ARO MODERNOA

Brunelleschi

1377

Filippo di Ser Brunellesco Lapi, Filippo Brunelleschi izenarekin ezaguna, Errenazimenduko italiar arkitekto, eskultore eta urregile izan zen. Gehienbat Florentziako Katedraleko (Il Duomo) kupulan egindako lanagatik da ezaguna.

Jan Van Eyc

1390

Jan van Eyck flamenco margolaria izan zen, Brujasen lan egin zuena. XV. mendeko Europako iparraldeko margolaririk onenetako bat eta Flandeseko primitiboen artean ospetsuena bezala hartzen da.

Vasco de Gama

1400

Vasco de Gama nabigatzaile portugaldarra izan zen Afrika inguratzen duen ibilbidean Indiara iritsi zen lehen europarra. Espeziaren Ibilbidea ezinbestekoa izan zen Portugalen hedapen kolonial eta komertzialerako, XV. mendean.

IMPRENTA

1440

Inprenta 1440 - Johannes Gutenberg inbentatu zuen inprenta 1440 urtean( Aro modernoaren hasieran), eragin garrantzitsua izan zuen irakurketa arloan. Lehen imprimatu zen liburua Biblia izan zen, bereziki, inprenta primitiboaren monumentua, 42 lerroko Biblia, orri bikoitzeko bi liburukitan, 324 eta 319 orrialdetan, hurrenez hurren; zuriuneak zituzten, eta, ondoren, kapitulu-letrak, alegoriak eta bibliako orrialdeak eskuz margotu zituzten. Kultura-iraultza erraldoia ekarri zuen berekin.

Bosco

1450

Jheronimus van Aken (Bolduque, c. 1450-1516), familiarki Joen deitua eta Jheronimus Bosch edo Hieronymus Bosch bezala ezaguna, eta gaztelaniaz el Bosco izenez, iparraldeko Brabanteko Dukerrian (gaur egungo Herbehereak) jaiotako margolaria izan zen. Bere lana berezi eta apartekoa da bai irudimenezko figurazioengatik eta landutako gaiengatik, bai teknikagatik ere. Erwin Panofskyk "urruneko eta eskuragaitz" artista gisa deskribatu zuen, margolaritza flamenkoko tradizioaren barruan kokatzen dena.

Leonardo Da Vinci

1452

Leonardo di ser Piero da Vinci, Leonardo da Vinci izenarekin ezagunagoa, Errenazimendu italiarreko polimata florentziarra izan zen. Margolaria, anatomialaria, arkitektoa, paleontologoa, botanikaria, idazlea, eskultorea, filosofoa, ingeniaria, asmatzailea, musikaria, poeta eta hiri-planifikatzailea izan zen.

Bizantziar inperioaren Gainbehera

1453

1453ko maiatzaren 29a: Otomandarrek Konstantinopla hartu izanak Bizantziar Inperioari amaiera ematen dio. Mendeetako gainbeheraren ostean, Konstantinoplaren erorketak Bizantziar Inperioaren amaiera suposatu zuen. Hiria, Istanbul izena jarria, otomandar botere boteretsuaren hiriburu berria bihurtu zen.

Errege-erregina katolikoak

1469

Errege Katolikoen erregealdia Espainia modernoan Isabel I.a Gaztelako eta Fernando II.a Aragoikoaren dinastiak batzea izan zen ezaugarri, 1469an, errege boterea sendotuz eta monarkia autoritarioa ezarriz. Barne-lurraldeak bateratu eta lurralde berriak konkistatu zituzten Afrikako iparraldean, Kanarietan eta Amerikan, administrazioa modernizatu eta Itsas Armada indartzeaz gain.

Koperkinekok teoria

1473

Nikolas Koperniko (1473-1543) astronomo poloniarra izan zen, eta Lurra eta gainerako planetak Eguzkiaren inguruan biraka sistema heliozentriko batean proposatzen zuen eta ez, orduan uste zen bezala, Lurra erdigunea zen sistema geozentriko batean.

Miguel Angel

1475

Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni, Michelangelo izenarekin ezaguna, Errenazimenduko italiar arkitekto, eskultore, margolari eta poeta izan zen, historian izandako artistarik handienetakotzat jotzen dena bere eskulturengatik, margolanengatik eta obra arkitektonikoagatik.

Diego Cao

1482

Diogo Cão, Diego Cao izenez ere ezaguna, XV. mendeko portugaldar nabigatzaile garrantzitsuenetako bat izan zen, 1482 eta 1486 artean Afrikako mendebaldeko kostaldean bi aurkikuntza bidaia egin zituelako gogoratua, Joan II.a Portugalgoaren zerbitzura.

Rafael Sanzino

1483

Raffaello Sanzio (Urbino, 1483ko apirilaren 6a - Erroma, 1520ko apirilaren 6a), Rafael de Urbino edo, besterik gabe, Rafael izenarekin ere ezaguna, Errenazimenduko italiar margolari eta arkitektoa izan zen. Bere margolan lanaz gain, mendeetan zehar miretsia eta imitatua izango zena, arkitekturan ekarpen garrantzitsuak egin zituen eta, antikuitateen ikuskatzaile gisa, interes handia izan zuen greko-erromatar aztarnen ikerketa eta kontserbazioan.

Bartolomeu Dias

1488

Bartolomeu Dias, batzuetan espainieraz, Bartolome Díaz nabigatzaile portugaldarra izan zen, 1488. urtearen hasieran Afrikako hegoaldeko muturra bikoiztu zuen lehen esploratzaile europarra izateagatik ezaguna. Ozeano Indikora Atlantikotik iritsi zen, bela-nabigazioaren historiako gertaera garrantzitsuenetako bat.

Amerikaren aurkikuntza

1492

1492ko urriaren 12an, Kristobal Kolon iritsi zen gaur egun Amerika deitzen dugun horretara, Antillekin topo egin eta San Salvador izena jarri zion Guanahaní uhartean lehorreratu zen (geroago Santo Domingo eta Kubako lurraldeetara iritsi zen).

Aro modernoaren denboraldia

Period: 1492 to 1789

Tordesillako ituna

1494

1494ko ekainaren 7an, Gaztelako Isabel eta Aragoiko Fernando erregeek hitzarmen bat sinatu zuten Juan II.a portugaldar erregearekin, zeinaren bidez lurralde banaketa berri bat ezarri zen Amerikaren azken aurkikuntzan oinarrituta.

Giovanni Caboto

1497

Giovanni Caboto, gaztelaniaz Juan Cabot eta ingelesez John Cabot deitzen dena, 1497an Ipar Amerikako kontinentera iritsi zen garai modernoetako lehen europarretakotzat jotako merkatari, nabigatzaile eta esploratzaile genotarra izan zen. Sebastián Caboto esploratzailearen aita izan zen.

Albrecht Durer

1506

Alberto Durero Alemaniako Errenazimenduko artistarik ospetsuenetako bat izan zen, eta mundu osoan ezaguna da bere margolanengatik, marrazkiengatik, grabatuengatik eta arteari buruzko idazki teorikoengatik. Bere lanik estimatuena "Arrosarioko Jaia" da, 1506an egina.

Martin Luther

1517

Martin Lutero, Martin Luder jaioa, teologo, filosofo eta fraide katoliko agustindarra izan zen, Alemanian Erreforma Protestantea hasi eta sustatu zuena eta bere irakaspenek luteranismoa izeneko doktrina teologiko eta kulturala inspiratu zuten.

Nuñez de Balboa

1519

Vasco Núñez de Balboa ( Jerez de los Caballeros , Badajozeko probintzia , ca. 1475 - Acla , gaur egungo Panama , 1519ko urtarrilaren 15a ) espainiar aurrerapen, esploratzaile, agintari eta konkistatzailea izan zen. Andrés Contero bere ekialdeko kostaldeko itsaslabar batetik Ozeano Barea ikusi zuen lehen europarra izan ondoren, bera izan zen lur haietaz jabetzen lehena1 eta Mundu Berriko lursail kontinentaletan hiri egonkor bat sortu zuen lehen europarra.

MUNDUARI LEHEN BIRA

1522

1519 hasi eta 1522-an amaitu zen Magallanes eta Elkano espedizioa, hasiera batean Fernando Magallanesek zuzendutako 16. mendeko Espainiako itsas espedizio bat izan zen. Juan Sebastián de Elkanok bere itzuleran burututako espedizio honek Lurraren historiako lehen ingurabidea burutu zuen. 5 karabela eta 250 gizon joan ziren eta azkenik, karabela bat eta 50 gizon bueltatu ziren.

Giovanni da Verrazzano

1525

Giovanni da Verrazzano toskanako nabigatzaile eta esploratzailea izan zen, Frantzisko I.aren zerbitzura, Ipar Amerikako Atlantikoko kostaldea esploratu zuen Indiarako ipar-ekialdeko pasabide baten bila.

Loiola Konpainia

1534

Loiola Konpainia, Jesuiten ordena faktoa, Aro Modernoan sortua izan zen, bere sortzaile Ignazio Loiolak 1534an. Komunitate hori, gizartearen zehar iristen zen garapen modernoarekin bat eginda, hezkuntza, misioa eta beste lan askoren bidez.

TRENTOKO KONTZILIOAK

1563

Trentoko kontzilioa Erromako Eliza Katolikoak burututako batzar multzoa izan zen 1545-1563 bitartean. Trento hirian egin zen, Italia iparraldean, orduan gotzain-printze baten menpeko hirian. Kontzilio honek garrantzi handia izan zuen Erdi Arotik Aro Modernorantzko bidean. Kontzilio ekumenikoa deritzona izan zen.

Frantziako iraultza

1789

Garai hartan Espainiako Erresuman, Isabel eta Fernando errege-erregina katolikoek Granadaren konkistarekin penintsula batu zuten. Erregeek botere absolutua zuten eta monarkia absolutistak sortu zituzten, nobleziaren boterea murriztuz. Hirietan, merkataritzaren eta negozioen gorakadaren ondorioz, burgesia agertu zen, itsasgizonek sortutako merkataritza bide berriei esker.