8.GAIA: ILUSTRAZIOA

EZAUGARRIAK

1700

Arrazionalismoa;
Enpiricismoa;
Kritizismoa;
Ezagutzaren desioa;
Utopismoa;
Garapen eta Zoriontasuna

HISTORIA KULTURA, GIZARTE ETA LITERATURA KRONOLOGIKOKI

1707

BRITANIA HANDIA

1707

Ingalaterra eta Eskoziaren batasuna: Britania handia

UTRECH ITUNA

1713

Utrech-eko ituna: Espainiako Ondorengotza Gudaren bukaera

ERRET-AKADEMIA SORRERA

1714

Felipe V.ak Espainiako Erret- Akademiaren sorrera baimendu

HILKETA

1715

Frantziako Luis XIV. hil

LIBURUAK

1719

D. DEFOE

1719

Robinson Crusoe :
Abentura literaturaren obra enblematikoenen edizio berezia. Robinson Crusoe gaztearen abenturak kontatzen ditu, mutil ingelesa, 28 urte igaro ohi duena, urruneko uharte tropikal batean, eta zailtasunak izan arren, bizirik irauten du.

MONTESQUIEU

1721

Gutun Pertsiarrak:
"Letra persiarrak" eleberri epistolarioaren eta asmo satiarraren obra germinalak dira. Atzerriko karaktereen letren bitartez, instituzioak eta ohiturak bereizten dira. Karaktere horiek, begirada berri baten arduradunak, frogatzen dute itxurazko adimenarekin, Frantziako gizartearen atsegina bere bizitzaren ontasunean eta gizarte erabileretan.

D. DEFOE

1722

Moll Flanders:
Ama amarengandik abandonatutako emakume gazte baten abenturak, lapurrak lapur eta zuriz jantzitako abenturetan, kartzelan egon zedin, ama amaierak bere penitentzia eta oparotasunean utzi zuen landaketa baten oinordeko oparo gisa,

J.SWIFT

1726

Gulliver-en bidaiak:
Zirujauko bidaia fantastikoak kontatzen ditu, Lemuel Gulliver kapitainari uko egin zion uharte galdu baten ostean. Handik gutxira jakingo du uhartea sei hazbeteko altuera duen gizakiaren gizartearen sinestezina dela eta. Bigarren bidai batean, Gulliverrek Brodbingnag, gizon erraldoiak, gaitasun praktiko bikainez osaturiko lurra, baina pentsamendu abstraktuek ezin dute aurkitu. Hirugarren bidaian Laputako uhartera iristen da.

VOLTAIRE

1734

Filosofia gutunak:
Letren Filosofoak espiritu gaztearekin jarraitzen du, Voltairek bere bizitza luzean borrokatuko dituen gai guztiak.

MONTESQUIEU

1748

Legeen izpiritua:
Pentsamendu politikoaren Klasikoen serieko liburuen bolumenak Ilustrazioaren funtsezko lan honen edizio berri bat eskaintzen du. Montesquieuk, besteak beste, bere botereen bereizketa teoria ospetsua sortu zuen. Horrek garrantzi handia izan zuen garapenean modernitate politikoa.

VOLTAIRE

1751

Luis XV.aren mendea:
1715eko irailaren 9an, erregearen heriotzatik zortzi egunera, Volterrek liburu honek idatzi zuen. Bertan, sinbolikoki lurperatu zuten gehien mespretxatu zuen: absolutismoa, intolerantzia erlijiosoa, desberdintasuna gizartean ... Hala ere, Voltairek jakitun zuela ohartarazi zuen iragan luzeko iraupen luzeko azken zatia eta bere zintzotasun intelektuala mendean ehortzita ere ez zen gelditu, ezen ondorio berak izan zitezkeen erregealdiko gloriosa ere.

ENTZIKLOPEDIA

1751

Argitaratu zen entziklopediaren lehen alea

D´ALEMBERT

1759

Filosofia osagaiak

VOLTAIRE

1759

Kandido:
Egitura hari argia da: bidaia, bizitzeko haizeak Cándidora eramango gaitu, hondamendi naturalak suntsitutako mundura bidaiatzen duen patuaren jostailu bihurtzen da, giza diseinuek eta, batez ere, erlijioek . Voltaire erasoak, ironia eta sarcasmoarekin, intolerantzia, bigotry, Amerikako kolonizazio europarraren gehiegikeriak, deuseztapenak eta gizarte-antzerkiak, eta gerren hilketak.

ESPAINIAKO ERREGE BERRIA

1759

Karlos III. Espainiako errege

J.J ROUSSEAU

1761

Eloisa berria:
"Eloísa berria" literatura frantsesaren nobela handia da eta Europako literatura garrantzitsuenetakoa da. Eleberri honen konplexutasunaz harago, intriga, gaizki ulertu, sorpresa eta efektu kolpeekin batera, irakurleak askoz hobeto ulertuko du "Kontratu soziala", "Emilio" edo "Diskurtsoak", eta haiek eragina izango duten guztiak Rousseau-ko testuak eta pentsamenduak lehenbiziko burgesiaren eta proletarioen ondorengoak izan ziren mundu osoan.

KATALINA II

1762

Katalina II. Errusiako Enperatriza izendatu

J.J ROUSSEAU

1762

Emilio:
Bertan, ROUSSEAUk hezkuntzaren sistema bat du natura eta esperientzia oinarri hartuta, eta aurreiritziak, aurrez pentsatutako bideak eta errutinak ez ezik, Emilio-k laborategiko ikaslea ere sortzen du, eta hausnartzen du, gizartearen erdian kokatzen eta jartzen du. zirkunstantzia sozial zehatz batzuk.

FRANTZIATIK KANPO

1764

Josulagunak Frantziatik kanporatu

VOLTAIRE

1764

Filosofia hiztegia:
Gaur egungo bolumenak Ilustrazioaren lan gako honen argitalpen zaindua eskaintzen du, Prusia Federikoan bildutako intelektualen zirkuluan.
Bere ahotsean, Voltairek estetika politikara bitarteko hainbat gai aztertzen ditu, erlijioari dagokionez, arreta berezia eskainiz, eta hausnarketa sakonaren zati handi bat eskainiko du.
Emaitza pentsamendu modernoko funtsezko liburua da, gaur egun, irakurketak bere baliozkotasuna askoz ere mantentzen jarraitzen du.

ESPAINIATIK KANPO

1767

Josulagunak Espainiatik kanporatu

GOETHE

1774

Werther gaztea :
Loterren Werther gaztearen maitasun zorigaiztasuna eta bereganatutako ondorio zorigaitzak. Wertherrek bere lagun Wilhelmera bidaltzen dituen gutunen bidez, irakurleak bere hasieratik hasiko duen tragedia xehetasun guztiak ezagutu ahal izango ditu: Werther-en heriotzara Wahlheim-era iristeko, Lotte-rekin dantza batean eta berehala sentitzen duen maitasunarekin. Triangelu horren egoerari dagokionez, oso aberatsa denboraren iraupenarekin bateraezina bihurtzen da.

AEB-k INDEPENDENTZIA ALDARRIKATU

1776

Virginia estatuan Gizakiaren eskubideen adierazpena egiten dute. Gizakiaren eskubideen lehen adierzpen modernotzat hartzen da

FRANTZIAKO IRAULTZA

1789

Gizakiaren eta hiritarrearen eskubideen adierazpena egiten dute, AEBkoa eredu hartuta.
G. Washington, EEBBko lehen lehendakari

LUIS XVI REN HILKETA

1793

Luis XVI.ari burua moztu Parisen

NAPOLEON BONAPARTE ENPERADOREA

1799

Napoleonek boterea hartu Frantzian