Napoleon

Napoleon Bonaparte

Aug 15, 1769

1769an napoleon jaio zen Ajaccion. Nobleziaren munduan jaio zen. Frantziako militar eta estatu-gizona izan zen, Frantziako Iraultzan eta Direktorioan general errepublikanoa. Hamarkada bat baino apur bat gehiagoz, Mendebaldeko eta Erdialdeko Europa ia osoa bereganatu zuen konkista eta aliantza batzuen bidez. 1793an Frantziako erregezaleek Tolon jazartzen dute eta honen ondorioz Napoleon brigada nagusi moduan izendatu zuten.

Gerra britaniarrekin

1796

Napoleon eta Josefina 1796an ezkondu egin ziren.
Napoleonek Italiako agintea hartu zuen eta Austriaren aurka joan zen. Britainia Handiaren inbasioa proposatu zioten baina Napoleonek aukera hori baztertu zuen. Otomandar Inperioaren ituna britainiarrek Napoleoni gerra deklaratuz. Napoleonek irabazi zuen eta Europara itzuli zen.

Egipto

1798

Merkataritza gelditzea da proiektuaren helburua.
Napoleonek huts egiten du batailan eta boterea irabazten du horren bidez. Espainiara itzultzen da Frantziako askatzaile bihur dezaten.

18. brumarioko estatu kolpea

1799

Sieyes eta Ducosekin batera lehen estatu golpea eman zuen (18ko kolpea brumariren eskutik). Baina napoleonen anbizioa ez zen geldituko. Printzipioz aurreko gobernuaren ustelkeriarekin amaitu eta burgesia errepublikano berriaren interesen alde egin nahi zuen estatu kolpe honek, baina 1804ko abenduaren 2an Frantziako enperadore titulua hartzera eraman zuen.

Napoleon enperadore

1804

Frantsesen enperadore bihurtu zuen bere burua eta frantziako estatu nazional modernoaren abiapuntua izan zen.

Trafalgarko gudua

1805

Frantziar eta espainiar armadak baturik, Ingalaterraren armadaren aurka eraso zuten. Ingelesek irabazi zuten gudua. 3.500 pertsona inguru hil ziren borroka honetan, gehienak. Britainiarren nagusitasuna itsasoan, aurreko mendean zehar eskuratua, berretsi zuen garaipenak.

Espainiaren inbasioa

1808

Italia eta Europa erdialdea kontrolatu zituen eta 1806-an Inperio Santua desegin zuen.
Espainia inbaditu zuen bere anaia errege moduan egon zen garaian eta gatazka luze bati aurre egin zion.

Baileneko gudua

Jul 19, 1808

Armada napoleonikoak lehen porrot handia jasan zuen zelai zabalean (Baileneko batalla). Espainian jardutea eta agertzea izan zen bere aukera bakarra.

Errusiaren aurka

1812

Napoleonek errusia konkistatu nahi izan zuen, eta Mosku konkistatzea lortu zuen.
Baina urrun egoalez eta negu gogorra etorri zalez, bere planak porrot egin zuen.

Leipzig-ren gudua (Seigarren koalizioa)

1813

Seigarren koalizioa sortu zen Napoleonen aurka eraso egiteko. hauekin batalla eukita, Napoleon erretiratu egin zen. Fernando VII.na espainiako erregea zela aitortu zuen.

Napoleoni garaipena eta bere erretirada

1815

Errusiaren konkistarekin hasi zen baina bere armadak ez zuen funtzionatu. Espainako gerrak eta herrialdeen arrakastek Napoleonen porrota eragin zuten 1814an.
Baina boterea lortu zuen berriro. 1815an britaniarrek Napoleon garaitu zuten betirako. Paris okupatu zuten eta Napoleon Elba uhartera erretiratzeko obligatuta sentitu zen.
Hau eta gero, erregimen zaharra berreskuratu zen Frantziako iraultzak lortu zituen konkista batzuk ezabatzen.

Napoleonen heriotza

1821

Bere bizitza gerrez beteta egon eta gero ahazteko garaia iritsi zaion eta Santa Elenako uhartean erretiratu eta sei urte geroago hil egin zen. Bere arrastoak Pariseko "Invalido"etan daude. Napoleonen pasoa historikoa egin zen eta gaur egun bere bizitzako historia jende askotara heldu da, garrantzitsua izan zelako.