Filosofia

Anaximendro

500 BCE

Anaximandro Miletokoa (antzinako grezieraz: Αναξίμανδρος; K.a. 610 – c. K.a. 546) Miletoko eskolako bigarren filosofo presokratikoa izan zen, Talesen kide eta jarraitzaile eta Anaximenesen maisua.

Pitagoras

500 BCE

Pitagoras Samoskoa (antzinako grezieraz: Samos, c. K.a. 580 – Metaponto, c. K.a. 495) Antzinako Greziako matematikari eta filosofo bat izan zen.

Tales

500 BCE

Tales[1] edo Tales Miletokoa (antzinako grezieraz: Θαλης, Thalis; Mileto?, c. K.a. 624 - c. K.a. 546), Antzinako Greziako filosofo presokratikoa izan zen. Matematiko eta astronomo izatea

Empedokles

500 BCE

Enpedokles (antzinako grezieraz: Εμπεδοκλής; K.a. 490 - K.a. 430) filosofo greziarra eta Agrigentoko herritarra zen. Enpedoklesen filosofia oinarrizko lau gai klasikoen sortzailetzat jotzen da

Heraklito

500 BCE

Heraklito Efesokoa (antzinako grezieraz: Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος, Herákleitos ho Ephésios; K.a. 535 - †K.a. 475) antzinako Greziako filosofoa zen, Efeso hirikoa.

Parmenides

500 BCE

Parmenides edo Parmenides Eleakoa (antzinako grezieraz: Παρμενίδης; Elea, K.a. 515?- K.a. 450) Antzinako Greziako filosofo presokratikoa izan zen. Eskola eleatikoko sortzaile eta filosofo garrantzitsuena kontsideratu ohi da5

Sokrates

400 BCE

Sokrates[1] (Atenas, Grezia, K.a. 470 - Atenas, Grezia, K.a. 399) Grezia Klasikoko filosofo bat izan zen. Mendebaldeko tradizio filosofikoaren ikonorik garrantzitsuenetarikoa da, Platonen irakaslea izan zen eta harengan eragin handia izan zuen.

Platon

400 BCE

Platon[1] (antzinako grezieraz Πλάτων; Atenas, c. K.a. 427 - ibidem, c. K.a. 347) Grezia Klasikoaren filosofo garrantzitsu bat izan zen. Sokratesen ikasle eta Aristotelesen maisu izan zen.

Hipatia de Alejandría

400 BCE

Hipatia (Alexandría, 355 o 370–ibíd., marzu de 415 o 416 foi una filósofa y maestra neoplatónica griega, natural d'Exiptu, que destacó nos campos de les matemátiques y l'astronomía, miembru y cabeza de la Escuela neoplatónica d'Alexandría a empiezos del sieglu V

Areta Zirenekoa

300 BCE

Arete Zirenekoa (antzinako grezieraz: Ἀρήτη; fl. Ka. IV. - V. mendeak) Zirenaikako emakumezko filosofoa izan zen[1]. Libiako Zirenen jaioa, Aristipo Zirenekoaren alaba izan zen.

Aristoteles

300

Aristoteles[1] —grezieraz Ἀριστοτέλης— (Estagira, Mazedonia, K. a. 384 – Kaltzis, Eubea, K. a. 322) Grezia klasikoko filosofo eta zientzialari bat izan zen.

San Agustin

430

San Agustin Hiponakoa[1] edo Aurelio Augustino (Thagaste, 354ko azaroaren 13a - Hipona, 430eko abuztuaren 28a) filosofo eta teologo bat izan zen. Mendebaldeko kristautasunaren gizonik garrantzitsuenetakoa, Eliza Katolikoaren santu eta doktore, kristau dotrina neoplatonismoarekin uztartu eta erlijioz kanpoko bestelako ekarpen filosofikoak ere egin zituen.

Hildegarda Bingengoa

1098

Hildegarda Bingengoa —alemanez: Hildegard von Bingen; latinez: Hildegardis Bingensis— (Bermersheim vor der Höhe, Germaniako Erromatar Inperio Santua, 1098ko irailaren 16a – Bingen am Rhein, Germaniako Erromatar Inperio Santua, 1179ko irailaren 17a) beneditar abadesa, buruzagi monastikoa, mistikoa, iragarlea, mediku, musikagile eta idazlea izan zen. Benedikto XVI.ak Elizako doktore izendatu zuen 2012ko urriaren 7an. Haren omenezko eguna irailaren 17a da.

Duns eskoto

1266

Joan Duns Eskoto[1] —jatorrizko izen-deiturez, John Duns Scotus[2]— (Duns, Eskozia, c. 1266 - Kolonia, Alemania, 1308ko azaroaren 8) filosofo eta teologo eskolastiko bat izan zen, Doctor Subtilis (euskaraz, Maisu Fina) goitizenaz ere ezaguna, haren pentsamenduaren zorroztasuna zela-eta. Metafisika eta etika arloetan kokatzen da bere pentsamendua, betiere teologia kristauari begira eta Aristotelesen eraginpean. Besteak beste, bere eragina nabarmena izan zen Kant filosofoaren lanetan.

San tomas akinokoa

1274

Tomas Akinokoa[1][2] (Roccasecca, Siziliako Erresuma, 1224 edo 1225 - Fossanova abadia, Aita Santuen Lurraldea, 1274ko martxoaren 7a) filosofoa, teologoa, latinezko idazlea eta domingotar fraidea izan zen. Erromatar Eliza Katolikoko doktore eta santua da.

Gilen ockham

1349

Gilen Ockham edo Gilen Ockhamgoa[1] (ingelesez: William of Ockham; 1280/1288 - 1349), garaikideen artean Venerabilis Inceptor, Doctor invincibilis eta Princeps nominalium ere deitua, fraide frantziskotarra eta filosofo eskolastiko ingelesa izan zen

Nikolas Koperniko

1543

Nikolas Koperniko (alemanieraz: Nikolaus Kopernikus, Niklas Koppernigk, polonieraz: Mikołaj Kopernik, latinez: Nicolaus Copernicus; Toruń lehengo Prusia eta gaurko Polonia, 1473ko otsailaren 19a-Frombork 1543ko maiatzaren 24a) errenazimenduko monje astronomoa izan zen, astronomia modernoaren aita

kepler

1571

Johannes Kepler (Weil der Stadt, 1571ko abenduaren 27a - Ratisbona, 1630eko azaroaren 15a) alemaniar matematikari eta astronomoa izan zen. 17. mendeko iraultza zientifikoko pertsonai nagusietakoa izan zen, ezaguna bere planeten mugimenduaren legeengatik eta Astronomia Nova, Harmonices Mundi eta Epitome Astronomiae liburuengatik. Lan horiek Newtonen grabitazio unibertsalaren teoriaren oinarriak ezarri zituzten.

Tomas Moro

1600

Tomas Moro[1] —jatorrizko izen-deiturez Thomas More— (Londres, Ingalaterra, 1478ko otsailaren 7a – 1535eko uztailaren 6a) abokatua, idazlea, politikaria eta humanista izan zen. Utopia hitza asmatu eta izen bereko liburua idatzi zuen, alegiazko uharte-nazio bati buruzkoa. Liburuan, bertako sistema politikoa aurkeztu zuen.

Galileo

1642

Galileo Galilei (Pisa, Florentziako Dukerria, 1564ko otsailaren 15a - Arcetri, Toskanako Dukerri Handia, 1642ko urtarrilaren 8a) italiar matematikari, fisikari eta astronomoa izan zen.

Mary Wollstonecraft

1759

Mary Wollstonecraft (1759ko apirilaren 27a - 1797ko irailaren 10a) filosofo eta idazle ingelesa izan zen. Horretaz gain, emakumeen eskubideen defendatzailea ere izan zen.

Descartes

1802

René Descartes (latinez: Renatus Cartesius; La Haye en Touraine —herriak 1802az geroztik, Renéren omenez, Descartes izena du—, Frantziako Erresuma, 1596ko martxoaren 31a – Stockholm, Suedia, 1650eko otsailaren 11a) filosofoa, matematikaria eta zientzialaria izan zen. Bai filosofian, bai matematikan, aitzindaritzat dugu gaur egun.

Jürgen Habermas

1929

Jürgen Habermas (alemaneraz ˈjʏʁɡən ˈhaːbɐmaːs ahoskatua; Düsseldorf, 1929ko ekainaren 18a) alemaniar soziologo eta filosofoa da, teoria kritikoa eta pragmatismoa bultzatu zuena. Epistemologian oinarritutako bere lanak XX. mendean beso luzekoak izan ziren.

theodor adorno

1969

Theodor W. Adorno (Frankfurt, 1903ko irailaren 11 - Visp, Suitza, 1969ko abuztuaren 6a) alemaniar filosofo, soziologo eta musikologoa. Judua izanik, nazien garaian AEBetara emigratu zuen. Bigarren Mundu Gerra amaitu ondoren, Alemaniara itzuli zen. 1949tik filosofia eta soziologia irakatsi zituen Frankfurten.

Jacques Maritain

1973

Jacques Maritain (Paris, Frantzia, 1882ko azaroaren 18a - Tolosa Okzitania, Frantzia, 1973ko apirilaren 28a) filosofo katolikoa izan zen.

Martin Heidegger

1976

Martin Heidegger (Meßkirch, Alemania, 1889ko irailaren 26a - Todtnauberg, Alemania, 1976ko maiatzaren 26a) filosofoa izan zen. Fenomenologiarekin eta existentzialismoarekin lotu izan da. Haren libururik ospetsuena, Sein und Zeit («izatea eta denbora»), filosofiaren arloan XX. mendeko garrantzizkoenetakotzat jotzen da.

hans georg garamer

2002

Hans-Georg Gadamer (/ˈɡædəmər/; German: [ˈɡaːdamɐ]; February 11, 1900 – March 13, 2002) was a German philosopher of the continental tradition, best known for his 1960 magnum opus Truth and Method (Wahrheit und Methode) on hermeneutics.

Paul Ricoeur

2005

Paul Ricoeur (Valence, 1913ko otsailaren 27a - Châtenay-Malabry, 2005eko maiatzaren 20a) frantses filosofoa izan zen.

Ander. I eta Julen

Nov 25, 2019

batxi bateko filosofo berriak dira