-
630 BCE
OLIGARKIA (Antzinaroan)
Oligarkia, talde baten eskuetan dagoen eta ezin diren pataideak aukeratzen aginte modua da, k.a 650 urtean hasi zen adibidez Espartan, eforoak agitariak dira eta botere judiziala eta legegilea daukate eta herriak teorian bai, baina egiazko botererik ez dute. -
600 BCE
TIRANIA
Tirania (latinez tyrannus, "Legez kanpoko gobernaria", eta grezieraz τla ραννος, "Errege subiranoa, polis bateko gobernaria"), Antzinako Grezian amaieran eman zen zentzuan, botere absolutuaren erregimena zen, pertsona bakarreko ohiko erregimena, tirano batek ezarria, gobernari honek, botere popularra (Hiriari esker, hiritarren boterearen aurka garaitua) menderatu zuen. -
560 BCE
MONARKIA (Antzinaroa)
Monarkia, errege bakarra eta herritarrek ez dute aukeratzeko eskubiderik, aginte modua da, k.a 560 urtean hasi zen adibidez Persian eman zen, agintariari erregea deitzen zaio eta botere legegilea eta judiziala dauka, herriak ez du inolako botererik. -
509 BCE
ERREPUBLIKA (Antzinroa)
Errepublika, herriak boterean zuzenean parte hartzen duen aginte modua da, k.a 509 urtean hasi zen eta adibidez erroman ematen zen, agintarak kontzulak dietzen dira, botere legegileak senatuk eta botere judiziala prektorea. -
508 BCE
DEMOKRAZIA (Antzinaroa)
Demokrazia, agintaria herriaren esku dagoen aginte modua da, 508 k.a urtean hasi zen adibidez Atenasen, agintaria arokoenato deitzen zen, botere legegilea bauleak eta botere judiziala helizea, herriak boterea zeukan. -
100 BCE
TEOKRAZIA (Antzinaroa)
Dena den emakumeek, gizonezko gehienek bezala, ez zuen botere politikorik Egipton. Egipto teokrazia bat izanik, faraoiak botere guztia bere esku zuen, eta goi mailako karguek lagunduta agintzen zuen. Historian izan dira emakumezko faraoiak: Hatseput, Nefertiti, Kleopatra, baina salbuespenak izan dira 3000 urteko historian. Era berean, funtzio erlijioso eta administratibo nagusiak, oro har, gizonen eskuetan zeuden eta emakumeak gehienetan etxeko arduretara mugatzen ziren. -
54 BCE
Diktadura (Antzinaroa)
Diktadura Errepublikak bizi zuen giro nahasi horretan, K.a. 54an, Julio Zesarrek Erromako agintea bereganatu zuen.diktadura gisa, Julio Zesar diktadore jarri ondoren, egonkortasuna nabaritu zen Erroman. Baina, ez zen denbora asko igaro azpijokoen bidez diktadorea erail zuten arte. -
DEMOKRAZIA (Gaur Egun)
Demokrazia talde edo erakunde bateko kide guztien iritzia berdintasunez kontuan hartzen dituen erabakitzeko modu kolektiboa da. Etimologiaz, "herriaren aginpidea" adierazten du (antzinako grezierazko hitzetatik, demos, "herria"; kratos, "gobernua"). Adibidez Espaina. -
OLIGARKIA (Gaur Egun)
Oligarkia (grezierazko "Oligarchía" tik), "Gutxi, urria, murriztua" zer esan nahi duen ("agintzea, lehena izatea" esan nahi duena), zientzia politikoan, botere politikoa, klase sozial bereko pertsona gutxi batzuen eskuetan dagoen gobernu modu bat da. Antzinako Greziako idazle politikoek terminoa erabili zuten aristokraziaren forma endekatu eta negatiboa izendatzeko (etimologikoki, hoberenen gobernua). -
MONARKIA (Gaur Egun)
Monarkia grezierazko ‘gobernua’ hitzetatik dator eta bakar baten gobernua bezala itzul daiteke. Definizioz, estatu baten gobernu era da, non goi kargua biziartekoa eta oinordekotasunagatik izendatua izaten den. Kargu honi monarka deritzo: errege edo erregina. -
ERREPUBLIKA (Gaur Egun)
Errepublika Erregea Estatu Burutzat ez daukan gobernu mota bat da. Orokorrean, Herriak demokratikoki aukeratzen du Estatu Burua, Presidente edo Lehendakari izena hartzen duena. Izenaren jatorria latinetikoa da: Res publica = Gauza publikoa. -
Diktadura (GAUR EGUN)
Diktadura konstituzionalak adierazten du nola biltzen den boterea modu autoritario edo totalitarioan diktadore baten edo pertsona-talde baten eskuetan, eta hark kontrolatzen ditu, zuzenean edo zeharka, botere legegilea, betearazlea eta judiziala; beraz, ez da oinarritzen botere-banaketaren printzipioa, Montesquieuren eta korronte politologiko nagusiaren arabera ezinbesteko betekizuna baita, gobernu-modua oinarrizko eskubideekin soilik lotuta egongo balitz ere.