-
Inglaterra eta Eskoziaren batasuna. Britania handia
1707an sartu zen indarrean Ingalaterraren eta Eskoziaren arteko Batasun Ituna (egitate parlamentarioak), 1706ko uztailaren 22an adostua. Gertakariak Ingalaterrako Erresumarekin eta Eskoziako Erresumarekin batu ziren Britainia Handiko Erresuma Batu bakar batean, bi herrialdeetako parlamentuak ordezkatzen dituzten komisionatuen arteko negoziazioari esker. -
Utrech-eko ituna: Espainiako Ondorengotza Gudaren bukaera
1713ko apirilean Utrechteko Ituna sinatu zen, Espainiako Ondorengotza Gerrari amaiera ematen ziona. Onuradun nagusia Ingalaterra izan zen, merkataritza-emakidekin abantaila ekonomikoak lortu eta bere lurraldeak handitu zituena; Espainiak bere nazioarteko nagusitasunari eta Frantziak Luis XIV.aren lurralde-handinahiak geldiarazi zituen eta erresuma krisi ekonomiko batean sartu zen. -
Felipe V.ak Espainiako Erret- Akademiaren sorrera baimendu
Lagunen literatur bilera gisa hasi zen, 1735. urtean. Solaskideak Felipe V.ari zuzendu zitzaizkion bilerak baimentzeko, eta erregeak babesa eman zien. Horrekin, iraganeko ikerketan espezializatutako tertulia Historiaren Errege Akademia bihurtu zen. Baimena Felipe V.ak eman zuen 1738ko ekainaren 17ko Errege Zedulaz. -
Frantziako Luis XIV. hil
Maiatzaren 3an, erupzioak aztertu zituen bere eskuetan, artzapezpikuari deitu zion eta iragarri zuen: "Hainbat petite ditut". Eritasunak aurrera egin zuen; maiatzaren 9ko bisitari batek, Croyko dukeak, esan zuen erregearen aurpegiak "brontzezko maskara" baten antza zuela baztangaren erupzioen iluntasunarekin. Luis 1774ko maiatzaren 10eko goizeko 3: 15ean hil zen. -
D. Defoe: Robinson Crusoe
Abenturazko eleberri klasikoa da, protagonistaren fikziozko autobiografia, 28 urte Orinocoko bokalean, Trinidad eta Venezuelako kostaldetik gertu, hutsik dagoen uharte urrun batean igarotzen dituen naufrago ingeles bat. -
Montesquieu: Gutun Pertsiarrak
Gaztaroko lana, 1721ean lehen aldiz argitaratua, Persiako Gutunek arrakasta handia izan zuten bere garaian, eta imitatzaile askoko genero bateko maisulan bihurtu ziren. Ikuspuntu exotiko baten bidez (Europatik bidaiatzen duen persiar batena), Montesquieuk aurreiritzirik gabeko behaketa bat garatzen du, bere garaiko gizartean arbitrarioa dena eta hausnartu gabeko ohituran soilik eusten dena deskubritzeko aukera ematen diona. -
D. Defoe: Moll Flanders
Defoek emakume baten abenturak idatziz jartzea lortu zuen, garai hartarako ezohikoa, sentimentalismo erromantikorik eta topikorik gabea. Emakume ausarta, kementsua eta argia da. Heroina horren izaera beregaina eta erabakiorra da liburuan inongo gizonek protagonismorik ez izatea; bost aldiz ezkondu arren, Mollen senarrak ez dira erabakigarriak, ezta historiarako ere. Lapur, kartzelako egonaldia, amak penitentzia eta oparotasun utzitako plantazio baten oinordeko oparo gisa zuen amaiera. -
J.Swiften Gulliver-en bidaiak
Lanean kirurgilari eta ontziko kapitain batek Liliput gizon ñimiñoen herrialdera, Brobdingnag erraldoien herrialdera. Uharte hegalariara eta azkenik Houyhnhnmen herrialdera egindako lau bidaiak kontatzen dira. Itxura xaloko bidaia eta abenturen kontakizun hauek,bidaiariak bere bidean zehar bizitakoak kontatzen dituen, garaiko gizartearen egiturei eta kulturari buruzko satira eta giza espeziearen perbertsiorako gaitasunari meditazioa dira. -
Voltaire: Filosofia gutunak
Ideia nagusia Ingalaterra herrialde eredutzat aurkeztea da, sineskeria erlijiosoan murgildutako Frantziaren aurrean. Hain zuzen ere, eskutitzak erlijio-tolerantziaren defentsa dira lehenik eta behin. Lanak sekulako iskanbila sortu zuen: editorea atxilotu egin zuten, autorea atxilotzeko agindua eman zuten, eta liburua publikoki erre zuten Parlamentuaren aginduz (eskandalagarria eta ohitura onen, erlijioaren eta gobernuari zor zaion errespetuaren aurkakoa). -
Montesquieu: Legeen izpiritua
Legeen izpirituak botere betearazlearen, botere legegilearen eta botere judizialaren kontzeptuei buruz hitz egiten du, baina, batez ere, hiruren arteko harremanari buruz. Montesquieuk baztertu egiten ditu teoria absolutistak, non pertsona batek guztiak bere irudian bildu beharko lituzkeen, eta botere-oreka baten aldeko apustua egiten du. -
Voltaire: Luis XV.aren mendea
Luis XIV.aren mendea Voltaire filosofo, historialari, poeta eta literaturgile frantsesak idatzitako literatur lana da. Politikaz, erlijioaz eta literaturaz hitz egiten du. Voltairek Eguzkiaren Erregearen irudia eta haren inguruan bildu zen ministro prestuak, jeneral zorionekoak eta salbuespenezko literatoak nagusi ziren garaiaren gorespen sutsua idatzi zuen. Frantziako historia politiko eta militarreko garai bikainenetako bat izan zen. -
Entziklopediaren lehen alea
Diderot eta D 'Alembertek Parisen 1751n argitaratutako Entziklopediaren lehen edizioaren helburua XVIII. mendeko Europan zebilen jakintza izugarria sistematizatzea izan zen, antolamendu alfabetikoari jarraituz. Lan honek jakintza-arlo gehienetan ikasgai guztiei buruzko informazioa biltzen du. Demokrazia, liberalismoa eta errealitatearekiko begirada zientifikoa martxan jartzen lagundu zuen, eta ziur aski pentsamendu ilustraturik gabe ez zen marxismorik sortuko. -
D´Alembert: Filosofia osagaiak Voltaire: Kandido
Kandido edo optimismoa da Voltaireren lanik ezagunena eta frantsesez gehien irakurri den literatura-lanetako bat. Voltairek kontakizun filosofikoa bere ideiak transmititzeko eta, aldi berean, irakurleak asmakizun satirikoz eta intsinuazio ironikoz entretenitzeko gisa asmatu zuen. -
Karlos III. Espainiako errege
Karlos III.a Espainiako erregea izan zen, XVIII. mendeko despotismo ilustratuaren ordezkari nagusia, Karlos III.a ondorengo bi mendeetan biziko ziren liberal espainiar askoren prototipoa izan zen. Bere gobernupean, Espainiak berpizte labur baina bizi bat jasan ahal izan zuen, behin betikoa alderdi askotan. Erreformismo sakon baten pean jarriz, herrialdea, ordura arte gainbehera garbian zegoena, kapitalismoaren berehalako etorrerarako presta zedin oinarriak ezarri zituen. -
J.J. Rousseau: Eloisa berria
Idazlea, pedagogoa, filosofoa, musikaria, botanikaria eta naturalista.Giza sentimenduen azterketa sakona:grina eta seme-alaben maitasuna,betebeharra,ohorea eta bertutea, adiskidetasuna,leialtasuna ezkontzan.Erromantizismo hasiberria izan arren,Rousseau Ilustrazioaren filosofoa da etengabe,beraz,maitasun-istorio bat kontatzeaz gain, bilbide oso bat egin dezakegu bai bere pentsamenduan,XVIII.mendeko usadioetan eta ohituretan:arteak, Letrak, politika, seme-alaben heziketa,janzkeran,sukaldaritzan... -
Katalina II. Errusiako Enperatriza
Katalina II bere garaiko irudi klabea izan zen, eta, ezbairik gabe, Errusiako buruzagi garrantzitsuenetako bat bihurtu baitzen. Bere erregealdian, Errusiako Inperioak aurrerapen handiak lortu zituen, lurraldea zabaltzeari eta administrazio-sistema hobetzeari esker. -
J.J. Rousseau: Emilio
Emilio, edo Hezkuntza gizakiaren izaerari buruzko tratatu filosofikoa da. Testuak gizabanakoarekin gizartearekin duen harremanaren inguruko arazo politiko eta filosofikoak jorratzen ditu. -
Voltaire: Filosofia hiztegia
Voltairek "Infamia"ren aurkako gerra makina gisa idatzi zuen. Estetikatik politikara doazen hainbat gai aztertzen ditu Voltairek, eta bereziki erlijio-gertakaria aztertzen du, hari eskaintzen baitio bere gogoeta sarkorraren zati handi bat. -
Josulagunak Frantziatik kanporatu
Parisko Parlamentuak, 1764ko otsailean, josulagunak erbesteratzea agindu zuen, zin egin gabe. Hala, Jesusen Lagundia Frantziatik kanporatzen zuten, beste urrats batean, Jainkoaren zuzenbidean oinarritutako monarkia indartzeko. -
Josulagunak Espainiatik kanporatu
Jesuitak Espainiatik kanporatzeko agindua eman zuen Karlos III.a erregeak aurreko urteko herri istiluen bultzatzaile izan izana leporatuta, Esquilacheko Mutinua izenarekin ezaguna. -
EEBB-k independentzia aldarrika tu Virginia estatuan Gizakiaren eskubideen adierazpena egiten dute. Gizakiaren eskubideen lehen adierzpen modernotzat hartzen da.
EEBB-k independentzia aldarrikatu
Virginia estatuan Gizakiaren eskubideen adierazpena egiten dute. Gizakiaren eskubideen lehen adierzpen modernotzat hartzen da. -
Frantziako Iraultza.Gizakiaren eta hiritarrearen eskubideen adierazpena egiten dute, AEBkoa eredu hartuta. G. Washington, EEBBko lehen lehendakari
Frantziako Iraultza 1789tik 1799ra bitartean Frantzian aldaketa azkar eta sakonak ekarri zituen prozesu sozial eta politikoa izan zen. Gizakiaren eta hiritarrearen eskubideen adierazpena egiten dute, AEBkoa eredu hartuta. G. Washington, EEBBko lehen lehendakari. -
Luis XVI.ari burua moztu Parisen
Luis XVI.ari burua moztu Parisen,traizioarengatik kondenatuta, 1793ko urtarrilaren 21ean gillotinatu zuten. Bere heriotzarekin monarkia absolutua amaitu zen Frantzian eta, haren ordez, Errepublika ezarri zuten. -
Napoleonek boterea hartu Frantzian
Napoleonek boterea hartu Frantzian: Estatu kolpe batek Bonaparte Frantziako agintari gorena bihurtu zen, geroago, enperadore bihurtuko zen. Estatuaren administrazioa eta sistema judiziala berrantolatu zituen.