-
Independentzia Gerra
1808 urtean, Napoleon Bonapartek gobernatzen zuen Frantzian. Espainian, Karlos IV .a eta haren seme Fernando VII .a haserre zeuden. Frantses enperadoreak erresunma inbaditu egin zuen, eta bere anaia Josef Bonaparte izendatu zuen errege. Espainiarrak frantses armaden aurka altxatu ziren, eta borroka egin zuten Independentzia Gerra gogorrean. -
Espainiarren erresistentziak
Espainiarren erresistentziak Napoleonen proiektuak zapuztu zituen eta Bailenen errenditu behar izan zuen (uztailak 19).Hori gertatu zenean Napoleonen gogoa espainiar erresistentzia zapaltzeko areagotu egin zen eta 1808ko azaroan enperadorea Espainian sartu zuen.Frantziarren aurrerapena sendoa izan zen eta Josef Espainiako hiriburura itzuli zen. -
Liberalismoaren sorrera...
Independentzia Gerran, espainiarrak frantsesen kontra borrokatu ziren, baina ideia politiko desberdineko espainarren artean ere listarrak izan ziren, Gerra Zibilean gertatu zen bezala. Gatazkak iraun bitartean, Cádizko Gorteak bildu ziren. Han idatzi zen Espainiako historiaren lehen konstituzioa. Testu liberal bat zen;hau da, herritarren askatasunak eta eskubideak defendatzen zituen, 1812ko martxoaren 19an argitaratu zuten. -
Fernando VII.aren akordioa
1813ko udaberrian berriro ere eraso egin zuen eta frantziarrak ez zirenez geldiarazteko gai izan porrota izan zuten,baita San Martzialeko Guduan ere.Porrot asko izan zituenez Fernando VII.arekin akordio bat lortu nahi izan Valençaiko Ituna (1813ko abendua) zuen eta horrekin Fernando VII.a korora itzuli zen. -
... eta absolutismoaren itzulera
Britania Handiak Napoleon aurka egin zuen borroka, eta funtsezko izan zen Espainarrek 1814 .urtean garaipena lortzeko. Gerraren ondoren, Fernando VII .a Espainiako tronura itzuli zen. Fernando VII .a konstituzioa kendu eta botere absolutua berrezarri zuen. Hori zela eta, ondoko urteetan, liskar ugari izan ziren liberalen eta absolutisten artean,1833 .urtean erregea hil zen arte. Amerikako biztaleek ere, independentzia aldirrikatu zuten. -
1833ko iraila - abendua: Altxamendu orokorra eta porrota
Karlistek bultzatutako altxamendu orokorrak porrot egin zuen Espainian, baina, lehen gerra horretan, karlistek euskal lurralde gehiena menderatzea lortu zuten. Altxamendua urriaren 3an hasi zen Bilbon, eta dagoeneko aipatu ditugun Paisano Armatuen eta Tertzio Foralen laguntzaz, Bizkaiko, Gipuzkoako eta Arabako zati handi bat menderatzea lortu zuten. Nafarroan, berriz, ez zuten horrelakorik lortu, altxamendu guztiek porrot egin baitzuten. -
Tronuagatiko gerra
Fernando VII .ak tronuaren ondorengotza-legea aldatu zuen. Lege berriari esker, haren alaba Elisabet erregina izan ziteeken, eta oinordeko izendatu zuten. Erregea hil zenean, Elisabetek hiru urte baino ez zituen, eta haren ama, Maria Kriatina Borboikoa, izan zen erreginordea. Fernando VII .aren anaiak tronua eskatu zuen. Absolutistek, karlista izenekoak, Karlos babestu zuten. Erregineak liberalen babesa lortu nahi izan zuen. Liberalek 1837ko Konstituzioa onartu ahal izan zuten. -
Elisabet II .aren erregealdia
- urtean, Gorteek erregina izendatu zuten Elisabet, hamairu urte baino ez zituela.
·Moderatuak: Narváez zuten ordeskari, klase aberatsen babesa zuten. Kontserbadore bat defendatzen zuten. Gobernuan onartu zen 1845eko Konstituzioa.
·Progresistak:Espartero zuten buru, eta erdi-mailako klaseak eta herri-klaseak biltzen zituzten. Askatasunak areagotzearen alde zeuden. -
Demokraziaren aldia
- urtera arte izan ziren erregina Elisabet II .a. Frantzian erbesteratu behar izan zuen urte artan (Elisabet II .a).
-
Demokrasiaren aldia
Elisabet II .ak kargua galtzean, prozesu demokratiko bat abiatu zen Espainian, 1869ko Konstituzio berriak monarkia parlamentarioaezarri zuen; errege bat zegoen, baina ez zuen gobernatzen. Amadeo I .a hautatu zuten errege izateko. -
Demokraziaren aldia
Errege berriak (Amadeo I .a) arazo ugari izan zituzten 1873 .urtean uko egin zion tronuari. -
Demokraziaren aldia
Espainiako Lehen Errepublika aldarrikatu zen. Bete altxamendu militar baten ondorioz, monarkia berrezarri zen 1874an. -
Berrezarkuntza
Urte bat geroago, Alfonso XII .a Borboikoa, Elisabet II .aren semea, errege izendatu zuten. 1876ko Konstituzioa, aurrekoa baino kontserbadoreagoa, eta gobernu-sistema berri bat. Bi alderdi nagusiak, Cánovas de Catilloren kontserbadoreak eta Sagastaren liberalak. Semea jaioberria zenez, Maria Kristina Habsburgokoa, izendatu zuten erreginorde. Maria Kristinaren erregeordealdian galdu ziren Espainiaren Amerikako azken koloniak; Kuba, Puerto Rico eta Filipinak.
