XIX. mendea

FRANTZESEN ETORRERA

Jan 1, 1808

Espaina 1808 an inbaditu zuen momentu horretan zegoen erregea (KarlosIV.) eta aren izena( FernandoVII. a ) alde egin behar izan zuen eta Napoleón anaia Josef I.a izendatu zuen erregea.

INDEPENDENTZIA GERRA

May 2, 1808

Napoleón Bonaparte bere anaia izendatu zuten errege Espainan. Madrileko herritarrek ez zuten gustuko eta atzamendu bat egin zuten. Altxamendua Espaina osora hedatu zen eta hori da independentzia guerra.

ESPAINAKO LEHEN KONSTITUZIOA

Mar 19, 1812

FErnando VII. a ez zegoenez gobernuko lanak egiteko juntak sortu ziren Cadizen. Konstituzio bat egin zuten. Hau esaten zen:
- Erregeak ez du botere guztiak izango - Hiru botere berri agertzen dira legegilea , betearazlea eta legegeligea. - Eskubide eta betebehar berriak jasotzen dira.

FERNANDO VII. A ( ABSOLUTISMOA )

Nov 26, 1814

1814 an independentzia Gerra amaitu ondoren, Fernando VII. Espainiara itzuli zen. Cadiziko konstitizioa indargabe utzi zuen eta berriro absolutismoa ezarri zuen. 1833 an hil zenean, absolutismoa Karlos alde jarri ziren (karlisan) eta liberalak Elisabet printzesa proposatu zuten, nahiz eta 3 urte izan.

Lehen Karlistaldia hasi zen eta Elisabet II.a aldekoek irabazi zuten.

ELISABET II. NA LIBERALISMOA

Dec 1, 1833

Elisabet II. na boterera iritsi zen, baina ez zuen gobernatu urtean adinez nagusi egin arte (1840.an) Garal hartan Espaina monarkía parlamentario bihurtu zen behin betiko . Erreinaldi honetan, bi alderdi politiko egon ziren: Konterbadoreak eta progesistak.

INDUSTRIALIZAZIOA

Dec 20, 1840

NEKAZARITZA: Espainiako jarduera ekonomikorik garrantzitsuena izan zen. DEna den, lurrak ez zeuden batere ongi banatuta eta nekazariek oso soldata baxua kobratzen zuten. Hegoaldean latifundioak edo lur ustiategi handiak zeuden. Kantauri itsasoan inguruan, berriz, minifundioak edo lur ustiategi txikiak. Hauetan, zerealak, artola eta patata lortzen ziren batez ere. Hegoaldean obilondoak zeuden eta inportanteak ziren ere, mahastiak.

INDUSTRIALIZAZIOA

Dec 26, 1840

INDUSTRIA: Bereziko garrantzitsuak izan ziren Kataluniako ehungintza eta Euskadiko siderurgia. 1840 tik aurrera, bultzada handia eman zitzaion trenari garraio sarea hobetzeko.

INDUSTRIZIALIZAZIOA

Dec 29, 1840

Meatzaritza, nekazaritza eta industria ziren Espainako ekonomia jarduera nagusiak. MEATZARITZA: Oso garrantzitsua bihurtu zen. Lanpostu asko sortu zituen, eta balaibiedatik esportatzeko aukera eman zuen. Urrea, kobrea, ikatza eta merkurio lortzen zuen batez ere.

Amadeo I a

Mar 1, 1868

1868 an martxoaren bat egon zen Espainian eta Elisabet II. na Espainiatik ade egin zuen. Hori dela eta 1871 an Gorteak errege berri bat izendatu zuen: Amadeo I. a Itarriala. Errege honek ez zeukan babes handirik eta bi urte pasa ondoren, uko egin behar zion tronoari.

Alfonso XII.a

Nov 2, 1873

Momentu horretan, 1873 an , Gorteek Lehen Errepublika aldarrikatu zuten. Honek hamaika hilabete besterik ez zuten iraundu eta Elissabet II. a aren semea bueltatu zenean erregea izendatu zuen, Alfonso XII. a izenarekin.