Zientziaren bilakaera historikoa

Lehenengo ontziak

10,000 BCE

K.a. 10,000: lehenengo ontziak eraiki zituzten.

Gurpila

Period: 8000 BCE to 3500 BCE

Mesopotamian agertu zen lehenengo gurpila kristo aurretik 3.500. urtean, ala ere nahiz eta aztarnarik ez aurkitu adituak badiote lehenengo gurpila Sumerian sortu zela Kristo aurretik 8.000

Armak

6000 BCE

Gizakiak lurrean dagoenetik denbora asko behar izan du animaliak efektibitatearekin harrapatzeko. Gizakien arma gehienak makilekin eta harriekin egiten ziren. Denborarekin gero eta tresna konplexuagoak sortzen hasi ziren. Afrikako pintura batzuetan duela 8.000 urte(6.000 aC), gizon batzuk agertzen dira garrote, mazo eta bestelako arma zorrotzekin.

Brontzezko aroa

Period: 3000 BCE to 600 BCE

3000– 600 K.a: brontzezko aroa: kobrearen erabilpen orokorra eta bere brontze aleazio garrantzitsuak.

Piramideak

2700 BCE

2700 a.C, garaitik eraikitzen zituzten faraoientzat piramideak

Papiroa

2500 BCE

Egiptoarrek papiroa sortu zuen, gaur egungo paperaren bertsioetako bat

Metodo Zientifikoa

Period: 476 to 1492

Zientzia naturalak ezaugarritu dituen metodo edo prozedura da; behaketa sistematikoa, neurketa, esperimentazioa, formulazioa, analisia eta hipotesien aldaketak osatuko dute. Hau, erdi aroan erabiltzen hasi ziren.

Urre aroa

Period: 800 to 1300

Banu Musa anaiaei eta al-Jazari sortzaileei esker, Islamiarrak “urrezko aroko” aurrerapen teknologiko zabakl ikusi zituzten, adibidez erlojuak eta bestelako mekanismoak makina modernoen arbasoak izan direnak.

Iparrorratza

Period: 800 to 900

IX. mendean, Txinan iparrorratzaren antzerako funtzioa zuen aparatu bat sortu zuten.
Honen ondoren bertsioa hobetzen joan ziren.

Imprenta

1400

Inprenta: Txinan, K. a. 2000. urte inguruan, inprimatzeko ezinbesteko diren hiru gaiak ezagutu eta erabiltzen zituzten jadanik: papera, tinta eta harrizko, zurezko edo metalezko moldeak. Horixe izan zen, beraz, inprimeriaren hastapen enpirikoa.Johannes Gutenberg alemaniarra izan zen, dena den, inprimeria modernoaren lehenbiziko teknikak gauzatu zituena, XV. mendearen erdialdean.

Preserbatiboa

1564

1564: Gabriel Falopiok lehengo preserbatibo ofiziala sortu zuen.

Teleskopioa

1600

Galileo Galilei fisiko eta astronomoak teleskopioa sortu zuen

Termometroa

1600

~1600: Galileo Galilei-k termometroa diseinatu zuen.

Mikroskopioa

1650

1650: Antoni van Leeuwenhoek eta Robert Hooke mikroskopioa sortu eta garatu zuten.

Grabitazio unibertsalaren legea

1687

Masadun gorputz ezberdinen arteko elkareragin grabitatorioa deskribatzen duen lege fisiko klasiko bat da. Isaac Newtonek formulatu zuen

Newtonen legeak

1687

1687: Isaac Newtonek mugimenduaren inguruko hiru lege formalatu eta plazaratu zituen. Inertzia, indarren legea eta akzio erreakzio legea.

Txertoa

1796

Lehenengo txertoa 1796. urtean jarri zen eta Edgard Jenner zientzialariak inbentatu eta jarri zion ume bati. Baztangaren aurkakoa izan zen lehenengo txertoa.

Elektrizitatea

1800

Elektrizitatea aspalditik erabiltzen da baina honen ikerketa zientifikoa XVII eta XVIII mendeetan hasi zen. XIX. mende amaieran ingeniariek erabilera domestiko eta industriala eman zieten.

XIX. mendea

Period: 1800 to 1900

1800: Alessandro Volta italiarrak lehenengo bateria sortu zuen. “Voltaic pile” gisa ezagutzen da.
1820–1830: Michael Faradayek sortzaile elektrikoak eta motoreak sortu zituen.
1830–1840: telegrafo elektrikoa sortu zuten.
1876: Alexander Graham Bellek telefonoa patentatu zuen.
1888: Nikola Teslak gaur egungo indukzio motore alternatiboa patentatu zuen.
1894: Sir Oliver Lodgek lehenengo aldiz mezu bat bidali zuen irrati bidez Oxforden, Ingalaterran.

Eboluzioaren teoria

1858

Charles Darwin eta Alfred Russel Wallacek 1858. urtean aztertu zuten selekzio naturala zela espezieetan aniztasuna eta espezie desberdinen sorrera eragiten zuena.

DNA helize bikoitza

1869

Azido desoxirribonukleikoa azido nukleiko mota bat da, organismo bizi guztien funtzionamendu eta garapenaren informazio genetikoa duena eta bere transmisioaren erantzulea dena.
1869ko neguan isolatu zuen lehenengo aldiz Friedrich Miescher suitzar medikuak, eta James Watson zientzialariak deskubritu zuten helize bikoitza.

Bonbila

1876

Bonbilaren asmakuntza Edisoni egotzi izan zaio, argiontziaren garapenera lagunduz 1879-ko urriaren 21ean 48 orduz jarraian argitu zuen bonbila sortu baitzuen. Gaur egun badakigu erlojugile batek, Heinrich Goebel izenekoa, hiru hamarkada aurretik bonbilla baliagarriak egin zituela.

XX. mendea

Period: 1900 to 2000

1903: Wright anaiek lehenengo hegazkina sortu zuten.

1907: Leo Baekelandek “bekelite” garatzen du, lehen plastiko sintetiko ezaguna.
1930: Peter Goldmarkek kolorezko lehen telebista sortu zuen.
1942: Enriko Fermikek lehen kate nuklear erreaktorea eraiki zuen.
1945:Arthur C. Clarkek satelitearen ideia pentsatzen du, zonalde batetik bestera irrati-uhinak errebota ditzakeen "ispilu" espazioan oinarritutako seinalea.
1989: Tim Berners-Leek lehenengo webgune zabala sortu zuen.

Penizilina

1928

Alexander Flemingek konturatu gabe deskubritu zuen penizilina platerak garbitu gabe uzteagatik. Oporretatik bueltan bakterio batzuk lizuna sortu zuten eta honetan zerbait arraroa ikusi zuen eta aztertzen hasi zenean deskubritu zuen penizilina.

Internet

1969

1. urtean, ARPAk programa bat sortu zuen. 1967. urterako nahiko lan egin zuen ARPAk eta ARPANET izeneko sare bat sortuko zutela publikatu zuten. 1969. urtean lehen sare interkonektatu zen

Mp3

2001

2001: Apple-ek musika entzuteko modua aldatu zuen iPod MP3-a sortuz.

2016

2016

2016: nanoteknologian adituak ziren hiru kimikalarik molekula gabeko makina miniaturak sortu zituzten.