ESPAINIA XIX. MENDEAN

HASIERAN

Jan 4, 1798

Frantziako iraultzekin hasi zen. eta gaur egun aro horretan gaude , hau da oraindik ez da amaitu. Aro horretan zenbat aldaketa sakonak izan dira. Aldaketak horiek aurreko mende guztietan izandako aldaketak baino askoz ere azkarrago gertatu dira.

INDEPENDENTZIA GERRA

Feb 7, 1808

Napoleon Bonaparte gobernatzen zuen Frantzia , eta Europan zehar hasi zen hedatzen inperioa. Espainian Karlos IV. eta haren semea Fernando VIII.a haserre zeuden. Horregatik frantses enperadorea gobernatu zuten. Espainia eta Frantzia borroka hasi ziren eta independentzia Gerra egin zuten.

LIBERALISMOAREN SORRERA...

Mar 19, 1812

Independetzia Gerra, espainarrak frantsesen kontra borroka ziren, baina idea politikoa desberdina daukate.Espainarren artean ere lizakarrak zituzte. Gerra zibilen bezala. Cadizko Gorteak bildu ziren. Han idatzi zen espainako lehen konstituzioa. Testu liberalak zen ,eskubideak eta askatasuna defendatzen zituen

... ETA ABSOLUTISMOAREN ITZULERA

Jul 19, 1814

Gerran beste herrialde batzuek ere parte hartu zuten , bando batean nahiz bestean. Britania Handiak Napoleonen aurka egin zuen borroka, eta funtseskoa izan zen Espainarrek 1814.uretan garaipena lortzeko.

...ETA ABSOLUTISMOAREN ITZULERA.

May 16, 1833

Nahiz eta espainiarrek itxaropen handia izan erregearengan, hark konstituzioa kendu eta botere absolutoa berrezari zuen. Amerikako biztanleek ere ,Espainiaren egoarengatik atsekabetua independentzia aldarrikatu zuten

TRONUAGATIK GERRA

Jul 8, 1833

Fernando VII. ak tronuaren ondorengotza-legea aldatu zuen. Fernando ba zituen alaba bat Elisabet . Errege a hil zenean, Elisabet 3 urte zituen. Haren ama, Maria Kristina Borboikoa izan zen erreginordea. Karlos infantea Fernandoen anaia ez zen onartu lege berria eta tronua eskatu zuen. Absolutismoaren karlista eta liberalismoa babesa lortu nahi izan zuen. 1837ko konstituzioa onartu zuten.Absolutistek edo karliste ez ziren onartuegoera, eta lehen karlistaldia aurre egin zieten Elisabet aldekoei.

ELISABET II.AREN ERREGEALDIA

Feb 8, 1843

Gorteek erregina izendatu zuten Elisabet. 13 urte baino ez zituen. Bi politika liberalak antolatu zuten:
Moderatuak: Narváez zuten ordezkari,, liberalismo eta kontserbazioa bat defendatzen zuen 1845ko konstituzioa
Progesistak: Espartero zuten buru, eta erdi-mailako klaseak eta herri-klaseak biltzen zituzten. Askatasuna biztanleriaren sektoreak gehiagoren eskuetan egon behar zutela iristen zuten.

DEMOKRAZIAREN ALDIA

Jan 18, 1868

Elisabet II. kargua galtzean, prosesu demokratikoa bat abiatu zen Espainian konstituzio berria monarkia parlamentarioa ezaari zuen. Hau errege bat zegoen baina ez zegoen gobernatzen Amedeo I. 1errege berria arazoa zituen eta 1873.urtean uko egin zion tronuari. espainako lehen Errepublika egin zuen.Erregerik gabeko lehen gobernua.Beste altxamendu militar baten ondorioz, monarkia berrezari zen 1874.an.

LEHEN ERREPUBLIKA

Feb 12, 1873

1873ko otsailean Amadeo Savoiakoak abdikatu egin behar izan zuen, zituen arazo politiko eta sozialak eta bere erregetzak zuen oposizio gogorra zela eta. Hala ere errepublikarrek irabazi zuten. Hala, ekainean errepublika federala aldarrikatu zen: Pi i Margall izendatu zuten lehendakari eta errepublikarrak zatitu egin ziren:

BERREZARKUNTZA

Feb 8, 1875

Alfonso II. a Borboikoa. Elisabet II aren semea erre iendatu zuen. 1876 Konstituzioa onartu zuten. Gobernu-sistema berrieri esker Canovas de Castilloren kontserbadoreak eta Sagastaren liberala.Erregea hil ondoren ere iraun zuen . Semea jaioberri zenez haren emazte Maria Kristina Habsburgokoa, izendatu zuten erreginordea.Maria Kristinaren erregeordealdia galdu zire. Amerikako azken koloniak: Kuba, Puerto Rico eta Filipinak.

ALFONTSO XII.a

Feb 12, 1875

Espainiako errege izan zen 1875etik 1885era bitartean. Elisabet II.a Espainiakoaren eta honen senarra Frantzisko Asiskoa Borboikoaren semea zen. Borboien berrezarkuntzaren lehen erregea izan zen, 27 urterekin tuberkulosiak hil zuen arte. Haren hil ondoko seme Alfontso izan zen ondorengo erregea,

ALFONTSO XII. a

Feb 12, 1886

Alfontso XII.aren hilondoko semea, erregetu bitartean bere ama Maria Kristina Habsburgo-Lorrenakoa izan zen erregeorde. Adin txikia bitartean, 1898an Espainiak Kuba, Puerto Rico eta Filipinak galdu zituen, iparramerikarren esku-hartzeak erabaki zituen askatasun gerren ondorioz. Espainiaren Inperioa bukatua zen. Bi urte geroago, aldiz, Mendebaldeko Afrikako zati bat hartu zuen Espainiak (Muni), Marokora hedatuko zen kolonizazioari ekinez

BIGARREN ERREPUBLIKA

Feb 12, 1931

Bi urte erreformistan eztabaida batzuk sortu ondoren Zamorak dimititu egin zuen, Azaña gobernuburu jarriz. 2 erreforma egin ziren nekazaritza erreforma eta hezkuntza erreforma eta nahiko arrakasta izan zuten baina laster Azañaren gobernuaren amaiera etorri zen bere dimisioarekin.Hainbat greba baitzeuden.Abenduaren 9an Errepublikako Konstituzioa onartu zen.

GERRA ZIBILA

Feb 12, 1936

Espainiako Gerra Zibila 1936 eta 1939 urteen artean Espainian, Hego Euskal Herria barne, jazotako gerra izan zen. Espainiako armadako militar batzuek Bigarren Errepublikako gobernu demokratikoaren aurka eginiko estatu kolpe batez hasi zen.1936ko otsailaren 16ko hauteskunde orokorren bidez, Espainiako agintea eskuratu izana. Uztailaren 17an eta 18an, Espainiako armadaren zati handi batek estatu kolpea jo zuen Errepublikaren gobernuaren aurka

DIKTADURA FRANKISTA

Feb 12, 1939

diktadura frankistak parte-hartze onuragarri bat izan baitzuen Alemania naziari Dibisio Urdina bidaltzearen ondorioz; Alemaniako armadari Sobietar Batasunaren aurka borrokatzen lagundu zion borondatezko militar taldea izan zen Dibisio Urdina. Ardatzeko potentziekin batera izan zuen konplizitate eta lankidentzat bakartze internazionala ekarri zuen herrialde hauentzat. Berria zen NBE edo Nazio Batuen Erakundeko barneko aliatuengatik sustatua izan zena.

JOAN KARLOS I.a

Nov 22, 1975

1975eko azaroaren 22an izendatu zuten errege, Francisco Franco hil ondoren, 1947ko Estatuko Ondorengotzarako Legean horrela erabaki eta gero. 1978ko Espainiako Konstituzioak Espainiako erregetzat onartu zuen, Borboi leinuaren oinordeko izendatu zuen

EUROAREN ERABILERA

Feb 12, 2002

Euroa (EUR edo €) Europar Batasuneko hogeitazazpiko, hamasei estatuen diru ofiziala da. EBko estatu ez diren Andorra, San Marino, Vatikano Hiria, Monako eta Montenegron ere diru ofiziala da euroa. Bosnia eta Bulgarian ere, ofiziala ez bada ere, euroa erabiltzen da.Europar Batasuneko herrialde guztietan ez da ezarri euroa legezko erabilerako monetatzat; batzuetan, nahi izan ez dutelako, eta, beste batzuetan, ezarritako baldintzak betetzen ez dituztela

FILIPE VI. a

Feb 12, 2014

Espainiako erregea da, Joan Karlos I.a Espainiakoaren eta Sofia Greziakoaren semea da. Filipe VI.a errege izena du. 2004ko maiatzaren 22an Letizia Ortiz Rocasolano ezkondu zuen. Bi alaba izan dituzte, horietatik nagusiena, Leonor printzesa, Filiperen ondorengoa izango da tronuan.