-
Frantziako Iraultza
XVIII. mendean indartutako burgesiak botere politikoa eskuratzeko urratsak emango ditu. Frantziako egoera koiunturalak (guda amaigabeak Ingalaterra, Alemania, Austria eta Espainiaren kontra) zein estrukturalak (Lege Zaharraren mugak argi zeuden eta bai Ilustrazioak, bai liberalismoak, bai demokraziak zuzenean aurre egiten zieten eliza ofizialari, erregeari eta feudalismoari) biziki lagundu zioten iraultza burgesiari. https://youtu.be/hAdeYvsxvMI https://www.youtube.com/watch?v=AYD609Lfn_I -
Period: to
Konbentzio Guda
Frantziako errege familia gillotinatu ostean, Frantziako konbentzioak pertsonen arteko klase ezberdintasuna debekatu zuen. Honek, Iparraldean herri eta probintzietako foruak eta usadioak kentzea ekarri zuen. Espainia,iraultzaren beldur zen eta Portugalekin batera Frantzesen kontra borrokatu ziren.
Frantziar ejertzitoak Hego Euskal Herrira sartu ziren eta bakearen ondorioz, muga Bidasoara itzuli zen eta trukean Frantziak Haiti eskuratu zuen. -
Konbentzio Guda Hego Euskal Herrian
-
Frantziako inperioa eta Espainiako erreinuaren arteko guda
-
Period: to
Frantziako inperioa eta Espainiako erreinuaren arteko guda
Carlos IV-ak abdikatu eta Fernando VII-ak koroari uko egin ostean, Frantziako tropak Jose I Bonaparte erregearen atzetik sartu ziren.Foruak zirela medio, euskal lurretan gertatzen ziren gudakbertako erakundeek ordaindu behar zituzten (udalek eta diputazioek). Honek izugarrizko krisi ekonomikoa (herri sailen desamortizazioa) eta jendartearen murrizte prozesua eragin zuen. -
Fernando VII-ak Espainiako koroa berreskuratzen du
Fernando VII-ak zin egindako 1812. urteko konstituzioari muzin egin ondoren Lege Zaharra ezarri zuen berriro. -
Luis XVIII-ak Frantziako koroa berreskuratzen du
-
Kontserbadurismoaren motelpena
Carlos X-ak, Frantziako boterea eskuratzen du, Luis XVIII zendu ostean. Frantziako kontserbadurismoa moteltzen doa eta, konstituziorik eman ez arren,"Itun emanak" eta halako formulak erabiliko dituzte herriaren atsengitasuna jasotzeko asmoz.
Europako burgesiak, botere politikoa berreskuratu nahi du eta hamaika matxinada eta iraultza antolatuko dituzte estatu garaikidea eskuratu asmoz (konstituzioa, botere banaketa, berdintasuna, hauteskunde demokratikoak, prentsa askea...) -
Frantziako Uztaileko Iraultza
Joera liberatzaile eta aurrerakoia du iraultza honek.Luis Felipe I-ak Frantziako koroa eskuratuko du eta konsituzioa onartuko du, goi burgesiak gobernu politikoa eskuratuz. -
-
Period: to
I. Gerra Karlista
Fernando VII-a zendu ostean, Isabel II-ak koroa eskuratzen du. Bere osaba Karlos ez du Isabel onartzen "Lege Salikoa" delakoan oinarriturik. Orokorrean, Euskal Herria Karlosen alde kokatu zen, hiriburuak eta herri gutxi batzuk izan ezik
Guda honek izugarrizko eragina izan zuen Euskal Herrian. Izan ere, foruak kendu, mugak bidasoara eraman eta ohiko usadioak debekatu egin zituzten. Gainera Espainia zentralizatzeko joera ezarri zuten: nazio bat, erlijio bat, hezkuntza bat, hizkuntza bat -
Europa Mailako Iraultza
Sozialismoak bere ideologia aurkezten du Europa osoan.
1847ko uzta txarretik abiaturik, Suitzan hasi eta Europa osotik zehar pasa zen iraultza aurrerakoia dugu (Italia, Prusia, Austria, Hungaria, Napoles, Errusia...). https://youtu.be/uCq4-LQ2D7E -
Parisko Komuna
Kapitalismo industrialaren garapenena langile eta burgesiaren arteko lehia sendotzen da.
Parisko Komuna izenarekin ezagutzen den iraultza sozialista burutzen da Frantzian eta 20.000 langile baino gehiago hil ondoren Frantzia III. Errepublika ezartzen dute.
Sozialismoak eta anarkismoak egunduko errepresioa jaso bazuten ere, langile, nekazari ikasle eta miltarren artean harrakasta handia lortu zuten. -
Sozialismoa Euskal Herrian
Euskal Herrian, Fakundo Perezaguak PSOE-ren lehengo taldea sortzen du Bilbon. 1890-1892 meategietako grebak izan ziren eta sozialismoak arrakasta handia lortu zuen langile talde honetan.
