XVII mendeko Ilustrazioa

Ingalaterra eta Eskoziaren batasuna: Britania handia

1707

1707an, Eskoziako Parlamentuak Eskoziako erresuma eta Ingalaterrakoa legalki eta politikoki lotzen zituzten Batasun Legeak onartu zituen. 1603tik bi erresumak batasun dinastiko baten bidez lotuta zeuden, Eskozian errege zen dinastia, Estuardotarrak, Ingalaterrako tronura igotzean.

Utrech-eko ituna: Espainiako Ondorengotza Gudaren bukaera

1713

Utrechteko Ituna, berez, 1713 eta 1715 urteen artean Herbehereetako Utrecht hirian eta Alemaniako Rastatt hirian Espainiako ondorengotza gerran estatu antagonistek sinatutako itunen multzoa da.

Felipe V.ak Espainiako Erret- Akademiaren sorrera baimendu

1714

Duela 307 urteko urriaren 3an, 1714an, hizkuntzaren Espainiako errege akademia sortzea onartu zen, Felipe V.aren aginduz, hizkuntza garbitu, finkatu eta distira emateko.

Frantziako Luis XIV. hil

1715

Frantziako eta Nafarroako erregea izan zen 1643ko maiatzaren 14tik hil zen arte, 76 urte eta 72 urteko erregealdiarekin.

D. Defoe: Robinson Crusoe

1719

Robinson Crusoe Daniel Defoe idazle ingeles ospetsuaren lanik ospetsuenetako bat da, 1719an argitaratua eta lehen eleberri ingelestzat hartua. Protagonistaren fikziozko autobiografia bat da. Naufrago ingeles batek 28 urte eman zituen Orinocoko bokaleko irla huts batean, Trinidad eta Venezuelako kostaldetik gertu.

Montesquieu: Gutun Pertsiarrak

1721

Las Cartas Persas 1717. urtean Charles Louis de Secondat Montesquieu-ko baroiak idatzitako eleberri epistolar satirikoa da.

D. Defoe: Moll Flanders

1722

Defoek kazetari lanetan aritu ondoren idatzi zuen lan hau, eta idazle ezaguna izan zen 1719an Robinson Crusoe eleberria argitaratzeari esker. Politikan zituen inplikazioak murrizten ari ziren garai honetan, baina liberal edo whig gisa zituen ikuspegiak nabarmenak dira Moll Flandersen historian.

J.Swiften Gulliver-en bidaiak

1726

Gulliverren bidaiak Jonathan Swift idazle eta elizgizon irlandarraren prosazko satira bat da, non bere garaiko Europako gizartearen eta baita giza izaeraren "bidaien kontakizunen" azpigenero literarioari iseka egiten dion. Swiften narrazio luzeko lanik ezagunena da, eta literatura unibertsaleko klasiko bat.

Voltaire: Filosofia gutunak

1734

Karta ingelesak Voltairek 1726 eta 1729 artean Ingalaterran bizi izandako esperientzietan oinarrituta idatzitako saiakerak dira.

Montesquieu: Legeen izpiritua

1748

Legeen espiritua 1748an Charles Louis de Secondat filosofo eta saiakeragile ilustratuak, Montesquieu-ko baroiak, argitaratutako teoria politiko eta zuzenbide konparatuko tratatu bat da. Bertan, Inglaterrako eredu politikoa birsortzen du.

Voltaire: Luis XV.aren mendea

1751

Luis XIV.aren mendea Voltaire filosofo, historialari, poeta eta literaturgile frantsesak 1751n idatzitako literatur lana da.

Entziklopediaren lehen alea

1751

Diderotek eta D 'Alembertek Parisen 1751 eta 1772 artean argitaratutako Entziklopediaren lehen edizioaren helburua XVIII. mendeko Europan zebilen jakintza izugarria sistematizatzea izan zen, alfabetoaren araberako ordenazioari jarraituz.

D´Alembert: Filosofia osagaiak

1759

XVIII. mendeko frantses ilustrazioaren ordezkari nabarmenetako bat, filosofo eta matematikari ospetsua.

Voltaire: Kandido

1759

Kandido Voltaire filosofo ilustratuak 1759an argitaratutako ipuin filosofiko bat da.

Karlos III. Espainiako errege

1759

Espainiako erregea 1759-1788 bitartean.

J.J. Rousseau: Eloisa berria

1761

Jean-Jacques Rousseauren eleberri epistolar bat da, 1761ean argitaratua.

Katalina II. Errusiako Enperatriza

1762

Katalina II.a Errusiakoa, Katalina Handia deitua, Errusiako enperatriza izan zen 34 urtez, 1762ko ekainaren 28tik hil zen arte, 67 urte zituela.

J.J. Rousseau: Emilio

1762

Jean-Jacques Rousseauk 1762an idatzi zuen gizakiaren izaerari buruzko tratatu filosofiko bat da, bere obra guztien artean bikainena eta garrantzitsuena zela uste zuena.

Josulagunak Frantziatik kanporatu

1764

Parisko Parlamentuak, 1764ko otsailean, jesuitak beren jurisdikzio ez-zinpekoetatik erbesteratzea agindu zuen, eta haien adibidea handik gutxira etorri zen, Rouen, Pau eta Toulouse bezala. Horrela, Jesusen Lagundia Frantziatik kanporatua izan zen, jainkozko zuzenbidean oinarritutako monarkia indartzeko beste urrats batean.

Voltaire: Filosofia hiztegia

1764

Hiztegi filosofikoa , Voltaireren lan bat da, 1764an Hiztegi filosofiko eramangarria izenburuarekin argitaratua.

Josulagunak Espainiatik kanporatu

1767

Parisko Parlamentuak, 1764ko otsailean, jesuitak beren jurisdikzio ez-zinpekoetatik erbesteratzea agindu zuen, eta haien adibidea handik gutxira etorri zen, Rouen, Pau eta Toulouse bezala. Horrela, Jesusen Lagundia Frantziatik kanporatua izan zen, jainkozko zuzenbidean oinarritutako monarkia indartzeko beste urrats batean.

Goethe: Werther gaztea

1774

Werther lau ekitaldiko opera bat da, Jules Masseneten musikarekin eta Édouard Blau, Paul Milliet eta Georges Hartmannen libretoa frantsesez, Goetheren Werther gaztearen sufrimenduak epistolar eleberrian oinarritua.

EEBB-k independentzia aldarrikatu

1776

1776ko uztailaren 4an, Ameriketako Estatu Batuetako kongresuak Independentzia deklarazioa onartu zuen. Kongresuak Independentzia adierazpena argitaratu zuen hainbat modutan. Hasiera batean formatu handiko inprimaki gisa argitaratu zen, eta jende guztiari zabaldu eta irakurri zitzaion.

Virginia estatuan Gizakiaren eskubideen adierazpena egiten dute.

1776

Zenbait adituk nabarmendu dute Virginiako Adierazpena esklabotzarekin eta emakumeentzako eskubide faltarekin batera bizi izan zela.

Gizakiaren eskubideen lehen adierazpen modernotzat hartzen da.

1776

Adierazpenak bi gai jorratzen ditu: eskubide indibidualak eta iraultza-eskubidea. Ideia horiek oso onartuak izan ziren estatubatuarren artean, eta Frantziako iraultzari ere eragin zioten.

Frantziako Iraultza.Gizakiaren eta hiritarrearen eskubideen adierazpena egiten dute, AEBkoa eredu hartuta.

1789

G. Washington, EEBBko lehen lehendakari

1789

George Washington «Estatu Batuetako lehen presidentea» izan zen 1789 eta 1797 artean, eta Armada Kontinental Iraultzaileko komandante burua.

Luis XVI.ari burua moztu Parisen

1793

Luis XVI.aren exekuzioa, 1793ko urtarrilaren 21ean, astelehena, Frantziako Iraultzako gertaera garrantzitsuenetako bat izan zen.

Napoleonek boterea hartu Frantzian

1799

1799ko azaroaren 9an, Napoleon Bonaparte Frantziako Lehen Kontsul izendatu zuten estatu-kolpe baten ondoren. Kargu horrekin, korsikarrak botere ia diktatorialak lortu zituen. Urte horietan, Kode Zibil berria eta tolerantzia erlijiosoa sustatu zituen.