-
Period: 636 BCE to 410 BCE
ALDI KOSMOLOGIKOA. (K. a. VI) PRESOKRATIKOAK
Errealitatea, natura eta honen jatorriaren buruz hitz egiten hazi ziren. -
Period: 636 BCE to 466
Antzinaroa
-
624 BCE
Tales
Bere ustez, ura zen naturaren jatorria. -
580 BCE
Pitagoras
Bere ustez zenbakia da errealitatearen jatorria. -
515 BCE
Parmenides
Bere ustez errealitatearen ezaugarri garrantsitsuena norberaren izatea da, eta ez-izatea ez dela. -
494 BCE
Empedokles
Bere ustez naturako 4 elementuen arteko konbinaketari ezker existitzen da guztia. -
483 BCE
Gorgias eta Protágoras
Sofistak ziren. Erlatibistak ziren eta ulertzen zuten Nomos-a ez zela
betiereko gauza bat; zer den justua eta zer ez aldatu zezakeen denbora eta tradizioen arabera. -
470 BCE
Sokrates
Gizakiari buruz eta bere ideien edo kontzeptu abstraktueti buruz hasi zen galdezka. -
427 BCE
Platon
Mundu dualista batean sinisten zuen eta idealismoaren sustatzailea zen -
412 BCE
Diogenes
Giza jokaeren konbentzioanlitatea salatzen hasi zen. -
Period: 400 BCE to 390 BCE
ALDI ANTROPOLOGIKOA (K. a. V. eta K. a. VI.)
Filosofoek etikaz eta politikaz arduratu ziren nagusiki. -
385 BCE
Aristoteles
Mundu bakar batean sinisten zuen eta idealismoaren sustatzaile bat izan zen -
Period: 380 BCE to 300 BCE
SISTEMA HANDIEN ALDIA (K. a. V-IV)
-
354 BCE
Hiponako Agustin
Patristika korrontea. Neoplatonismoaren elementu asko hartu zituen. -
342 BCE
Epikuro
Bere ustez, zoriontsu izateko, minatik hurrundu eta plazerra bilatu behar da. -
Period: 290 BCE to 200 BCE
ALDI HELENISTIKOA (K.a. IV-III)
Eskola filosofikoak irekitzen hasi ziren. -
Period: 470 to 1445
ERDI AROA (V.-XV.)
Filosofoek erlijioei (nagusiki kristautasunari) buruz hasi zuten pentsatzen. -
1285
Guillermo Ockham
Fedea eta arrazoia separatzen saiatu zen, -
Period: 1453 to
ARO MODERNOA (XV.-XVIII.)
Arrazionalak, enpiristak, Idealistak eta argien mendekoek betetakoa. -
Deskartes
Arrazionala. Filosofia modernoaren aita da. Zalantza metodiko eta erradikala garatu zuen eta gzakian, bi zati ezberdindu zituen: Arima eta gorputza. -
Spinoza
Monismoa garatu zuen: jainkoa eta natura gauza bera
dira. -
Locke
Empirismoaren alde. Gizakia, jaiotzean “tabula rasa” bezala ulertzen zuen. Gogoaren filosofia eta filosofia politikoaz interesatzen zen. -
Rousseau
Gizarte kontratuaren teoria garatu zuen. “Gizaki basati zoriontsuan”sinisten zuen: berarentzako natura zen ona, eta gizarte modernoak gaitza ekar ditzakegu. -
Kant
Arrazionalismoa eta Empirismoa batzen saiatu zen. Gure arrazoiaren eta jakituriaren mugei buruz pentsatu zuen. Metafisika berreskuratzen saiatu zen. Fundamentala geroago garatu zen idealismo alemaniarrarako. -
Hegel
Dialektikaren eta idealismo absolutoaren teoria sustatu zuen “Historiako espiritua” aurkariak sintesi batean batuz garatzen dela pentsatzen zuen. -
Schopenhauer
Pesimista zen. Mundua irrazionala dela eta “bizitzeko nahiaz” mugitzen zela uste zuen eta budismoaz interesatu zen mendebaldeko lehenengo filosofoa. -
Auguste Comte
Positibismoaren sortzailea izan zen. -
Period: to
ARO GARAIKIDEKO FILOSOFIA (XVIII.-Gaur Egun)
Gaur egunean gertatzen diren gertaera guztiak ikuspuntu kritiko batetik aztertzen dira. -
Karl Marx
Marxismoaren zortzailea. -
Nietzche
Bitalismoaren figurarik garrantstzuena. Mundu dualista-platonikoaren kritika erradikala egin zuen. Nihilismoaz pentsatu zuen. -
Heidegger
Gizakia eta denboraren arteko erlazioa aztertu zuen /eta Izatearen” galdera berreskuratu ere egin zuen. -
Wittgenstein
Filosofia analitikoaren sustatzailea. Hizkuntzaren garrantziaz pentsatu zuen: filosofia hizkuntzak eragiten dituen “korapiloak” askatzeko eta argitzeko erabili behar da. -
Sartre
Existentzialista. “Izatea esentzia baino lehenago dator”.
