antzinako grezia

hainbat estatu txiki aske

900 BCE

Bakoitzak bere lege, aginte modu, sistema ekonomiko eta gizarte-antolaketa zituen. Hiri nagusiak Esparta, Korinto eta Atenas izan ziren.

Atenasko hiri-estatua monarkia zen

753 BCE

Oligarkiarekin,boterea esku gutxi batzuetan zegoen, pertsona edo familia jakinetan. Lurraldeko pertsona eraginkorrenak ziren eta euren artean antolatzen zuten agintea. Horrela, oligarkia indarrean egon zen garai hartan, Atenasko aristokratak politika, armada eta justizia osoa kontrolatzera iritsi ziren. Lege idatzirik ez zegoen, eta inork ezin zituen kritikatu. Estatu-hiriko administrazio politiko guztia berenganatu zuten, eta armada zein justizia kontrolatu.

Drakon legegileak legeak idatziz ezarri zituen Atenasko biztanleek ezagut zitzaten. Hainbat lege oso zorrotzak ziren eta tiranoen, indarres inposatu ziren

621 BCE

Garai hartan, mahastiak eta olibondoak ugaritu ziren, baita lan publiko handiak ere, langabezia murrizteko. Itsas merkataritzaren bilakaerari esker, aberatsen eta pobreen arteko aldea txikituz joan zen.

Solon merkatari aberatsa eta Atenasko estatu-gizona

594 BCE

Herri-epaimahai bat ere sortu zuen, heliea, eta, haren bidez, herriak bere eskubideak errespetatuak izatea lortu zuen. Solonek, era berean, partaidetza politikoaren lehen arauak ezarri zituen. Horien ondorioz, magistratu izatea ez zen jaiotzaz lortzen zen eskubidea, aberastasunaren araberakoa baizik. Ez zen berdintasunean oinarritutako egitura, baina demokraziaranzko lehen pausoak izan ziren horiek ere.

Klistenes aristokrata berritzaileak Atenasko egitura politikoan aldaketak egitea erabaki zuen.

508 BCE

Klistenesek erabaki zuen herritar gehiagok parte hartu behar zutela bizitza politikoan eta baita Atenasko zuzendaritzari buruzko erabakietan ere. Lehen, aberatsek hartzen zuten parte, ez bestek. Gero, herritar guztiek zuten horretarako eskubidea; hau da, gizonezko libre guztiak hasi ziren hiriaren agintean parte hartzen. Lege-gaitasunaren bidez, herritarrek herriko batzarrean, ekklesian, parte hartzen zuten eta aurkezten ziren legeen alde edo aurka botoa ematen.

Perikles Atenasko estatu-gizon handiak estratega

451 BCE

jarraian hautatua izan ondoren, haren buruzagitza militarra ezarri zen Atenasko bizitza politikoan. Herri-batzarrean, ekklesian, zuen boterea erabiliz, Atenasko esperientzia demokratikoak goia jo zuen. Aristokratei boterea murriztu zien eta egitura oligarkikoaren arrastoei amaiera eman. Gainera, aberastasun gutxi zuten herritarrek hiriaren administrazioaren erabakietan parte har zezaten, ordainsari bat ezartzea erabaki zuen erakunde politikoetan parte hartzen zutenentzat.

Atenasko esperientzia demokratikoak mende bakarra iraun zuen

411 BCE

Espartaren aurkako gerrak, besteak beste Atenasen beherakada garaiak izan zituen. Egoera horretan Atenasen egitura oligarkikoa berrezarri zen.

demokrazia berreskuratu

403 BCE

baina, Mazedoniako errege Filipo II. ak Greziako lurralde guztiak eskuratu zituen

Alexandro Handia

346 BCE

Alexandro Handia haren semeak,

inperio handi bat sortu zuen,

336 BCE

inperio handi bat sortu zuen

Greziako lurraldea erresuma

323 BCE

Greziako lurraldea erresuma helenistiko txikietan zatitu zen.