Historiaurrea

By Anesanjose
  • Period: 200,000 BCE to 300 BCE

    Behe paleolitoa

    1- Familietan bizi ziren
    2- Emakumeek fruituak, tuberkuluak edo sustraiak bildu
    3- Gizonek tresnak egin eta ehizatu.
    4- Gizadiaren lehen kultura sortu
    5- Kanpalekuetan bizi ziren, kostaldean, ibai ertzetako terrazetan
    6- silexa erabiltzen zuten.
    7- Sua egiten ikasi
  • Period: 120,000 BCE to 35,000 BCE

    Erdi Paleolitoa

    -Fruituak eta beste landare batzuk.
    - Klima hoztu zenez, haitzuloetan bizi.
    -Eguraldiak hobera beste toki batzuetara: ehiza toki. -Moustier kultura bi tresna mota: karraskagailuak eta geziak.
  • Period: 35,000 BCE to 100,000 BCE

    Goi-Paleolitoa

    • Homo sapiens sapiens gizakia agertu.
    • Homo sapiens neanderthalensis galdu.
    • Harriak, hezurrekin lehengaiak egin.
    • Ibaietatik oso gertu, kanpoko kanpalekuetan babestu. -
    • Enborrak, adarrak eta animalien larruekin txabolak egin.
    • Ehizan eta arrantzan adituak.
    • Erlijioak eta bizitza espiritualak oso garrantsitzuak.
  • Period: 7500 BCE to 6500 BCE

    Iraultza Neolitikoa eta Burdin Aroa

    1- Duela 10.000 urte inguru hasi.
    2- Tenperaturak igo, klima-aldaketa
    3- Elikatzeko modu berriak
    4- Mesolitiko hasi klima aldaketaren ondoren
    5- Bizimodu berria
    6- Harria asko landu
    7- Nekazaritza eta Abeltzaintza agertu.
    9- Sedentario bihurtu.
    10- Artisauak lana egin janariaren truke.
    11- Heriotza-tasa jaitzi
    12- Biztanleen kopurua gora egin.
    13- Zurezko goldea asmatu.
    14- Metalak erabiltzen hasi.
    15- Tresnak egiten hasi.
    16- Erlijioa garrantzi handia
  • Period: 6000 BCE to 1000 BCE

    Metal Aroa

    1- Gizakiak metala urtzen hasi eta horrekin tresnak egiten.
    2- Kobrea, Brontzea eta Burdina erabili.
    3- Metalak erabiltzen zuten bitartean Egipton escritura hasi zen.
    4- Zibilizazioan aurrerapenak egon ziren.
    5- Gurpila eta orgak erabiltzen hasi ziren.
  • Period: 4500 BCE to 4000 BCE

    Neolitikoa Euskal Herrian

    1- Inguru atlantikoa komunikatzeko zailtasun handiak zituen
    2- Mediterranear isurialdean ez zeukaten arasorik
    3- hegoaldean nekazaritzari lotutako bizimodu sedentarioa garatu
    4- Hildakoak panteoietan(trikuharria) lurperatu
    5- Brontze aroan lehenengo herrixkak agertu, baina jendea haitzuloetan bizitzen jarraitzen zuten
  • Period: 4000 BCE to 3100 BCE

    Mesopotamia

    1- Lan garrantsitzuena, nekazaritza
    2- Labore garrantsitzuenak zerealak
    3- Animaliak zaintzen zituzten batez ere ardia eta beheia
    4- Ehiza egiten zuten
    5- Beste lanbide batzuk sortu ziren: Medikuak, apaizak eta musikariak.
    6- Zura eta harria baliabide ugariak
    7- Biztanleek lihozko edo artilezko tunika lisdunak jantzi eta normalean oinutsik ibili
    8- Politeistak ziren
    9- Matematikak eta Natur zientziak asko eboluzionatu zuten
    10- Gurpila asmatu
    11- Tenpluak eta jauregiak eraiki zituzten
  • Period: 3200 BCE to 31 BCE

    Egipto

    1- 2 eskualde zeuden: Egipto Garaia eta Egipto Beherea
    2- Faraoiak lur guztien jabe
    3- Pribilejiodunak, lur jabeak baina ez guztiak
    4- Esklaboak ez zeukaten eskubiderik
    5- Nekazariak janaria lortu
    6- Artisauak ehunak landu eta bitxiak egin
    7- Politeistak ziren
    8- Hildakoekin momifikazioa egin
    9- Jainko-jainkosak tenpluetan bizi.
    10- Hiru etapa: Inperio berria, Inperio zaharra, Inperio ertainia
    11-
  • Period: 3000 BCE to 1400 BCE

    Zibilizazio Minoikoa

    1- Kultura aurre-helenistiko bat, Kretan (Grezian) garatu.
    2- Kretako lehenengo jauregi handiak Knossosen, Feston, Malian eta Zakron eraiki, eta momentu horretan zibilizazio minoikoa goraldia euki.
    3- Ez dakigu asko gobernua eta administrazioari buruz baina, badakigu mizenastar grezierazko Lineal B idazkera erabili oharrak idazteko.
    4- Hiru zati nagusitan banatu: Kontinente aldeko Grezia, Kreta eta uharteak.
    5- Eskualde bakoitzeko administrazio, erlijio eta ekonomia gune nagusiak ziren.
  • Period: 753 BCE to 509 BCE

    Erroma hasiera 2.0

    1- Mediterraneoa, Mendebaldeko Europa, Asia Txikia, Iparraldeko Afrika eta Iparralde eta Ekialdeko Europa zatiak, kontrolatu.
    2- Idazten, eskubideak eukitzen eta ibaitik hirietara ura eramaten hasi ziren
  • Period: 753 BCE to 509 BCE

    Erromako monarkia

    1- Erromatar Monarkia, Erroma hiria gobernatzeko era izan zen, hiria fundatu zenetik Errepublika sortu zen arte.
    2- Romulok hiria K.a. 753an fundatu eta K.a. 510ean, Junio Bruto matxinatu, azken errege Tarkinio Superboren kontra, eta gero Errepublika sortu.
    3- Errepublikaren aurretik Erroman erregeak gobernatzen zuten. Erromako hiritarrak aukeratu
    4- Erregeak, botere militar, betearazle eta judizial gorena euki.
    5- Erregeak kargu publikoa aukeratu.
    6- Erregea Erroman boterea zeukan bakarra
  • Period: 753 BCE to 509 BCE

    Erroma hasiera

    1- Erroma hiria fundatu zenetik K. o. V. mendean Mendebaldeko Erromatar Inperioa erori zen arte existitu zen erromatar zibilizazioa.
    2- K.a. VIII. mendean Italiar penintsulan eman zen.
    3- inperioa, antzinako inperiorik handienetarikoa bilakatu.
    4- Gobernua 50 eta 90 milioi biztanle artean zituen (munduko biztanleria osoaren % 20, gutxi gorabehera).
    5- Erromako estatuak forma ezberdinak ezagutu: monarkia, inperioa eta errepublika.
  • Period: 509 BCE to 27 BCE

    Erromako Errepublika

    1-K.a. 510etik Inperio bihurtu zen arteko Erromako eta Erromaren menpeko lurrak gobernatzeko sistema izan zen.
    2-K.a. V. mendean Erromatar Errepublikak bere boterea ezarri zuen Italiako penintsularen erdialdean.
    3-Hegoaldean zeuden polis greziarrei aurre egin.
    4- Magistraturak lortzeko konpetentzia handitu zen erromatar aristokraziaren artean.Hiru gerra zibil eragin zituen. Hau eta gero errepublika desagertu, inperioa sortu
    5- Tarkinio Superbo erregea bota zutenean hasi
  • Period: 509 BCE to 26 BCE

    Erromako Errepublika 2.0

    1- Hasieran bakarrik patrizioak boterea euki baina orain pixkanaka pixkanaka, plebeioei edo jende arruntari kargu publikoak jarri.
    2-Italiako penintsulako gainerako herriak menderatu zituen Erromak.
    3-III. mendeko bigarren erdian, Kartagoren kontra borrokatu eta gero Sizilia Erromaren menpe geratu.
    4- K.a. I. mendearen erdialdean, Julio Zesarrek, Ponpeiok eta Krasok hitzarmen sekretua, Lehen Triunbiratua osatu zuten Errepublika haientzat izateko
  • Period: 509 BCE to 27 BCE

    Erromako Errepublika 3.0 (gobernu sistema)

    1-Senatuak eraginik handiena zeukan herritarren eguneroko bizitzaren gainean.
    2-Kontsulak goiko magistratuak ziren.
    3-Gai zibiletan eta militarretan botere nagusia zuten.
    4-Hiritik kanpo, kontsulek armada bana zeukaten.
    5-Kanpoan, haien boterea mugarik gabekoa zen ia.
    6-Pretoreek lege zibilak aplikatzen zituzten, eta probintzietako armaden buruak ziren.
    7- Erromako hiritarrek gauzak adosteko biltzen ziren, adibidez: magistratu berriak, legeak...
  • 334 BCE

    Monarkia Helenistikoa

    1- Alexandri hil ondoren, haren jeneralek inperioa banatu eta bakoitza bere erresuma sortu.
    2- Horrela bukatu zen greziar zibilizazioa.
  • Period: 27 BCE to 476

    Erromako Inperioa

    1-k.a 753an, monarkia hasi
    2-k.a 509an, errepublika sortu
    3- k.a 500an, italiako gudak
    4- k.a 264an, guda punikoak
    5- k.a 58an galiako gudak
    6- k.a 27an inperio altua
    7- inperioa krisian sartu
    8- inperio baxua Constantino botere inperiala indartzen saiatu zen
  • Period: 334 to 30

    Grezia Helenistikoa

    ALEXANDRO HANDIA:
    1- Mazedoniako erregea izan
    2- Persiar inperioa konkistatzeari ekin
    3- K.a. 334 eta K.a. 323 urteetan inperio handi bat sortu (Indo ibaraino)
    4- Konkistatutako lurraldeak hauek izan ziren: Persia, Mesopotamia, Siria, Egipto...
    HELENISMOA:
    1- Alexandro handiak konkistatutako lurraldeetan grekoa ezarri
    2- Greziar kultura hegoaldeko kulturarekin uztartu, fenomeno horri helenismoa deitu.
    3- Kostaldean portu handiak eraiki, merkaritza indar handi hartu
  • 489

    Atenaseko sistema politikoa

    1- Ekklesia: batzarrak egiteko biltzen ziren lekua.
    2- Hiru sistema politiko daude. Magistratuak, Helieak eta Bulea
    3- MAGISTRATUAK: hiru magistratu mota daude. Estrategak: armadaren buruak, Arkonteak: hiria gobernatu eta Diruzainak: ogasuna kudeatu
    4- HELIEAK: 6000 epile zeuden, delituak epaitu,
    5- BULEAK: 500 hiritar, legeak prestatu.
  • Period: 489 to 334

    Garai Klasikoa

    1- Ezaugarriak: Atenaseko eta Espartako nagusitasuna eta etengabeko gerrak
    2- Lau gobernu mota polisetan: Tirania, Monarkia, Oligarkia eta Demokrazia.
    3- Tirania: boterea indarrez hartu, pertsona bakar batek egiten zuten.
    4- Monarkia: oinordetzan jaso, pertsona bakar batek egiten zuten.
    5- Oligarkia: pertsonak aukeratu, pertsona talde batek egiten zuen.
    6- Demokrazia: bozketak edo zozketak egin, poliseko gizonezko hiritar guztiak egiten zuten.
  • Period: 799 to 490

    Garai Arkaioa

    1- K.a. VIII.en mendetik aurrera polisak bildu.
    2- Hiri estatu independienteak
    3-Polis bakoitzean legeak armadak eta modeta euki, errege bat gobernatu eta borroka asko egon.
    4- Greziaren lurraldea Helade deitu
  • Period: 1149 to 800

    Garai iluna

    1- Garai iluna Greziako historiaren garaia da.
    2- Urte horietaz oso informazio gutxi dago eta iturriak eskasak dira.
    3- Kultura greziarraren dekadentzia eta atzeraldiko garaia da ( aurkitu diren aztarnen arabera).
    4- Urte horietan pixkanaka pixkanaka brontzea burdina ordezkatua izan zen.
    5- Mizenastar zibilizazioaren desagerpenak Garai ilunari eman zion hasiera.
    6- Doriarrek Grezia menderatu zuten
    7- Doriarrek Grezia menderatu zutenean, mizenastarren hiri-jauregiak desagertu ziren.
  • Period: 1400 to 1150

    Zibilizazio Mizenikoa

    1-Mizenasko zibilizazioak bostehun bat urte hartu zituen: K.a. 1630 urtetik 1100 urtera, gutxi gorabehera.
    2- Zibilazioaren hiriak, jauregien inguruan sortu
    3- Aristokrazia gerlaria menperatu
    4- Troia bi aldiz irabazi borroketan
    5- Lineal A izeneko idazkera hartu zuten, Lineal B idazkera sortuz.
    6- Noblezia Tholoi izeneko hilobietan ehortzen zuten.
    ARKITEKTURA