-
Period: 400 to 409
BISIGODOAK: bisigodoen erresuma
Hunoek presionatua,bisigodoak IV.mendearen amaieran sartu ziren Erromatar Inperioan.
409. urtean sueboek alanoek eta bandaloek iberiar penintsula inbaditu zuten. Horren ordainetan, galiako hego-ekialdeko lurrak hartu zituzten.Eta Bisigodoen erresuma sortu zuten , Tolosa hiriburu zuena. -
Period: 401 to 401
TRIBU GERMANIARRAK:Lurraldearen antolaketa
Mendebaldeko erromatar Inperioa zenbait erresuma independentetan zatitu zen V.mendetik VII. mendera bitartean.Galian frankoak; Hispanian,bisigodoak eta sueboak,Italian,ostrogodoak,eta gero lonbardiarrak ; Britanian ,angloak eta saxoiak… -
Period: 568 to 586
BISIGODOAK: zenbat errege nabarmendu ziren? (LEOVIGILDO)
LEOVIGILDO:568-586,erregearen agintea sendotu zuen sueboen erresuma konkistatu zuten -
Period: 586 to 601
BISIGODOAK: zenbat errege nabarmendu ziren? (REKAREDO)
REKAREDO:586-601,leovigildo semea zen katolismo aldatu zuen , eta erlijo- batasuna bultzatu zuen -
Period: 600 to 700
KAROLINGIOAK:
Mendebaldeko erromatar inperioaren desagerpenaren ondoren sortu ziren erresumen artea, frankoena boteretsuena izan zen.Hala ere,VI.eta,batez ere,VII.barne borroka andana gertatu ziren erresuma horren eratorritako Neustria eta Austrasia izeneko erresumen artean.Azkenean,merovingiar errege horien boterea oso ahulduta suertatu zen,haien menpe teorikoko seneskalen mesederako.Seneskal horietako bat Karlos Martel izan zen,musulmanak Toursko guduan garaitu zituena (732). -
Period: 600 to 600
JUSTANTINOREN ERREGALDIA
bizantiar imperioaren hiriburua konstantinopla zen,
bizantiar inperioaren goren unea Justinianoren erregaldia zen,berak legeak eguiten zituen bizantiar inperio osorako. Garapan kultural handia izan zuten eta Santa Sofia eraiki zuten. -
Period: 600 to 1500
JUSTANTINOREN ERREGALDIA: beheraldi luzea
VI. mendean loonbardiarrek italiar penintsula iparraldetik eta erdialdetik bota zituzten bizantiarrak.
Gero VII. mendean, bisigodoek iberiar penintsulatik bota zitiuzten bizantiarrak
VIII. mendeetan musulmanek Afrikako kostalde mediterraneoa, Siria eta palestina konkiztatu zuten XV. ren mendearen hasieran bakarrik konstantinopla hiriburua zuten inperioan -
Period: 600 to 1500
JUSTANTINOREN ERREGALDIA: bizantziar gizartea
Gailurrean basileusa zegoen
Basileusaren azpian patriarka eta noblezia zegoen
Gero eskulangileak, merkatariak eta soldaduak zeudeen.
Azkenik jopuak eta esklaboak zeuden -
Period: 600 to 1500
JUSTANTINOREN ERREGALDIA: hirien garrantsia
Jarduera ekonomiko gune ziren hiriak, bertan baitzeuden merkatuak, baita eskulangileen tailerrak ere. Merkataritzaren gune nagusia Konstantinopla zen, Europa eta Asia merkataritza-bideen elkargunean zegoelako. -
Period: 600 to 1500
JUSTANTINOREN ERREGALDIA: inperio ortodoxoa
Elizak garrantzi handiko eginkizuna izan zuen bizantziar gizartean, biztanleek arreta handiz jarraitzen zituzten gorabera guztiak, eta gatazka handiak sortu ziren. Banandu ziren erromatar Eliza katolikoa eta Bizantiar inperio ortodoxoa. -
Period: 600 to 1500
JUSTANTINOREN ERREGALDIA: kultura
Justinianoren erregaldiaren ondoren greziar elementuak hartzen hasi ziren, Greziarra ezarri zen Latinaren ordez. Kokapen geografikoari ezker leku askotako eragina zituen bizantziar inperioa,
Mediterraneoko kulturagunea izan zen. -
Period: 610 to 610
TRIBU GERMANIARRAK: politikaren antolaketa
Errege-erreginek agintepean zeuden. Hasieran,nobleek aukeratzen zituzten errege-erreginak.Horren ondo
rioz,errege-erregina asko hiltzen zituzten,baita familiakoek ere,agintea hartzeko.Zenbait lurraldetan aginte militarra dukeen eskuetan zegoen.Hirietan kondeak eta gotzainak ziren gobernatzen zutenak. Legeak ahoz aho transmititzen ziren. -
Period: 610 to 711
TRIBU GERMANIARRAK: biztanle erromatarekiko harremanak
Germaniarrak gutxiengoak ziren,erromaterrekin konparatuz.Geroago nahasi egin ziren germaniarrak eta erromatarrak.
·Hizkuntza berriak sortu ziren:latinean oinarritutako hizkuntzak sortu ziren.Adibidez:gaztelania,katalana,...
·Lege-sistema berriak sortu ziren:erromatar zuzenbidea eta germaniar ohiturak baretu zituzten.
·Germaniarrak katoliko bihurtu ziren:germaniar erresuma batzuetako monarkiek erromatarren erlijioa berenganatu zuten -
Period: 622 to 711
ISLAMA: erlijioaren oinarriak
RLIJIOAREN OINARRIAK: Mahomaren predikuak koranean jasota daude:
-Fedea aitortzea: Ala da jainko bakarra, eta mahoma da haren profeta.
-Egunean bost aldiz otoitz egitea
-Mekara erromez joatea ;bizitzan behin gutxienez.
-Ramadaneko hilabetean barau egitea
-Limosna ematea -
Period: 622 to 711
ISLAMA: sorlekua
ISLAMAREN SORLEKUA: Arabiar penintsulan sortu zen. Herri nomadetan bizi ziren, artzaintzan jaruten zuten eta elkarren aurka borrokatzen ziren. Arabiar gehienak politeistak ziren eta Meka zuten herri sakratutzat -
Period: 622 to 711
ISLAMA: islamaren artea
ISLAMAREN ARTEA: Bere arte-estiloa sortu zuten. Arkitektura izan zen adierazpen artistiko ugariena. Material pobreak erabiltzen zituzten. estalki lauak eta askotariak gangak erabiltzen zituzten. Dekorazioak sormen handia adierazten zuen. Halaber, saretak, beirateak eta lauzetako distirak erabiltzen zituzten, argi ilunak sortzeko. arte xeheek garapen handia izan zute -
Period: 622 to 711
ISLAMA: kulturaren garapena
KULTURAREN GARAPENA:Erdi aroan, musulmanak hainbat eta hainbat arlotan nabarmendu ziren.
-Astronomia
-Matematike
-Medikuntza
-Kimika
-Nekazaritza
-Literatura -
Period: 622 to 711
ISLAMA: antolaketa politikoa
ANTOLAKETA POLITIKOA:Islamiar Inperioko agintari gorena Kalifa zen. Aginte politiko eta erlijiosoa zuen, armadaren buru zen, legeak egiten zituen, eta, epile gorena zen. Funtzionario hauen lagunta zuen:
-Bisirrak: kontseilariak edo ministroak ziren
-Kadiak: Koranean jasotako legeen araberako justizia aplikatzeaz arduratzen ziren.
-Valiak: probintziak gorenatzen zituen. -
Period: 622 to 711
ISLAMA: eguneroko bizimodua islamar inperioan
EGUNEROKO BIZIMODUA ISLAMAR INPERIOAN:Biztanle gehienak landan bizi baziren ere, hiriak bizitza politiko, ekonomiko, erlijioso eta kulturaren gune ziren. Islamiar herriak harresiz babestuta zeuden .
Merkatariek zoko edo merkatuan saltzen zituzten landan erosiko produktuak baita urrutiko lurraldeetatik elkarritako luxuzko produktuak ere.
etxeak txikiak ziren, bi solairukoak. Beheko solairuan bisitak hartzen zituzten, eta goikoan, logela pribatuak zeuden. -
Period: 622 to 711
ISLAMA: gizarte heterogenioa
Islamar gizartea askotarikoa zen.Hala eta guztiz ere,ezberdintasun gainetik,irispide ekonomikoetan oinarritutako gizarte-banaketa zegoen.
-Aristokrata gehienak arabiar ziren,jabe handiak eta agintariekin lotura zuten familietakoak
-Handiak:merkatariak, eskulangileak eta landako jabe txikiak
-Herritar gehienak:lurren jabe ez ziren nekazariak, tailer propiriok ez zeukaten eskulangileak, saltzaile ibiltariak eta mirabeak ziren
-Emakumeek:aitaren agintepean zeuden lehenik, eta gero senarraren mende -
Period: 622 to 632
ISLAMA: sortzailea
SORTZAILEA: Mahoma izan zen. Mahoma Mekan bizi zen. Erlijio Berri bat zegoela predikatzen hasi zen ''Islama'', eta bakarrik jainko bat zegoela defendatzen zuen ''Ala''. 622an Mahomak Medinara alde egin zuen, Medinan armada Bildu zuen, eta, 8 urte geroago Meka konkistatu zuen. Handik arabiar zehar garatu zen Islama. Mahoma hil zenean, 632an, Arabiar penintsularen mendebaldean zabalduta zegoen -
Period: 649 to 672
BISIGODOAK: zenbat errege nabarmendu ziren? (REZESVINTO)
REZESVINTO:649-672,bisigodoen erresumako lege guztiak bateratu zituen legeldi honetan : Liber lucidiorum edo rezesvintoren kodea -
Period: 710 to 710
TRIBU GERMANIARRAK: gizarte landatarra
Biztanle gehienak nekazariak edo abeltzainak ziren.
Nekazariek zurezko etxeak zituzten,eta adarrez eta lastoz egiten zituzten haien teilatuak.Etxetik gertu baratze bat izaten zuten.
Garai hartan sortu ziren monasterioak. Monasterioek jabego handiak izaten zituzten, hainbat dohaintza jasotzen baitzituzten monjeen otoitzen truke. -
Period: 711 to 711
KRISTAU ERRESUMA: kristauen erresistentzia guneak
Armada musulmanek 711n Iberiar penintsula inbaditu zutenean,bisigodo askok-batez ere nobleek eta klerikoek.Ihes egin zuten,eta penintsularen iparraldeko mendiguneetan babes artu zuten.Kantauri eta Pirinio inguruak izan ziren musulmanek nagusitasunik lortu ez zuten eremu bakarrak. -
Period: 711 to 711
TRIBU GERMANIARRAK: hirien gainbehera
Mekataritza-jarduerak behera egin zuen,eta tokiko merkatuak soilik geratu ziren, landako produktuak trukatzeko. Merkataritza handia bizantziaren eskuetan geratu zen,eta haiek ekartzen zizkieten produktu jakin batzuk germaniar nobleei. -
Period: 718 to 722
KRISTAU ERRESUMA:Asturleondar Erresumaren sorrera
718.urtean,Pelaio,noble bisigodo bat,Asturiasko mendietako errefuxiatu batzuen buruzagi bihurtu zen.Musulmanen aurkan aritu zen Covadongako guduan(722ean),eta emaitza argirik gabeko gatazka izan bazen ere,perstigioa eman eta boterea bermatu zion.Horrela Asturiasko erresuma sortu eta gortea Oviedon finkatzea lortu zuen. -
Period: 1000 to 1000
KRISTAU ERRESUMA:pirinioetako guneen ebolizioa
NAFARROAKO ERRESUMA
x.mendetik aurrera Ximeno dinastiak gobernatu zuen Nafarroan, eta egungo Araba eta Errioxa ere bere eraginpean egon ziren. -
Period: 1000 to 1000
KRISTAU ERRESUMA: leongo erresumatik gaztelako koroara
GAZTELAKO KONDERRIA
x. mendean,Leongo erresumak krisialdi bat izan zuen.Barne-gatazkak eta musulmanen eraso ugariak zirela medio,lurraldeen zabalkuntza gelditu egin zen.Garai hartan,Gaztelak bere boterea finkatu zuen;Leongo erresumaren ekialdeko lurralde bat zen,biztanleria gutxiko eremu bat.