HISTORIAURREA

Neolitoa

Period: 8000 BCE to 4000 BCE

Neolitoan homo sapies gizakiak garatu ziren, eta nomadak izateatik sedentario izatea pasatu ziren. Garai orretan hasi ziren agrikultura eta nekazaritza lantzen, eta horri esker ondo elikatzen ziren. Ere hasi ziren zeramika lantzen, adibidez zeramikarekin etxeak, utensilioak... egiten zituzten; arteaz hitzetin gaudez ere hasi ziren marrazketarekin, haien etxetan, edo arroketan marrazten zuten.

Mesopotamia

Period: 6000 BCE to 539 BCE

Mosopotamia izan zen lehen hiria idazketarekin hasi zirena, eta haien idazketa kuniformea deitzen zen; ez dakigu zergaitia, baina gero egipto idazten hasi zenean ez zuen mesopotamiaren idazketa berdina hartu, eta egiptoren idazketa hieroglifikoa zen.

Egipto

Period: 3150 BCE to 525 BCE

Egipto izan zen 2.hiria idazketa asmatu zuena, haien idazkera hielogrifikoa deitzen zen. Egipto 3 klase sozialetan banantzen zen: Faraoiak ziren botere guztia zuten pertsonak. Nobleek hirietan bizi ziren eta nekazaritzan, abeltzaintzan... lan egiten zuten. Esklaboak hiriaren kampotik bizi ziren, eta bezte batzuk faraoien etxeetan, faraoiei etxeko zereginak egiteko. Datu batzuk:
politeistak ziren, hau da jainko-jainkosa askorengan zinezten zuten. Haien animali sakratua katua zen.

Grezia

Period: 1200 BCE to 323 BCE

Grezian Hiri handietan bizi ziren, hiriak harresis inguratuta zeuden. Hiria 4 zatitan bananduta zegoen: Etxebizitzak tenpluak, harresiaren kanpoan ( hor esklabuak lan egiten zuten, soroak eta portuak zeuden ) eta azkenik zeuden denbora librearako anfitietroak, antzokiak... Grezian politeistak ziren, jainko bat baino gehiagotan zinesten zuten, oso religiosoak ziren, eta templuetara joaten ziren jainko-jainkosekin komunikatzeko. Grezian ez zegoen berdintasunik, nesken eta mutilen hartean.

Hominizazioa

Period: 699 BCE to 2024

Hominizazio prozezua da gizakiaren eboluzioa, orain dela 7 milloi urte hasi zen. Urteekin aldatzen joan gara gure beharren arabera. 4 aldaketa nagusi egon dira, Bipedismoa, Buruerraren edukiera handiagoa, Mailaezurrak eta hortz-haginak txikiagotzea eta Aurpegiaren neurria txikiagotzea. 6 ezpezie mota egon ziren gu baino lehen:
- Ardipithecus
-Australopithecus Afarennsis
-Homo Habilis
-Homo Erectus
-Homo Nearderthalensis
-Homo Sapiens

Errepublika. I

Period: 509 BCE to 27 BCE

Erregeak kentzean, gobernu mota berri bat ezarri
zen, Errepublika izenekoa. Errepublikan boterea erakunde desberdinetan banatuta zegoen, hasieran bakarrik patrizioak zeuden, baina piskanaka plebeioek borrokatu zuten euren eskubideak berreskuratzeko, eta azkenean lortu zuten. Errepublikako erakundea 3 taldetan banantzen zen:
-Senatua: erakunde garrantzitsuena zen. -Magistraturak: gobernuko kargu politikoak ziren. -Komizioak: batzarrak egiten zituzten.

Errepublika. II

Period: 509 BCE to 27 BCE

Erroma errepublikako garaian lurralde asko konkistatu zituen:
-Italiako Penintsula konkistatu zuen.
-Europa, Afrika eta Asiatik banandu zen lurralde asko konkistatuz, Iberiar Penintsula, Grezia... Erroma konkista hauek lortzeko guda asko izan zituen, gudarik nabarmenenak pubikoak ziren. Erroma Kartagoren kontra 3 guda izan zituen: -Kartago oso estatu boteretsua izan zen.
-Biek borrokatu zuten Mediterraneoa konkistatzeko.
-Guda guztiak galdu zituen, baina Erromari oso gogor egin zion aurre.

Errepublika. III Errepublikaren krisia

Period: 509 BCE to 27 BCE

K.a I. mendean Errepublika krisi bat euki zuen, krisiaren kausak hurrengoak izan ziren: -Gizartean zegoen desparekotasuna aberatsen etatxiroen artean. Hori dela eta hainbat herri
matxinadak egon ziren, baita esklaboen matxinadak ere. -Matxinada horiei aurre egiteko: Senatuak botere gehiago eman zion armadari eta
hainbat militarrek egoera aprobetxatu zuten
botere guztiak bereganatzeko. Horietako famatuena Julio Zesar izan zen.

Julio Zesar

Period: 100 BCE to 44 BCE

Julio Zesar oso militar ospetsua zen, herritarren laguntza zuen arrakasta militar asko lortu zituelako Hain militar ona zenez senatuak berari boterea eman zion krisialdiarekin bukatzeko, baina berak
diktadorea bihurtzeko erabili zuen. Herritarrek beldurra zuten Zesarrek bere burua erregea izendatzea eta horregatik, senatari batzuek hil egin zuten 23 sastakadaz.

Imperioa. I

Period: 27 BCE to 476

Senatari asko Zesarren aldekoak ziren, eta bera hiltzean, beste gerra bat piztu zen bi gauza lortzeko:
■ Zesarren hiltzaileekin bukatzeko.
■ Boterearekin egiteko. Zesarren aliatuek lortu zuten boterea eta Senatuarekin bukatzeko botere guztia eman zion Zesarren semeari, lehen enperadorea bihurtuz. Ezaugarriak:
- Enperadoreak botere guztia zuen.
- Senatua, komizioak eta magistraturak mantendu ziren, baina enperadoreak kontrolatzen zituen.
- Emperadorea jainko bet bezala hartu zuten.

Imperioaren Krisia. II

Period: 27 BCE to 476

Imperioaren krisian 4 krisis mota desberdinak egon ziren:

• Krisis militarra
• Krisis ekonomikoa -Krisis politikoa
• Gizarteko Krisisa

Metal-Aroa

Period: 6 BCE to 100 BCE

Garai onetan, metala garatu zen, eta metala erabiltzen zuten haien ehiza, edo haien herria obetzeko. Metalarekin gauza asko sortu ziren adibidez: lanzak, espatak, abeltzaintzan hobeto lan egiteko tresnak, eskutuak, labeak, martilloak...

Paleolitoa

Period: 2 BCE to 8000 BCE

Behe-paleolitoa: Duela 2milloi urte ordezkariak bizi ziren, oinarrizko antolamendua zuten. Janaria lortzeko ehizatzen zuten, eta emakumeek fruitu bilketan eta seme-alabak zaintzen aritzen ziren. Erdi-paleolitoa: Homo-sapiens eta neanthertalensis gizakia zegoen, haiek jateko ehizatzen zuten. Klima hor hotzagoa zen eta kobazuloetan bizi ziren ( klanetan ). Goi-paleolitoa: Homo-sapies sapiens gizakia agertu zen. Ibsietatik oso gertu bizi ziren, eta ez zeukaten kanpamendu finkorik.

Erromaren sorreraren historioa

Period: Feb 10, 1870 to Oct 6, 2024

Erroma Italiar penintsulan sortu zen, Mediterraneo itsasoan garatu zen, hau da bere historiaren sorrera: K.a VIII. mendean, latindarrek herrixka bat sortu zuten Palatino mendian. Leku hori hain ona zenez beste 6 herrixka sortu zuten, eta herrixka horiek hain handiak bihurtu zirenez, elkartu egin ziren, eta Erroma sortu zen.

Erlijioa

Period: May 6, 1870 to Apr 8, 2024

Politeistak ziren, hau da, jainko-jainkosa ezberdinak gurtzen zituzten, beste herrialdeetako jainko-jainkosa asko bereganatuz,
■ Batez ere, greziakoak baina haien izenak aldatuz.
■ Beste herrialdeetakoak ere, Egiptoko Isis adibidez. Jainko-jainkosa garrantzitsuenak: Jainko-jainkosa asko bazeuden ere, garrantzitsuenak Hiruko kapitalinoa deitzen zen (Jupiter, Junon eta Minerva ziren).

Emakumeak Erroman

Period: Jul 3, 1870 to Mar 4, 2024

Emakumeak (plebeioak, esklaboak edo patrizioak) gizon baten menpe bizi behar ziren, ere ez zeukaten inolako eskubide politikorik, hala, ere jabetzak izateko, negozioak gobernatzeko, eta ikuskizunetan parte hartzeko eskubideak zituzten.

Erromaren sorrera Mitologikoa

Period: Jul 4, 1870 to Mar 6, 2024

Kondairak dioenez Erroma hiria Romulo eta Remo anaia bikiek sortu zuten.
Marte jainkoaren semeak ziren eta jaio ondoren Tiber ibaian abandonatu
zituzten, baina otseme batek salbatu zituen eta titia eman zien. Gizondutakoan Erroma sortu
zuten. Anaiek borrokatu zuten boterea izateko eta Romulok Remo hil egin zuen,
Erromako lehenengo erregea bihurtuz. Hau izan zen beren zibilizazioaren hasiera K.a. 753.urtean.
artzain batek eta bere emazteak hazi zituzten.

Erromako gizartea

Period: Jul 9, 1870 to Apr 5, 2024

Erromako gizartea hiru taldetan banantzen zen: Patrizioak:
● Gutxiengoak ziren.
● Aberatsenak eta boteretsuenak ziren.
● Lur gehienen jabeak ziren.
● Hasieran bakarrik haiek gobernatu ahal zuten.
Plebeioak:
● Gainerako biztanleak ziren: nekazariak, artisauak, merkatariak...
hau da, persona gehienak.
Esklaboak:
● Gerrako presoak edo esklaboen seme-alabak ziren.
● Ez ziren pertsonak bezala tratatzen, animaliak bezala ziren.
● Ez zeukaten eskubiderik.

Santimamiñe

Period: Apr 1, 1976 to May 4, 2024

Santimamiñe aztarnategi bat da, aztarnategi hau askondon topatu dezakezu. 1976.urtean topatu zuten, aztarnategi hau lagunen talde bat topatu zuen. Bere barruan ehunka margolan topatu dezakezu, adibidez, bisonteak, zaldiak...

Erlijioa. II Kristautasuna

Period: 1980 to 2024

I. mendean Jesusek sortu zuen erlijioa da, Jesusek bere apostoluekin hedatu zuen bere mezua ideia hauekin:
■ Jainko bakarra dago (erlijio monoteista).
■ Pertsona guztiak berdinak dira.
■ Elkar maite eta barkatu behar dute
■ Jarratzaileek hil ostean betiko bizitza
izango dute. Jesus jarri zuten lehenengo bi ideia horiek gobernuaren kontra zeuden, horregaituk kristautasuna debekatu egin zen, baina azkenean berriz onartu egin zen Kristauek kurak izteko.