-
Period: 705 BCE to 500
Antzinaroa
-
700 BCE
Filososfo aurresokratikoak
Naturaren (physi) jatorria. Printzipio bakarra (arkhé). Tales, Anaximandro, Pitagoras, Heraklito eta Parmenides. -
590 BCE
Tales Miletokoa
Jonian jaia, filosofo, matematikari, geometra, fisikari eta greziar legislatzaile izan zen. Greziako 7 jakintzuen artean zegoen. Logosen landu zuen. Bererentzat akhé-a ura zen. -
520 BCE
Anaximandro
Naturaren ikerketa arrazionala. Bere arkhea ez dago denifinuta. -
500 BCE
Sofistak
Egiaren ezagutza. Zer edo zeren bi aldeak defendatzeko gai. Hezkuntza pribatua. Protagoras. -
470 BCE
Sokrates
Jakituria zen Sokratesentzat gauzarik grrantzitsuena. Filosofian desberdinatsun handia sorrarazi zuen. -
427 BCE
Platon
Sokratesen ikaslea. Ideien mundua, espazio eta denboratik kanpo, aldaezina eta perfektua, kontzeptu unibertsalen egiazko definizioak biltzen zituena. Gizakion arimak hor zeuden jaijo baino lehen, beraz, ezagutza ideia horiek birgogoratzeaz datza. -
384 BCE
Aristoteles
Egia objetiboak. Ezagutzak sailkatzeko sistema. -
323 BCE
Filosofia helenistikoa
Alejandro Magno hil zenetik erromatarrek Mazedonia inbaditu zuten arte. -
354
San Agustin Hiponakoa
Arrazoimen eta fedearen erlazioak landu zituen, garai hartan funtzeskoak bilakatu ziren beste gai askoren artean. Fedea eta arrazoimena osagarriak dira. -
Period: 600 to 1400
Erdi aroa
Garai hartan, filosofiaren eginkuzuna kristau-daoktrina teologikoaren esanhaia argitzen laguntzea ulertu zuten. -
1225
San Tomas Akinokoa
Idazle arabiarren itzulpenez eta iruzkinez kristau-pentsamendu askok hainbat ideia aristoteliko bereganatu zituzten. Ideia horiek, eskolastika izeneko mugienduari bide egin zioten. Akinokoak jainkoaren existentzia argudiatzeko bost bide proposatu zituen. -
1285
Gilen Ockham
Unibertselen existentzia erreala kritikatu zuen. Egiazko banakazko partikularrak baino ez daudela eta izenak haiei buruz jarduteko gizakien konbentzio hutsak direla defendatzen zuen. -
Period: 1400 to
Aro modernoa
XV. mendetik aurrera errenazimendua izeneko mugimendua hedatu zen. Humanismoa zen bere ezaugarri nagusia, hau da, gizakia gogoeta filosofikoen ardatz bihurtu zen. Kepler, Koperniko eta Galileok hasi zuten iraultza zientifikoak, hausnarketa politikoak ekarri zituen. Ezagutzaren teoriara bideratuta egon zen, giza arrazoimenaren mugak bilatuz. -
1500
Filosofo humanistak
Tomas Moro eta Francis Bacvon -
Arrazionalismoa
Ezagutza eskuratzeko, arrozoimena zentzumenen gainetik dago. Descartes, Spinoza eta Leibniz. "Pienso, luego existo"- Descartes -
Enpirismoa
Zentzumenak jasotzen dituen datuak arrazoimenak habiapuntutzat hartu behar dute. Esperientziari esker eskuratzen ditugu gure ulermenak hartzen dituen edukiak. Hobbes, Locke, Berkley eta Hume. -
Argien mendea
Lehen entziklopedia idatzi zen, Monesqueiu eta Russeau parte hartu zuten prozesuan. Pentsamendu kritikoa sustatzen zen, tradiziozko sinesmenak albo batera utzita. Alemaniako ilustratu nagusia Kant izan zen. "Sapere aude"- Immanuel Kant Ilustratuek gizakien emantzipa aldarrikatzen zuten: tradizioak hondoratuta zuen adingabetasunetik ateratzea. Hegel izan zen Alemaniako idealismoaren filosofo nabarmenena. -
Period: to
Aro Garikidea
Aro garaikidearen ezaugarrietako bat kritikoa izateko nahiz saletzeko eta susmatzeko jarrera da. Aro honen hasierako korronteak Karl Marx-en marxismoa (psikoanalisia) eta Nietzescheren irrazionalismoa dira. -
Fenomenologia
Filosofoak errealitate fenomenikoa deskribatzen du, ez du zientziaren errealitate fisiko eta kuantifikagarria, baizik eta kontzietziari aurkezten zaion errealitate hori. Edmun Husserl eta Max Scheler. -
Neopositibismoa eta Filosofia Anlitikoa
Hizkuntzaren interpretazio okerrek, filosofiaren auzi asko ekarri zituztenez, hizkuntza aztertzea eta argitzea da haien funtzioa. Bertrand Russell eta Ludwing Wittgenstein. -
Pertsonalismoa
Pertsonen balioa eta duintasuna, korronte filosofiko honen oinarria dira. -
Existentzialismoa
Gizakia askea da eta babesgabe sentitzen da. Bakoitzak ematen dio zentzua bere bizitzari. Martin Heidegger, Simone de Beauvoir eta Jean-Paul Sartre. -
Estrukturalismoa
Kulturak, historiak, hizkuntzak eta abarrek sistemak osatzen ditutuzte. Gizakia egituren menpe. Claude Levi-Strauss eta Michel Foucault. -
Hannah Arendt
Filosofia existentzialistari buruzko obrak egin zituen eta filosofo askori buruz hitz egiten zuen. -
Karl Popper
Zientziaren barruan zegoen filosofoa izan zen. Zientziak eta seudozientziak desberdindu zituen. Demokrazia liberala defendatzen zuen. -
Hermeneutika
Gizakiekin lotutako gertakari eta esparruak ezin dira era objetiboan ezagutu, baizik eta ezinbestekoa den era subjetiboaren bidez. -
Frankfurteko Eskola
Korronte honek zientziaren, kontsumismoaren, kultura masifikatuaren etabarrekoen kritika proposatzen du, hau da gure gizartetik gaitasuna ezabatzen duen ororen kritika. Jürgen Habermas
