-
Period: 4000 BCE to 476
ANTZINAROA
-
580 BCE
Pitagoras
Antzinako Greziako matematikari eta filosofo bat izan zen. Matematikan, Pitagorasen teoremarengatik da ezaguna eta zenbakien bitartez dena azal daitekeela pentsatzen omen zuen. Musikan, eskala pitagorikoak bere izena darama -
535 BCE
Heraklito
antzinako Greziako filosofoa zen, Efeso hirikoa. -
515 BCE
Parmenides
Antzinako Greziako filosofo presokratikoa izan zen. Eskola eleatikoko sortzaile eta filosofo garrantzitsuena kontsideratu ohi da. Parmenidesek Eleako gobernuan parte hartu omen zuen. Filosofia ikasten hasi zen Aminia filosofo pitagorikoarekin. Parmenidesen eragina nabarmentzekoa da mendebaldeko pentsamendu metafisikoaren historian, lehendabizikoz Izateari buruzko hausnarketa garatu baitzuen -
490 BCE
Protagoras
Antzinako Greziako lehenengo sofista izan zen, eta zenbaiten ustez garrantzitsuena. Erretorikan eta bertutean aditua, Platonek Protagoras elkarrizketan bertutearen lehen irakasle profesionala izateari egotzi dio. Bere ospea eta eragina oso nabaria izan zen Periklesen Atenasen. -
485 BCE
Gorgias
Filosofo sofista izan zen kristo aurretik 485. urtean jaio eta 380. urtean hil zen. -
470 BCE
Sokrates
Grezia Klasikoko filosofo bat izan zen. Mendebaldeko tradizio filosofikoaren ikonorik garrantzitsuenetarikoa da, Platonen irakaslea izan zen eta harengan eragin handia izan zuen. -
427 BCE
Platon
Grezia Klasikoaren filosofo garrantzitsu bat izan zen. Sokratesen ikasle eta Aristotelesen maisu izan zen. Sokratesengandik jaso zuen eragina nabaria izan zen. Parmenides, Heraklito eta pitagorikoen pentsamendu-iturrietatik ere edan zuen. Haren filosofiaren argitasunak eta sakontasunak eragin sakona izan dute historian zehar. Filosofiari egungo izaera eman eta haren zabalera osoan, hala nola etika, politika, metafisika eta epistemologia, aztertu zuen lehena izan zen. -
384 BCE
Aristoteles
Grezia klasikoko filosofo eta polimata izan zen. Platonek irakatsia, Lizeoaren, filosofiaren eskola peripatetikoaren eta tradizio aristotelikoaren sortzailea izan zen. -
341 BCE
Epikuro
Antzinako Greziako filosofoa izan zen. Epikurok obra asko idatzi zituen, baina gehienak galdu egin dira.
Epikuro Demokritoren jarraitzailetzat har daiteke fisikaren alorrean (atomismoa), baina ez zion haren determinismoari jarraitu. Ataraxia edo bizitzako gorabeheren kezkarik gabeko egoera lortzeko, heriotzaren beldurra kentzea ezinbestekoa dela zioen -
4 BCE
Seneka
Moralari buruz aritu zen filosofo estoiko nabari bat izan zen. Erromatar Inperioko politika pertsonaia garrantzitsua ere izan zen. Bere idazkiei esker, mendeetan barrena estoizismoaren pentsaera ulertzeko ezinbesteko erreferentzia izan da. -
354
Austin Hiponakoa
filosofo eta teologo bat izan zen. Mendebaldeko kristautasunaren gizonik garrantzitsuenetakoa, Eliza Katolikoaren santu eta doktore, kristau dotrina neoplatonismoarekin uztartu eta erlijioz kanpoko bestelako ekarpen filosofikoak ere egin zituen. -
Period: 476 to Jan 1, 1492
ERDI AROA
-
490
Enpedokles
Filosofo greziarra eta Agrigentoko herritarra zen. Enpedoklesen filosofia oinarrizko lau gai klasikoen sortzailetzat jotzen da, hau da, unibertso osoa lurrez, airez, suz eta urez osatua dagoela. -
624
Tales
Antzinako Greziako filosofo presokratikoa izan zen. Matematiko eta astronomo izatearekin batera, natura zientziaren eta filosofia naturalaren sortzailea izan zen. -
1224
Tomas akinokoa
filosofoa, teologoa, latinezko idazlea eta domingotar fraidea izan zen. Erromatar Eliza Katolikoko doktore eta santua da. -
1283
Gilen Okham
fraide frantziskotarra eta filosofo eskolastiko ingelesa izan zen, Ockham herrikoa, Ingalaterrako Surreykoa. Eskolastikaren azken figura nabarmena izan zen, eta nominalismoaren filosofo handiena. Ezaguna da Ockhamen labana delako bere printzipio filosofikoagatik. -
1478
Tomas Moro
ingeles pentsalari, teologo, politiko, humanista eta idazle izateaz gain, poeta, itzultzaile, Henrike VIII.aren lord kantziler, lege-irakasle, negozio zibilen epaile eta abokatu ere izan zen -
Period: Jan 1, 1492 to
ARO MODERNOA
-
1561
Francis Bacon
britainiar filosofo, abokatu, idazle eta estatu-politikaria izan zen. Enpirismo filosofiko zein zientifikoaren aitatzat hartzen da. -
Hobbes
filosofo ingelesa, filosofia modernoaren sortzaileetako bat izan zen. -
Deskartes
filosofoa, matematikaria eta zientzialaria izan zen. Bai filosofian, bai matematikan, aitzindaritzat dugu gaur egun. -
Spinoza
jatorri sefardi hispano-portugaldarreko filosofo neerlandarra izan zen. Baruj, Bento, Benito, Benedicto edo Benedictus (de) Spinoza edo Espinosa ere esaten zaio, itzulpenen arabera, jatorriari buruzko hipotesietan oinarritzen dira denak. Kartesianismoa gisa ezagutzen den korrontearen ondorengo kritikoa da, eta XVII. mendeko filosofiaren arrazionalista handietako bat da, -
Locke
filosofo eta teoriko liberal ingelesa zen. Liberalismoaren aitzindaritzat hartzen da gaur egun. -
Leibniz
alemaniar filosofo, matematikari, logikari, teologo, jurista, liburuzain eta politikaria izan zen. -
Berkeley
Irlandako filosofo eta apezpikua izan zen, idealismo subjektiboa deituriko korronte filosofikoaren aitzindaritzat hartua izan da. -
Montesquieu
Ilustrazio garaiko kronista eta pentsalari politikoa izan zen. Ilustrazioaren mugimenduko filosofo eta saiakeragile garrantzitsuenetakoa. Ospetsua da berak egituratu zuelako botereen banaketaren teoria, gaur egungo gobernu modernoetan oinarrizkotzat jotzen dena eta mundu osoko konstituzio ugaritan ezarria. -
Hume
eskoziar filosofo, historialari, ekonomialari eta saiakeragilea izan zen. Gaur egun Mendebaldeko filosofiako eta Eskoziako Ilustrazioko figura garrantzitsuenetako bat da. -
Rousseau
suitzar idazle, musikagile eta filosofoa izan zen, frantsesez idazten zuena. Ilustrazioko pentsalari nagusietako bat izan zen. Lanik ezagunenak Gizarte-Hitzarmena, Aitorpenak eta Emilio, edo Hezkuntzaren gainean ditu. -
Kant
historiako filosofo nabarmenetakoa da. -
Hegel
filosofo alemaniarra izan zen. Alemaniar idealismoaren figura garrantzitsuenetako bat eta filosofia modernoaren sortzaileetako bat da, eta bere eragina epistemologiara, logikara, metafisikara, estetikara, historiaren filosofiara, erlijioaren filosofiara eta filosofiaren historiara hedatzen da. -
Period: to
ARO GARAIKIDEA
-
Marx
Filosofo, ekonomista, psikologo, intelektual eta politiko komunista alemaniarra izan zen. Komunismoaren pentsalari bat izan zen. -
Nietzesche
Filosofoa, poeta, musikari eta filologo alemaniarra izan zen. Filosoforik garrantzitzuenetariko bat dela pentsatzen da haren obra influentzia handia izan zuelako mendebaldeko historian zein kulturan -
Freud
Austriako mediku neurologo bat izan zen, psikoanalisiaren alta eta XX. mendeko pertsona intelektualirik ezagunetariko bat. -
Husserl
Filosofo eta matematikar alemaniarra. Fenomenologia tranzcendeltalaren sortzailea izan zen, horrekin batera mugimendu fenomenologikoa, XX. mendean eragin handia izan zuena. -
Russel
Filosofo, matematikar, logikar eta idazle britainarra izan zen, literaturaren premio saria irabazi zuena. Haren familia Erresuma Batuko familia garrantzitzu bat izan zen -
Wittgenstein
Filosofo, matematikar, linguista eta logikar austriarra izan zen. Filosofia analitikaren sortzaile gisa hartzen da. -
Heidegger
Filosofo alemaniarra izan zen XX. mendeko alemaniako filosofo eta pentsalari garrantzitsuena izan zen. -
Karl popper
Filosofo eta irakasle austriarra. Palsacionismoaren sortzailea izan zen. XX. mendean zientziaren filosoforik garrantsitzuena dela pentsatzen dute -
Jean-Paul Sartre
Filosofo, idazle, novelista, dramaturgo, politikar, biografo eta kritiko literariar frantsesa izan zer. Existentzialismoaren, postpodermismoaren eta marxismoaren esponentea izan zen. -
Hanna Arendt
Idazle eta politikar alemaniarra izan zen. XX. mendeko filosofa garrantsitzuenetariko bat konsideratzen da. -
Levi-strauss
Antropologoa, filosofo eta ednologo frantsesa izan zen. XX. medearen bigarren erdian pertsona garrantsitzu bat izan zer arlo haietan -
Simone de Beauvoir
Filosofa, irakasle, idazle eta aktibista feminista frantsesa izan zen. Hainbat nobela, biografia eta monografiak egin zituen arlo politikoei, sozialei eta filosofikoei buruz mintzatzen. -
Foucault
Filosofo, historiatzaile, soziologo eta psikologo frantzesa izan zen. Unibertsitate desberdinetan irakasle izan zen Frantzian zein Estatu batuan. Horrez aparte, katedratikoa izan zen "historia de los sistemas de pensamiento" frantziako unibertsitatean. -
Habermas
Filosofo eta soziologo alemaniarra izan zen. Filosofia politikan, etikan eta zuzenbide arloetako lanak egin zituen eta horregatik ezaguna da