-
Period: to
Industrializazioa eta langile mugimendua EHn
Ezaugarriak:
-Demografiaren hazkundea: Meategiek eta industrializazioak eskatzen zuten langileen etorrera izan zen hazkundearen arrazoi nagusia .
-Langile mugimenduen sorrera.
-Alderdi sozialista eta sindikatuen sorrera.
(e.g.(https://www.youtube.com/watch?v=8PKKDnAtpfA)) -
Sabino Aranak PNV alderdi jeltzalea sortu
Alderdi sozialisten garaikide izanik, korronte nazionalista sortzen da, foruetatik abiatuta, euskal lurraldeei zegozkien eskubideak defendatzeko helburuarekin. Euskal hiritar eta lurralde guztien batasuna bultzatzen du. -
Gerra Zibilaren amaiera eta Diktadura Frankistaren hasiera.
Diktadura Frankistak 1975era arte iraungo du eta ondorio luze eta sakonak izango ditu:
Erbesteratzeak: 150.000 euskaldun mugaz bestaldera joan.
Espetxeratzeak.
Heriotzak: Nafarroan 3.000 pertsona erailak, gerra amaitu ostean.
https://www.aranzadi.eus/eu/gerra-zibila-garaiko-hiru-soldaduen-gorpuzkien-ateratze-lanak-egin-dira-leomoatxen-lemoa -
2. Mundu-Gerra
Diktadura Frankistaren aurkako mugimenduek pentsatzen zuten, II. Mundu Gerra amaitzean, aliatuek, demokratek ez zutela Franco onartuko, baina ez zen hori gertatu. Erregimenak kanpoko laguntza izan zuen: ONU-n eta antzeko erakundeetan sartu ahal izan zuen eta Frantzia eta AEBen diru-laguntzak jaso zituen. -
ETA erakundea sortu
Hasieran bat egiten du EAJren ideologiarekin.
1963tik aurrera haustura gertatzen da eta erakundea sozialista definitu eta askapen nazionala eta soziala batzen saiatzen dira.
Hortik aurrera, hainbat haustura eta asanblada izango dira. -
Period: to
60ko Hamarkada: hainbat mugimendu Euskararen inguruan
- Ikastolen sorrera. (e.g.(https://www.eitb.eus/eu/nahieran/saioak/itxi-liburuak/ikastolen-sorrera-begona-errazti/osoa/7409/175002/))
- Euskaltzaindiaren bilerak (1964)
- Euskal kantagintza: Mikel Laboa, Xabier Lete, Lurdes Iriondo...
-
Burgoseko epaiketa
Munduan eta, batez ere, Europan, jakitera eman zuen EHn auzi bat bizirik zegoela eta Gernikako errautsak ez zirela oraindik itzali.
Burgosen epaitutakoek bizia salbatu zuten, une hartan egon ziren protesta eta mugimenduengatik. -
Langile mugimenduak - Gasteizko gertaera
Diktadura ostean ere, langile mugimenduek errepresio gogorra jasan zuten.
Horren adibidea izan zen 1976ko martxoaren 3an Gasteizko Zaramaga auzoan gertatutako sarraskia.
(e.g.(https://www.eitb.eus/es/radio/radio-vitoria/programas/radio-vitoria-gaur-actualidad/videos/detalle/6236422/3-marzo-1976-cronica-masacre-ha-marcado-historia-gasteiz/) -
Diktadura osteko lehen hauteskundeak
Espainiako parlamentuan gehiengoa lortu zuen UCD alderdiak.
Hauteskundeak izan eta egun batzuetara, hainbat euskal alderdi Gernikan bildu eta Autonomiaren aldeko Ituna gauzatu zuten. -
Period: to
Desindustrializazioa eta hainbat mugimendu
Desindustrializazioa iritsi zen, lehenik, Bizkaia ezkerraldera eta, ondoren, Gipuzkoa eta Nafarroan.
Horrek areagotu egin zituen langileen mugimenduak, baina beste arlo batzuetan ere sortu ziren aldarrikapenak:
- Andreen mugimendua abortoaren eta beste gai batzuen inguruan.
- Borroka ekologista eta antinuklearra.