-
Ingalaterra eta Eskoziaren batasuna:
Britania handia. -
Utrech-eko ituna:
Espainiako Ondorengotza Gudaren bukaera. -
Felipe V.ak Espainiako Erret- Akademiaren sorrera baimendu.
-
Frantziako Luis XIV. hil.
-
D. Defoe: Robinson Crusoe.
- Lehen eleberri ingelesa izan zen.
- Hasiera: Robinson Crusoe New Yorkeko itsasgizon bat zen. Pirata batzuek harrapatu eta esklabo bihurtu zuten, Afrikan barna egindako espedizio batean.
- Amaiera: "Viernes" lagunarekin batera (uharteko indigena kanibal batzuk erreskatatzen ditu), beste pirata batzuek erreskatatu dute eta Ingalaterrara itzuli da.
- Generoak: eleberria, abenturak.
- Jatorrizko hizkuntza: ingelesa.
-
Montesquieu: Gutun Pertsiarrak.
- 1717an idatzia. 1721eko udaberrian prest zegoen, uda horretan inprimatu zen Amsterdamen, sinatu gabe eta inprentako oin faltsuarekin.
- Argudioa: Pertsonaiak, haien gutunen bidez, beren ohiturak satirizatzen dute. Haiek, beren itxurazko inozotasunarekin, frantses gizartearen atsegina erakusten dute, bere bizitza eta usadio sozialen ontasunean.
- Generoak: eleberria, epistolarra, fikzioa, satirikoa.
- Jatorrizko hizkuntza: frantzesa.
-
D. Defoe: Moll Flanders.
- Kazetari gisa lan egin ondoren idatzi zuen lan hau Defoek, eta Robinson Crusoe eleberriaren argitalpenari esker idazle ezaguna izan zen.
- Argudioa: Mollen ama Newgateko presoa da, eta haurdunaldia dela eta baimena ematen diote. Jaio bezain laster, Moll harrerako ama batek hezten du, eta bere ama Amerikara deportatzen dute, non, ondoren, berriz elkartzen dira.
- Generoak: eleberria, eleberri pikareskoa, literatura fantastikoa, polizia-eleberria, abenturak.
- Jatorrizko hizkuntza: ingelesa.
-
J.Swiften Gulliver-en bidaiak.
- Eleberri satirikoa.
- Kirurgialari eta itsasontziko kapitain ingelesa.
- Liburua hitzaurre batekin hasten da. Bertan, Lemuel Gulliverrek bere bizitzari eta historiari buruzko aipamen txiki bat egiten du bidaiatu aurretik. Guztira 4 bidaia egin zituen.
- Generoak: satira, eleberria, haur-literatura, zientzia fikzioa, fantasiazko literatura, abenturak.
- Jatorrizko hizkuntza: ingelesa
-
Voltaire: Filosofia gutunak.
- Gutun ingelesak bezala ere ezagutzen da.
- Voltairek tolerantzia defendatzen du; ezinbestekoa da kultura eta askatasuna egoteko.
-
Montesquieu: Legeen izpiritua.
- Teoria politikoaren eta zuzenbide konparatuaren tratatua.
- Charles Louis de Secondat filosofo eta saiakera-egile ilustratua, Montesquieu-ko baroia.
- Botere betearazlearen, botere legegilearen eta botere judizialaren kontzeptuez eta hiruren harremanez hitz egiten du. Montesquieuk baztertu egin ditu teoria absolutistak eta "botereen orekaren" alde egiten du.
-
Entziklopediaren lehen alea.
- 1750ean, Entziklopediaren Prospektua izenekoa argitaratu zen, Diderotek idatzia, jada jesuitekin polemika piztu zuena, eta, azkenik, 1751n, lehen liburukia aurkeztu zen.
- Argitalpen horrek oposizio handia eragin zuen Frantziako gizarteko sektore batzuetan.
-
Voltaire: Luis XV.aren mendea.
- Voltairek politikaz, erlijioaz eta literaturaz hitz egiten du.
- Liburuaren aurkibidea hartuta, 39ko lehen 24 kapituluak Luis XIV.aren nazioarteko politikari buruzkoak dira.
- Beste 15etatik, batzuk gorteko pasadizoei eskainiak daude, barne-politikari, zientziei, arteei ...
- Liburuaren amaieran, gehigarri batzuk gehitzen ditu, Luis XIV.aren semeen zerrenda, adibidez.
-
Voltaire: Kandido.
- "Baikortasuna" ere esaten zaio.
- Ipuin filosofikoa.
- Voltaire filosofo ilustratua: ez zuen inoiz argi eta garbi onartu nobela polemikoaren egilea zela, "Monsieur le docteur Ralph" ezizenez sinatua zegoen eta.
- Ipuinaren oinarria "Il faut cultiver notre jardin" da: mundua aldatzea ezinezkoa dela esan nahi du, baina ingurukoaz arduratzen bagara, gure bizitza hobetoagoa egin dezakegu.
- Generoak: Satira, eleberri pikareskoa, Ikasteko eleberria, Tragedia.
- Jatorrizko hizkuntza: frantsesa.
-
Karlos III. Espainiako errege.
- "Politikaria" edo "Madrilgo alkate onena".
- Parmako eta Plasentziako dukea 1731 eta 1735 urte artean.
- Napoliko erregea eta Siziliako erregea 1734tik 1759ra.
- Espainiako erregea 1759tik hil zen arte (1788).
-
D´Alembert: Filosofia osagaiak.
- Filosofo eta matematikari ospetsua, XVIII. mendeko mugimendu entziklopedista frantsesaren ordezkaririk bikainenetakoa.
- Alemberten arabera, pentsamendua ez da materiaren propietatea, eta arima materiatik aparte existitzen da.
- Matematikaren, fisikaren eta astronomiaren alorretan egindako aurkikuntza askok balio zientifikoa gorde dute gaur egun arte.
- Dideroten borrokakide mina zen.
- Entziklopediaren atal matematikoak birpasatu zituen.
-
J.J. Rousseau: Eloisa berria.
- Eleberri epistolarra.
- Jatorriz "Cartas de dos amantes", "Habitantes de una pequeña ciudad a los pies de los Alpes" ... deituko zen.
- Eloisa Berriak Julia d 'Etangesen eta bere irakasle Saint-Preux-en arteko maitasun-grina kontatzen du. Bere burua defendatzen saiatu ondoren, bere ikasle gaztearekin maitasunean erortzen da.
- Generoak: literatura fikzioa.
- Jatorrizko hizkuntza: frantsesa.
-
Katalina II. Errusiako Enperatriza.
- Katalina Handia deitzen zuten.
- Errusiako enperatriza izan zen 34 urtez, 1762ko ekainaren 28tik hil zen arte, 67 urte zituela.
-
J.J. Rousseau: Emilio.
- "De la educación" ere deitzen da.
- Gizakiaren izaerari buruzko tratatu filosofikoa.
- Bere lanik onena eta garrantzitsuena.
- Generoak: Eleberria, Tratatua.
- Jatorrizko hizkuntza: frantsesa.
-
Voltaire: Filosofia hiztegia.
- "Alfabetoaren Arrazoia" ere esaten zaio.
- Hiztegi filosofiko eramangarria izenburuarekin argitaratua.
- Bere egileak "Infamia" ren aurkako gerra makina bezala pentsatu zuen.
- Generoak: hiztegia, erreferentziazko obra.
- Jatorrizko hizkuntza: frantsesa.
-
Josulagunak Frantziatik kanporatu.
- Josulagunak Espainiatik kanporatzea Karlos III.a Espainiakoak agindu zuen. Aurreko urteko matxinada herrikoien bultzatzaileak izatearen akusaziopean (Motín de Esquilache izenez ezagutzen zirenak).
- Jesusen Lagundia (jesuitak) eliza katolikoaren ordena erlijioso bat da, Loiolako San Inaziok 1540an sortua.
-
Goethe: Werther gaztea.
- Werther gaztearen penak Johann Wolfgang von Goetheren eleberri erdiautobiografiko bat da.
- Eleberriko pertsonaia nagusia, Werther, Charlotterekin, beste gizon batekin konprometituta dagoen emakumearekin, zeharo maitemintzen den gazte sentibera da.
- Generoak: eleberri epistolarra, nobela arrosa, fikzio literarioa.
- Jatorrizko hizkuntza: alemana.
-
Gizakiaren eskubideen adierazpena.
- EEBB-k independentzia aldarrikatu Virginia estatuan.
- Gizakiaren eskubideen adierazpena egiten dute.
- Gizakiaren eskubideen lehen adierazpen modernotzat hartzen da.
-
Frantziako Iraultza.
- Gizakiaren eta hiritarrearen eskubideen adierazpena egiten dute, AEBkoa eredu hartuta.
- G. Washington, EEBBko lehen lehendakaria bihurtu.
- Gizakiaren eta hiritarrearen eskubideen adierazpena egiten dute, AEBkoa eredu hartuta.
-
Luis XVI.ari burua moztu Parisen.
-
Napoleonek boterea hartu Frantzian.
