EMAKUMEAK HISTORIAN ZEHAR

Juana la loca

Jun 11, 1479

Gaztelako Joana I. (ondoren, “Joana eroa”) 1479an Toledon jaio zen. Espaiñiako errege katolikoen 3. alaba zelarik, noble baten antzera hezi zen. Hala ere, erlijio eta noblezi kontuak ez zizkioten asko interesatzen, hori dela eta, bere ama (Isabel Katolikoa) oso kezkatua zegoen. 1496an Felipe “ederrarekin” ezkonduarazi zuten bere gurasoak.

Catalina de Foix

Feb 15, 1517

Catalina de Foix 1468.en urtean jaio zen Mont de Marsanen, eta 1517.en urtean hil zen Mont de Marsanen ere.
Nafarroako erregina eta Gandiako dukesa izan zen beste hainbat gauzen artean.

Maria Cristina

Apr 27, 1806

Espainiako erreginaordea izan zen, bere alaba Isabel II adin gorakoa izan arte. Bere senarra, Fernando VII, hildakoan oso gogor borrokatu zuen bere alaba tronuan eserita ikusteagatik, Lege Salikoari esker eskuratutako eskubide bat. Gogor borrokatu zuen bere koinataren aurka. Honek, tronua beretzat soilik nahi zuelako. Bere alabaren tronua defendatzeko, mugimendu liberalik aliantza bat ezarri zuen. Haiekin egin zituen kontaktuak oso onuragarriak izan baitziren Espainiarantz joateko bidean.

Isabel II

Oct 10, 1843

Elisabeth II. a edo Isabel II.a emakume berdina da. Espainiako erregina izan zen Borboi leinukoa, 1833tik 1868
arte.
Tronuan ezartzeko, Berrespen Pragmatikoa Lege salikoa indargabetu zuen 1830an.

Marie Curie

Jul 11, 1867

Zientifika bat izan zen non bere gizon Pierre Curie-kin batera erradioaktibitatea aurkitu zuten. Gertaera honen ondoren, 1911. urtean, Kimikaren nobel saria irabazi zuen. Hala ere, urte batzuk lehenago (1903) Fisika saria lortu zuen, Pierre Curie eta bere irakaslea, Henri Becquerel-ekin batera.

Rosa Luxemburgo

May 3, 1871

Mundu Gudaren aurkako protestak gidatu zituen. Horregatik, atxilotu zuten 1915ean; hala ere, gartzeletik idaztenj jarraitu zuen. Berak ezarri zituen Spartaziarren Ligako zatiketaren base teorikoak (1918), urte bat geroago KPD (Alemaniako Partidu Komunista) bihurtuko zena.

Emakumearen Botoa

1893

Botua emateko eskubidea izateko gogor borrokatu zuten emakumeak. Horrela 1893an, Zeelanda Berriak emakumeentzako eskubide hau eman zuen, lehena izanez. Erresuma Batuari jarraitu zion 1918an, Estatu Batuak 1920an,...

Federica de Montseny

Feb 12, 1905

Federica de Montseny 1905.en urtean jaio zen Madrilen, eta 1994.en urtean hil zen Frantzia.
Zehazki klase proletarioko emakumeei zuzendutako ia berrogeita hamar eleberri motz argitaratu zituen oinarri erromantiko-sozialarekin.

Elbira Zipitria

May 28, 1906

Elbira Justa Zipitria Irastortza maistra ikastolen sortzaileetarikoa, euskararen sustatzaile eta emakumeak baztertzearen kontrako borrokalaria izan zen.
Pedagogia aurrerakoia erabili zuen, besteak beste ikasle zituen nexkeen eta mutileen arteko berdintasuna aldeztu zuen.

Frida Kahlo

Jul 3, 1907

Frida Kahlo bere denboraren irudi femenino mexikar eragin handikoenen bat bezala hartzen da. Gaur egun, XX mendeko artista ospetsuenen bat bezala gogoratzen dugu. Bere bizitzaren kontu pertsonalagoetara arte pinturatik, Kahlo-k gauzak era desberdinean egitea beti bilatu zuen orduan hitzartuta zegoen bezala. Bere orientazio sexuala eta estereotipoetarako erronka hausturaren seinale argia zen. Horregatik, emakume sendoen ikono bat bihurtu zen.

Gertrude B. Elion

Jan 23, 1918

1988ko MedikuntzakoNobel saria, bere botikek organo transplantea posible egin zuten. Bere pilulei esker haurren bihurtu zuten leuzemia biktimen % 80 gaur bizirik ateratzen den gaixotasuna. Gainera, Gertrude-k tantarako tratamendua eta herpesa garatu zituen.

Nazio Batuen Erakundea

1945

1945ean sortu zen NBEa, bere fundaziotik giza eskubideengatik, berdintasunagatik eta ez diskriminazioagatik borroka egiten duen nazioarteko antolaketa

Giza Eskubideen Aldarrikapena

1948

1948an egindako giza eskubideen adierazpen unibertsalean, berdintasuna aldarrikatzen da bi sexuetako pertsonen eskubideem artean.

Martxoak 8, Emakumearen eguna

1977

Nazio Batuen Batzar Orokorrak martxoaren 8a aldarrikatu zuen Emakumearen Nazioarteko Eguna. Harrezkero urtero egun honetan, espazio sozial desberdinetako borroka emakumearen eskubideengatik erreibindikatzen da

Emakumearen kontrako Diskriminazioko Ezabapenaren gaineko konbentzioa

1979

Konbentzio honetan giza eskubideak begiesten dira eta gainera, tratatzen ditu funtsezko askatasunen arloetan. Berdintasunerako eskubidea ezartzen da ere heziketan, arreta medikoan, enpleguan, ezkontzan, etab., eta emakumeetnganako salerosketak asaldu eta emakumearen prostituzioa kentzen dira.

Nadia Murad

1996

Irak-en jaio zen 1996an, Kojo herrian. Gaur egun giza eskubideen aldeko ekintzaile nagusietako. 2014ko abuztuan, Estatu Islamikoak bahitu zuen, eta 2016ko irailetik, Giza trafikotik bizirik irten direnen duintasunaren aldeko enbaxadorea bihurtu zen, Nazio Batuen barnean. 2017ko ekainaren 1ean, bere jaioterri Kojora bueltatu zen hiru urteren ostean. 2018an Bakearen Nobel saria irabazi zuen Denis Mukwegerekin batera.