-
Aliantza Hirukoitzaren Sorrera
Aliantzaren akordioa sinatu zuten Alemania,Austria-Hungaria eta Italia -
Frantziaren eta Errusiaren arteko itun militarra
-
Entente Cordiale
Frantzia eta Erresuma batuaren arteko aliantza -
Entente Hirukoitzaren Sorrera
Aliantza sinatu zuten Frantzia,Rusia eta Britania handia -
Austriako Frantzisko Fernando artxidukearen erailketa
Austriako artxidukea, Austriako printze inperiala, Hungaria eta Bohemiako errege printzea eta, 1896tik hil zen arte, Austria-Hungariako tronurako oinordekoa izan zen. Sarajevoko bere hilketak, Lehen Mundu Gerra eragin zuen Serbiaren aurkako Austriaren gerra deklarazioa bizkortu zuen. -
Lehen Mundu Gerraren hasieran
Europan piztu eta gehienbat bertan jazotako mundu gerra bat izan zen, 1914ko uztailaren 28an hasi eta 1918ko azaroaren 11ra arte iraun zuena. Bere garaian, "gerra guztiekin amaituko duen gerra" deitu zioten[2]. Historiako gudarik handienetako bat izan zen, 70 milioi pertsona mobilizatu baitziren militar aritzeko, tartean 60 milioi europar[3][4]. Estimazioen arabera, bederatzi milioi militar eta zazpi milioi zibil hil ziren gerraren ondorio zuzenez. -
Marneko Guduak
Lehen Mundu Gerran, Marne ibaiaren ondoan, Alemaniaren eta armada aliatuen artean gertatutako bi gudu izan ziren: Lehenean, 1914ko irailaren 6tik 12ra, frantziar armadak, Michel-Joseph Maunoury jeneralaren agindupean, Alexander von Kluck jeneralaren agindupean zegoen alemaniarren armadari eraso zion, eta alemaniarrek ihes egin behar izan zuten. Bigarrenean, 1918ko maiatzaren 27tik ekainaren 1era frantziarrek irabazi zuten Erich Ludendorffen armada alemaniarren kontra. -
Period: to
1go guerraren fasea,Mugimendu guerra
Schieffen plan bat bideratu zuen.Mendebaldeko frontean,Errusiaren kontra,Frantziari eraso egitea Belgikan eta Luxemburgo gana.
Momentu batean,Gabonetako tregua bat egon zen,1914. -
Sarajevoko krisia
Austriako Frantsizko Fernando artxidukearen heriotza -
Period: to
Lehen Mundu Guerra
Lhen Mundu Guerra de davetic rugam -
Errusiaren garaipena Tarnopolen
Mendebaldeko frontea Lehen Mundu Gerrako fronte garrantzitsuena izan zen. 1914ko abuztuan, gerra hastean, alemaniarrek hasiera eman zioten mendebaldeko fronteari Luxenburgo eta Belgika inbadituz eta aurrerago erasoan Frantziaren iparraldearen punturik nagusienak hartuz. Schlieffen plana, eraso honen izena, Marneko gudua eta gero gelditu egin zen. Bi aldeek lubakiak eraiki zituzten Itsasorako Lasterketan, eta lubaki hauek Britaniar itsasartetik Suitzako mugara arte luzatzen ziren. -
Period: to
2garren fasea,Lubiaketako guerra
Mnedebaldeko frontean,indarrak orekatu egin ziren Marneko kontraerasoaren ondorioz.Lehiakideek beren lerroak finkatu zituzten lubaki komplesu batean.
Importanteena izan zen:Metrailadoreak,kanoien bateriak,baionetak eta kamioak. -
Period: to
Galipoliko Gudua
Gallipoliko gudua edota Dardaneloetako gudua Lehen Mundu Gerrako gudua edo gerra kanpaina izan zen, 1915 urtean gertatua, Turkiako Gallipoliko penintsulan. Kanpainari Turkian Çanakkale Savaşlari izena ("Çanakkaleko guduak") ematen zaio, Dardaneloetako Kanpaina (The Dardanelles Campaign) Erresuma Batuan eta Gallipoliko Kanpaina (The Battle of Gallipoli) edo Gallipoli soilik Australia, Zeelanda Berria, Irlanda eta Ternuan. -
Verdungo Gudua
Verdungo gudua Lehen Mundu Gerrako luzeena eta, Sommeko guduaren ondoren, bigarren latzena izan zen. 1916ko otsailaren 21etik abenduaren 18ra Frantziako ipar-ekialdeko Verdun herriaren inguruan frantziar eta alemaniar armadek elkar borrokatu zuten; guztira, 250.000 hildako eta 500.000 zauritu baino gehiago izan ziren. -
Errusiako iraultza
1917ko otsailan Nikolas II.a tsarraren erregimena uzkaili zutenetik urte bereko urrian boltxebikeek Errusiako Sobietar Errepublika Sozialista Federatiboa osatu arteko tarteari ematen zaion izena da. Iraultza bi epe nagusitan eman zen: lehenengoa Otsaileko Iraultza gisa deitzen dena, non Antzinako Erregimena behin-behineko Gobernu batengatik aldatu zen; bigarrengoan, Urriko Iraultza, behi-behineko Gobernua erditik kendu eta Sovnarkom izeneko gobernu komunistarengatik aldatu zuten. -
Estatu Batuak gerran sartzen dira
Itsaspekoen erasoei berrekitean, alemaniar gobernuak uste zuen amerikarrak gerran sar zitezkeela. Azkenik, 1917ko apirilaren 4an Estatu Batuak Lehen Mundu Gerran sartu ziren. -
Period: to
3garren fasea,1917ko krisia.
1917:borrokalarien nekea eta egoera militarra oso orekatua.
Aldaketa politikoak egon ziren
Estatu Batuak gerran sartu ziren aliaturen aldean.
Iraultza boltxebikearen ondoren,Errusia gatazka utzi zuen,eta alemania Brest-Litovseko ituna sinatu zuten. -
Brest-Litovseko Ituna
Alemaniar Inperioa, Bulgaria, Austria-Hungariako Inperioa, Otomandar Inperioa eta Errusia sobietarraren artean sinatutako bake ituna izan zen. Itunean, Errusiak Finlandia, Polonia, Estonia, Livonia, Curlandia, Lituania, Ukraina eta Besarabiari uko egiten zien, ordutik aurrera Erdialdeko Inperioen domeinu eta ustiapen ekonomikoaren menpe geratu zirenak. Halaber, Ardahan, Kars eta Batumi Otomandar Inperioari eman zizkion. Itun horrekin, Alemaniak mendebaldeko frontea indartu zuen -
Lehen mundu Gerraren amaiera
Alemaniak, iraultza bete-betean, armistizio bat eskatu zuen 1918ko azaroaren 11n, gerra aliatuen garaipenarekin amaituz. Gerra amaitu ondoren, lau inperio handi desagertu ziren: alemaniarra, errusiarra, austrohungariarra eta otomandarra. -
Period: to
4garren etapa, Azken eraso aldiak
Errisiak erretiratu ondoren,alemaniak indar militarra konzentratu zuen mendebaldeko frontean.1918 an,aliatuen kontraeraso bat egin zuten.Gauza berdina pasatu zen gaineko frontean eta alemaniak erradikatu zuten aliatuak.Bulgaria,Otomandar imperioa eta Austria-Hungaria -
Period: to
Mugimendu Espartakista
Altxamendu Espartakista (alemanez: Spartakusaufstand) greba orokorra eta liskar armatuak izan ziren, 1919ko urtarrilaren 5etik 12ra arte Berlinen gertatutakoak. Terminoaren erabilera jeneralizatu egin da, egiatan Espartakisten Ligak, geroago Alemaniako Alderdi Komunista bihurtu zenak, ez zuen langileen eta soldaduen altxamendua hasi, ezta zuzendu ere, altxamendua hasirik zegoenean hari lagundu baizik. -
Karl Liebknechten eta Rosa Luxemburgen erailketa
Rosa Luxemburgo jatorri juduko poloniar teoriko marxista bat izan zen, ondoren alemaniar hiritarra, bai Polonian eta baita Alemanian ere. Karl Paul August Friedrich Liebknecht1 (Leipzig, Saxoniako Erresuma, 1871ko abuztuaren 13a - Berlin, Weimarko Errepublika, alemaniar politikaria izan zen. Batez ere, Reichstagen Lehen Mundu Gerraren aurka agertzeagatik eta 1919an Espartaren altxamenduan izan zuen paperagatik ezagutzen da. -
Period: to
Parisko Itunak
Parisko Ituna (1763) - Zazpi Urteko Gerraren amaiera
Parisko Ituna (1783) - Ameriketako Estatu Batuetako Independentzia Gerraren amaiera
Parisko Ituna (1810) - Frantzia eta Suediaren arteko gerraren amaiera
Parisko Ituna (1814) - Seigarren Koalizioaren arteko gerraren amaiera
Parisko Ituna (1815) - Napoleonen desegigoaren ostean Waterlooko guduan
Parisko Ituna (1856) - Krimeako Gerraren amaiera
Parisko Ituna (1898) - Espainia eta AEBen arteko gerraren amaiera -
Nazio Ligaren hasiera
Nazioen Liga (ingelesez League of Nations, frantsesez Société des Nations) nazioarteko erakunde bat izan zen, Lehen Mundu Gerraren osteko Parisko Bake Biltzarraren ondorioz sortutakoa. Lehen Mundu Gerra irabazi zuten aliatuek sortu zuten eta bultzatzailerik handiena Estatu Batuetako Wilson lehendakaria izan zen eta egoitza Genevan, Suitzan zuen. -
Gustav Stresemann Alemaniako Gobernura heltzen da
Alemaniako Alderdi Popularraren (DVP) sortzailea eta buruzagia, Weimarko Errepublikako ezinbesteko figura bat izan zen, non konpromisoen politika pragmatiko bat praktikan jarriz Alemaniak Lehen Mundu Gerraren ondoren galdutako pisu diplomatiko eta ekonomikoaren zati bat berreskuratzea lortu zuen: bere estrategia, lur hauetan aurrerapenak lortzean oinarritzen zen, alemaniar kontzesio bakoitzaren truke. -
Dawes Plana
Dawes Plana 1924ko apirilaren 9an, Estatu Batuen babespean, Lehen Mundu Gerra irabazi zuten aliatuak (batez ere Erresuma Batua, Frantzia eta AEB) lortzeko ezarritako programari deitzen zaio. AEBak) Versaillesko Itunean ezarritako gerrako konponketak lortuko zituzten, aldi berean Alemaniako ekonomia egonkortu eta ordainketa horien ondorioz kalte handiagoak saihesteko helburua zuten bitartean. -
Locarnoko Konferentzia
Frantziako eta Alemaniako nazionalismoen etsaitasuna areagotuz zihoan. Bersaillesko itunak baldintza gogorrak ezarri zizkion Alemaniari, eta Frantziak ez zion barkatu. Lehen Mundu Gerraren ondoren, Nazioen elkartea Eratu zen. Elkarteak ez zuela gaitasunik nazioarteko egonkortasuna finkatzeko behar zen segurtasun sistema kolektiboa ziurtatzeko. Errusia Sobietarren Sorrerak ere ez zuen eragin onik izan. -
Briand-Kellog Ituna
Ambos gobiernos presentaron el tratado a otros países. Los 15 firmantes fueron Alemania, los Estados Unidos, Francia, el Reino Unido, Reino de Italia, Japón, Bélgica, Polonia, Canadá, Australia, Nueva Zelanda, Unión Sudafricana, Estado Libre Irlandés, India (aún bajo mandato británico) y Checoslovaquia. Otros 57 países se adhirieron más tarde. -
Young Plana
Young Planaren arabera, guztira 26.350 milioi dolar ordaindu behar zituen Alemaniak 58 urte eta erdiren buruan, Dawes planaren irismena baztertuta, izan ere, horrek ez zuen zorraren iraupena zehazten. Young Planaren helburu bat Alemaniak zenbat diru eta zenbat denborarako ordainduko zuen ezartzea zen. Horretarako, Young Planak Alemaniaren urteko ordainketa 473 milioi dolar estatubatuarren zatitan banatu zuen. -
New Yorseko Burtsaren crasha
1929ko kraxa Ameriketako Estatu Batuetako (AEB) burtsaren historian balore-merkatuak izan duen beherakadarik katastrofikoena izan zen, kraxaren ondorioek izan zuten irismen globalak eta iraupen luzeak 1929ko krisia ekarri zuten, Depresio Handia[1] bezala ere ezagutzen den krisialdia.
