XIX.GAREN MENDEA ESPAINIA

Independentzia gerra

Apr 4, 1808

Espainia 1808an inbaditu zuen eta momentu horretan zegoen erregea (Karlos IV.) eta haren semea (Fernando VII.a) alde egin behar zuten eta Napoleonen anaia Josef I.a izendatu zuen erregea

Espainiako Lehen Konstituzioa

Mar 19, 1812

Gerra garaian, Fernando VII.a Espainatik joan zenez, gobernuko lanak egiteko Juntak zortu ziren eta, Cadiz hirian bildutak, 1812an Espainako lehen konstituzioa idatzi zuten.

Fernando VII.a (ABSOLUTISMOA)

Jan 1, 1814

1814an Independentzia Gerra amaitu ondoren , Fernando VII.a Espainiara itzuli zen. Cadizko konstituzioa indargabe utzi zuen eta berriro absolutismoa ezarri zuen. 1833an, hil zenean, absolutistak Karlosen alde jarri ziren (karlistak), eta liberalek Elisabet prinztesa proposatu zuten, nahiz eta 3 urte izan. Lehen karlistaaldia hasi zen eta Elisabet II.aren aldekoek irabazi zuten.

Elsiabet II.a (LIBERALISMOA)

Jan 1, 1840

Elisabet II.a boterera iritsi zen, baina ez zuen gobernatu urtean adinez nagusi egin arte (1840an) Garai hartan Espainia monarkia parlamentario bihurtu zen behin betiko. Erreinaldi honetan, bi alderdi politiko egon ziren: kontserbadoreak eta progresistak.

INDUSTRIALIZAZIOA

Jan 1, 1840

Meatzaritza, nekazaritza eta industria ziren Espainiako ekonomiako jarduera nagusiak. Bereziki garrantzitsuak izan ziren Kataluniako ehungintza eta Euskakdiko siderurgia. 1840tik aurrera, bultzada handia eman zitzaion trenari garraio sarea hobetzeko.

Meatzaritza

Feb 2, 1840

Oso garrantzitsua bihurtu zen. Lanpostu asko sortu zituen, eta baliabideak esportatzeko aukera eman zuen. Urrea, kobrea, ikatza eta merkurio lortzen zuten batez ere.

Nekazaritza

Mar 3, 1840

Espainiako jarduera ekonomikorik garantsitzuena izan zen. Dena den, lurrak ez zeuden batere ongi banstuta eta nekazariek oso soldata baxua kobratzen zuten. Hegoladean latifundioak edo lur ustitegi handiak zeuden. Kantauri itsasoaren inguruan, berriz minifundioak edo lur ustiategi txikiak. Hauetan, zerealak, artoa eta patata lortzen ziren batez ere. Hegoaldean olibondoak zeuden eta inportanteak ziren ere, mahastiak.

Amadeo I.

Jun 9, 1871

1868an, matxinada bat egon zen Espainian eta Elisabet II.ak Espainatik alde egin zuen. Hori dela eta, 1871n, Gorteek errege berri bat izendatu zuten: Amadeo I.a italiarra. Errege honek ez zeukan babes handirik eta bi urte pasa ondoren, uko egin behar izan zion tronoari.

Alfontso XXI.

May 7, 1873

Momentu horretan, 1873an, Gorteek Lehen Errepublika aldarrikatu zuten. Honek hamaika hilabete besterik ez zuen iraundu eta Elisabet II.aren semea bueltatu zenean, erregea izendatu zuten, Alfontso XII.a izenarekin.