-
Period: 1453 to
ANTZINAKO ERREGIMENA
Mendebaldeko Europan, ia mende osoan zehar, Iraultzararte doan garaian gertatzen diren aldaketeei begira.- Burgesia klase nagusi gisa finkatzea.
- Feudalismotik kapitalismorako trantsizioan gertatutako azken gertakaria.
- Estatu liberala sistema politiko berri gisa...
(Aitor)
-
KRISI EKONOMIKOA-Antzinako Erregimena
Antzinako erregimenean gertatutako merkataritzaren krisia izan zen krisi ekonomiko garrantzitsuena. Inbertsioen murrizketa eta merkataritza desegokia eragin zituzten, langabeziak igoera eragin zuen, eta erregimenea hondatu zen. Krisi honek ere sistema osoan eragina izan zuen, ekonomia, gizartea eta politika eraldatzeko bideak ireki zituen. (XVII mendean)
(Aitor) -
7 URTEKO GERRA - Iraultza Frantzesa
Europako estatuen arteko kontraesanak kopuru baten emaitza izan zen. Polemika arrazoi nagusia bi herrialdeen arteko lurralde zatiketa auzia izan zen. Horrez gain, armak jokabide zen indarrak berriro antolatzearen kontinenteko eta oreka tradizionalak urratzen direla eta.
(ROBER) -
Azukrearen Akta-Amerikako Iraultza
Kolonietara inportatutako produktuen gaineko zergak ezartzen zituen, haserrea eta protestak sortuz.(Rober) -
Period: to
AMERIKAKO IRAULTZA
Amerikar Iraultza garai garrantzitsua izan zen Estatu Batuen historian, XVIII. mendean gertatu zena eta Ipar Amerikako Hamahiru Kolonia britainiarren independentzia ekarri zuen. (Rober) -
TEAREN MUTINA- Amerikako Iraultza
Matxinatzeko akzio izan zen 1773-ko abenduaren 16-an eginda. Inglaterrak zergak igotzeagaitik Bostonera iritziko beharko zen te-zko kargamentu handi bat jaurti zuten uretara kolonoek, amerindio disfrazatuak. Arazo nagusietariko bat izan zen independentziarako.(MAREN) -
AMERIKAKO IRAULTZAREN GERRA
Ipar Amerikako hamahiru kolonia britainiarrek iraultza bat hasi zuten, Erresuma Batuaren aurka gatazka ireki batera eraman zituztenak, eta hainbat Europako botere handien arteko mundu gerra gisa amaitu zen.
(Cristian) -
ADAM SMITH= A-E-K
(1723-1790)"La riqueza de las naciones" deitutako liburua publikatu zuen 1776-an eta ondorioz ekonomiaren oinarriak ezarri zituen.(Maren) -
ESTATU BATUETAKO INDEPENDENTZIA AGIRIA-Amerikako Iraultza
1776an sinatu zen Estatu Batuetako Independentzia Agiria, historiarik garrantzitsueneetako bat da. Agiria, gizon batzuek, hainbat koloniatan hainbat erronka politikoek sinatu zuten, eta bertan Estatu Batuetako koloniak Ingalaterraren independentzia eskatu eta jaso zuten. Agiria ezarri zuen Estatu Batuetako independentezia, eta honek erakutsi zuen Estatu Batuen sortzea. Gertakari hau mundu mailan eragina izan zuen, demokraziaren eta independenteziaren ikur bihurtuz. (Aitor) -
BRITAINA HANDIKO INDUSTRIA IRAULTZAN (Ehungintzak, siderurgiak, lurrun-makinak eta trenen garrantzia)-Industria Iraultza
Britainia Handiko Industria Iraultza XVIII. mendeko Erdi Aroaren amaieran hasi zen. Ehungintzak, siderurgiak, lurrun-makinak eta trenak oso garrantzi handia zuten prozesu horretan. Hauen bidez, lurreko baliabideak hobeto aprobetxatzea eta produktuak fabriketan egin eta banatzeko aukera sortu zen. Hau, gainera, hirigintza handia ekarri zuen, jendea hiriak eta industria-eremuen inguruan biltzen ziren lan egiteko.
Hauen bidez, Britainia Handia gizarte eta ekonomia-aldaketa handia bizi zuen.
(Aitor) -
Period: to
INDUSTRIA IRAULTZAK ETA INDUSTRALIZAZIOA
Industria Iraultzak ekoizpenean eta teknologian zeharo aldaketa garaiak izan ziren. Industrializazioak, prozesu horietan funtsezkoa, nekazaritza-ekonomiatik industria-gizarteetara igarotzea ekarri zuen. Aldaketa hauek berrikuntzak, urbanizazioa eta gizarte-eraldaketak ekarri zituzten. Iraultzek aurrera jarraitu zuten teknologia aurreratuak, adimen artifiziala adibidez, egungo Laugarren Industria Iraultza markatuz. Gertaera hauek funtsezkoak izan dira gizarte modernoa eratzeko. (Cristian) -
Parisko Ituna- Amerikako Iraultza
Estatu Batuen independentzia onartu eta lurralde mugak ezarri zituen ituna sinatu zen.(Rober) -
Iraultza Frantzesaren EGOERA 2(POLITIKA ETA IDEOLOGIA)
POLITIKAN:
Erregetzat Luis XVI.-na egon zen eta honek noblezia eta kleroen konfiantza ia galdu zuen. IDEOLOGIA:
Ilustrazioa zen nagusi eta hainbat aldaketak egin zuen "mundu" guztian.
-Berdintasuna eta askatzuna borrokatzen zituen.
-Subiranotazun nazionala ezarri zuen.
-Botere banaketaz hitz eta defendatzen zuen. (Maren) -
Iraultza Frantzesaren EGOERA 1(EKONOMIA ETA GIZARTEA)
EKONOMIA:
Krisia baizegoen. Erru guztia zergak igoteagaitik izan zen. Baina atzetik hainbat eta hainbat arrazoi dituguz.
-7urteko gerra finantziatu egin behar zen.
-Nekaritzan uzta txarrak zegoten eta horrek denaren eskaria eta prezioa igotea egin zuen.
-Baina monarkiaren gaztuak aurrera egin zuten. GIZARTEA:
Hainbat arazo sabaldu ziren baina nabarmenak uzta txarrrak eta gehiegizko demografia zen. Baita ere desberdintasun oso nabaria zen Pribiliegio dun eta bakoen artean.(MAREN) -
ROBESPIERRE-Iraultza Frantzesa
Irudi eta diputatu garrantzitsu bat, Konbentzio Nazionaleko presidentea birritan, jakobinoen eta Salbazio Publikorako Batzordeko kidea, Izua izenez ezagutzen den iraultza-garaian Frantzia gobernatu zuen erakundea.(1758-1794)(Maren) -
GEORGE WASHINGTON-Amerikako Iraultza
Estatu batuen independentzia borrokatu zuen hemengo lehengo lehendakaria bihurtuz.(1789-1797) (Maren) -
ESKUBIDEAK-ANTZINAKO ERREGIMENAREN KRISIA (MAREN)
KEXA-KOADERNOA: Biztanleen nahien desira eta eskariak agertu. 1789-ko urtarrilaren 24-an sortu zen erregeari zuzendua. HIRITARRAREN ESKUBIDEEN ALDARRIKAPENA: A.N. idatzitako dokumento bat da 1789-ko Abustuaren 26-an.
Askatasun indibiduala, jabetza indibiduala eta berdintasuna legearen aurrean bermatu. 1791eko KONSTITUZIOA: Subiranotasun nazionala finkatu Frantzia monarkia konstituzional.
-Botere banaketa: Betearazlea(ERREGEAK), Legegilea(Asamblada legislatiboa), eta Judiziala(EPAILEAK) -
Period: to
IRAULTZA FRANTZESA
Frantziako Iraultza (1789-1799) Frantzian erabateko aldaketa garaia izan zen, monarkia eraitsi, Lehen Errepublika ezarri eta askatasuna, berdintasuna eta anaitasuna bezalako idealak sustatu zituena. Mugarri bat izan zen historian, nazioaren egitura sozial eta politikoa eraldatu baitzuen.
(Aitor) -
Period: to
IRAULTZA BURGESA
Iraultza burgesa edo iraultza liberala deitzen diogu: aldaketa-prozesu bortitzei, gizarte feudaletik kapitalistarako urratsa azkartzeko.
Burgesa deitzen diogu, burgesek hainbat botere eskuratzen duelako eta egindako aldaketa gehienak haien onurarako zirelako. (Maren) -
Period: to
NAZIONALISMOA
Nazionalismoa ideologia eta mugimendu politikoa da non talde batek bere nazioaren gainean duen kidetasun eta identitate zentzua puzten duena. (Rober) -
BASTILLAKO KONKISTA- Iraultza Frantzesa
1789ko uztailaren 14an, Frantziako herriak Bastillako gotorlekua hartu zuen, historiako iraultzarik garrantzitsuenetako bat hasiz. Ez bakarrik izaera politikoagatik, baita askatasun, segurtasun eta jabetza eskubideengatik ere. Gertaera horri esker 1789ko abuztuaren 26an Frantzian Gizakiaren eta Herritarren Eskubideen Adierazpena onartuko zen.
(Cristian) -
NAPOLEONEN INPERIOAREN HISTORIA- Iraultza Frantzesa
Napoleon Bonaparte Frantziako inperioaren sortzailea izan zen, 1799an. 1804an, bere buruaren izenean Frantziako inperioa sortu zuen, eta 1814an desagertu zen, Elizako erregeak hainbat gerra gertatu ondoren. Napoleonek zenbaki handiko gerra-makina bat erabiliz Europar Batasunaren eremuan indar handia hartu zuen, baina, azken finean, 1815ean Waterloo bataila galdu zuen. Haren hegemonia amaitu eta Saint Helena uhartera erbesteratu zuten eta han amaitzeko 1821 hil zen.
(Aitor) -
KLEMENS VON METTERNICH-Iraultza Frantzesa
(1773-1859)Klemens von Metternich XIX. mendeko austriar politikari eta diplomatiko nabarmena izan zen. 1814-1815ean Vienako Kongresuan egindako lanagatik. Eta berebiziko garrantzia izan zuen Europaren berrantolaketan.
(Maren) -
VIENAKO KONGRESUA-Berrezarkuntza, Iraultza Liberal-Burgesak eta Nazionalismoak
Vienako Kongresua Napoleonen Gerren ondoren 1814 eta 1815ean Vienan egindako konferentzia diplomatiko bat izan zen. Napoleon Bonaparteren erorketaren ondoren Europa berrantolatzea eta Europako nazioen arteko botere-oreka berrezartzea izan zen helburu nagusia. Potentzia nagusien liderrak kontinenteko mugak eta boterearen banaketa zehaztu zituzten itunak eta akordioak negoziatzeko bildu ziren. Vienako Kongresuak Europan egonkortasun erlatiboko aldi baterako oinarriak ezarri zituen.
(Aitor) -
1830 IRAULTZA BURGESA
Parisen, Frantzian, hasitako prozesu iraultzailea izan zen, uztaileko iraultza edo Parisko hiru egun iraultzaile loriatsuekin, Luis Filipe I.a Frantziakoa tronura eraman eta uztaileko monarkia izenez ezagutzen den aldia ireki zuena.
(Cristian) -
KATALUNIAKO ALDARRIKAPENA-Nazionalismoa
Kataluniako independentzia aldarrikatzeko mugimenduak nazionalismoan sortu ziren, taldeak eta erakundeak barne hartuz. ANC eta Òmnium Cultural, independentziaren aldeko ekimenak bultzatzen dituzten erakunde nagusiak dira. Politikako alderdien artean JxCat, ERC eta CUP ere daude, elkarlanean lan eginez. Hauek mobilizazioak antolatzen dituzte eta autogobernu handiagoa lortzeko helburuarekin egiten dute agitate-mintzaaldiak.
(Aitor) -
Period: to
LANGILE MUGIMENDUA
Langileen ustiapena, desberdintasun sozialak eta ekonomikoak, langileek lantegietan zuten eskubide falta...
Arrazoi honek izan zituzten erantzun gisa helburu honek: -Proletarioen antolaketa politikoa Europan eta munduko gainerako herrialdeetan, bai eta arazoak elkarrekin aztertzeko eta ekintza-ildoak proposatzeko foro bat ere. (Maren) -
KLASE GIZARTEAK INDUSTRALIZAZIOAREN ONDOREN-Industra Iraultzak eta Industrializazioa
Gizartea industralizazioan hainbat aldaketa jasan zituen. -Ondoren botere gehien zituztenak burguesak ziren, merkatu handiak zituztenak, bankeroa nazionalak, industralizazioaren nagusiak eta noblezia zati bat. -Erdiko klasea: militarrek, merkatariek, jabe txikiek, funtzionarioek, profesional liberalek osatu zuten eta nolabaiteko ongizateaz gozatzen zuten. -Klase baxuena: Hiriko langileek proletariotza deitu zena osatzen zuten.
(Maren) -
MANIFESTU KOMUNISTA - NAZIONALISMOA
Komunista Manifestuak hainbat ikuspegi hartu zituen nazioaren rola azaltzen. Sarrera orrian, Karl Marx eta Friedrich Engels-ek Londresean bildu ziren hainbat herrialdetako europarrek, haien ikuspegiak, helburuak eta joerak argitaratzeko. Hainbat herrialdetako langileen artean dugun batasuna nabarmendu zuen testu honek, sortzen den sozialaren eraldaketa alde egiteko nazioen arteko mugak gainditu behar direla azpimarratuz.
(Cristian) -
LANGILE MUGIMENDUAREN HELBURUAK-Langile Mugimendua
Langileen lanbide egoerak hobetzeko eta justizia soziala lortzeko helburuarekin sortu zen. Aldaketa hau, lanaldiaren iraupenaren murrizketa, soldata hobea, lanbide segurtasuna, lan-kolektiboa, politika parte-hartzea, eta berdintasuna eta justizia soziala sartu zituen. Honek, langileek elkartasuna hartu, eta lan-egoerak hobetzeko borroka ekarri zuen. Langile mugimenduak, hainbat herrialdeetan eta industrian, erreforma eta aldaketak ekarri zituen, langileen bizi-baldintzak hobetzeko asmoz. (Aitor) -
VICTOR MANUEL II-Nazionalismoa
Viktor Emanuel II.a Italiakoa Piemonteko printzea, Savoiako dukea, Sardiniako azken erregea eta Italiako lehenbizikoa izan zen. Italian aberriaren aitatzat daukate. -Britainia Handia eta Frantzia babestu zituen Krimeako gerran. -Italiako bateratze prozesua babestu zuen. -Austriarrei uko egin zien Piemonteko inbasioan 1859an.(Maren) -
Italiaren Bateratzea Nazionalismoa
Italiako bateratze prozesuak, Giuseppe Garibaldi eta Camillo Cavour bezalako pertsonaien gidaritzapean, 1861ean Italiako Estatu bateratu bat sortzea ekarri zuen.(Rober) -
MIJAIL BAKUNIN-Langileen mugimendua
Beste ideologia oso garrantsitzu bat sortu zuen, Anarkismoaren egilea da.
-Hau da maila sozial guztiak kendu nai zuen aldaketa arinak eta sakonak lortu nahian.(Maren) -
KARL MARX-Langileen mugimendua
Ideologia oso garrantzitsu bat asmatu zuen, Sozialismoaren sortzailea da.
Hau da denak berdinak garela, langileen botere ekonomikoa lortu behar zutela eta eskubide kolektiboak indibidualak baino garrantzitsuagoak direla defendatzen zuen.(Maren) -
LANGILEEN NAZIOARTEKO I.
Mugimendu batzuk ziren non helburua langile guztiak batera borrokatzea zen haien egoeragaitik. Lehenengoan (AIT):
Londresen sortu zuten 1864an sindikalistek, anarkistek eta errepublikanoek (ingelesak, frantziarrak zein italiarrak). Proletarioak modu politikoan foro komun batean antolatu, euren leloa "munduko proletario batuak" zen, ekonomikoki, politikoki eta sozialki hainbeste nekatzen zituen sistema kapitalista hori aldatzeko indar handia izango zuela uste zutelako.(Maren) -
OTTO VON BISMARCK-Nazionalismoa
(1815-1898)Alemaniaren unifikazioa bultzatu zuen, hau da NAZIO bat bihurtzeaz arduratu zen.(Maren) -
Lehen Mundu Gerra Nazionalismoa
Nazionalismoa izan zen Lehen Mundu Gerra pizten lagundu zuten faktoreetako bat, Europan tentsio nazionalistak areagotuta. (Rober) -
KAPITALISMOA-IRAULTZA BURGESA(MAREN)
Kapitalismoa Ideologia bat zen XV.mendearen hasieran sortutakoa eta horaindik munduan dagoena. Honek dira ezaugarri naguzienak:
-Jabetza pribatua oinarritua zegoen, pertsonei ondasun ukigarriak edukitzeko aukera ematen diena. Norberaren interesa. Horren bidez, pertsonek beren ondasuna bakarrik dute garrantziarekin, presio soziopolitikoak kontuan hartu gabe. (Maren)