ANTZINAROA

Axlorreko harria

43,000 BCE

Axlorreko harriak 45.000 urte inguru ditu.Gainazal lau batean,kolpe txikiak emanez,gurutzatzea diren bi marra grabatu ziren

Altxerreko pinturak

37,000 BCE

Altxerri haitzuloan, ehunetik gora animalia daude irudikatuta, bisonteak gehienbat, baina baita elur‑oreinak, ahuntzak, azeriak, arrainak, zaldiak, uroak eta oreinak ere. Gainera, bi irudi antropomorfo ageri dira, eta hori ez da ohikoa Euskadiko labar‑artean. Grabatuek pinturek baino hobeto iraun dute, haitzuloan hezetasun handia baitago. Berriki egindako ikerketen arabera, pintura batzuek 39 000 urte izango zituzten (Europako zaharrenak)

Santimamiñe eta Ekaingo pinturak

Period: 14,000 BCE to 12,000 BCE

Santimamiñe haitzuloa 1916. urtean aurkitu zuten. Euskadin induskatutako Historiaurreko lehen haitzuloetako bat izan zen. Haitzuloan irudikatutako animalia gehienak ikatzez eginak daudenez, beltza da kolore nagusia. Animalia gutxi batzuk horman ebakita daude. Ekain haitzuloan (Deba), duela 14 000 urte inguruko pinturak daude, eta nabarmentzekoa da animalia-mota asko daudela irudikatuta, zaldiak batez ere. Kolore erabilienak gorria eta beltza dira.

Eukal herriko lehen herrixkak

5500 BCE

Badakigu garai hartan zer tribu zeuden gaur egungo Euskal Autonomia Erkidegoko lurraldean, baina ez dugu garai hartako ebidentzia arkeologiko handirik. Erromatarren aurreko herrixka ikertuenak Araban daude. Une gorena K.a. 400etik 200era bitartean izan zuten, eta zeltiberiarren eragin handia izan zuten.

Mesopotamiaren idazkera hasi zen

4000 BCE

Mesopotamian idazten hasi ziren.

Summer

Period: 3500 BCE to 2000 BCE

K.a. 3500. eta 2000. urteen artean, Behe Mesopotamiako Sumer eskualdean, nekazarien kultura garrantzitsu bat garatu zen eta zenbait hiri handi sortu ziren. Hiri haiek estatu independente gisa eratu ziren.

Hiri estatuak

Period: 3500 BCE to 2000 BCE

K.a. IV. milurtekotik aurrera, Ilgora Emankorra izenez ezagutzen den aurreneko zibilizazio hiritar handiak sortu ziren: Mesopotamia eta Egipto.
Ibai handiek bustitzen dituzten lur-eremu horietan, nekazaritza-produktuen ekoizpena handitu zen. Hiri handiak sortu ziren, eta artisautza eta merkataritza garatu ziren.
Zibilizazio horietan sortu zen idazkerak antzinako herrien ezagutzan asko laguntzen digu. Idazkeraren asmakuntzarekin batera, historiaren ibilbidea abiatu zen.

Idazkera Kuniformea

3300 BCE

Silaba baten balio fonetikoa zuten zeinuetan oinarritzen zen. 2 000 zeinu inguru zituzten, eta zeinu horietako 600 erabiltzen zituzten gehien. Idazteko puntzoi baten bidez ebakidurak egiten ziren buztinezko oholtxo umel batean; ondoren, eguzkitan lehortzen zuten.

Jeroglifikoak

3150 BCE

Egiptoarrek sortu zuten idazkera hieroglifikoa. Idazkera horretan, soinuak, hitzak eta ideiak irudien edo piktogramen bidez adierazten zituzten. Testu ofizialetan eta erlijio-testuetan erabiltzen zuten, eta harri gainean edo hormetan zizelkatzen eta margotzen zuten. Forma sinplifikatuago bat erabiltzen zuten papiro, ehun edo zur gainean idazteko: idazkera hieratikoa.

Egipto jeroglifikoak idazten hasi ziren

3150 BCE

Egipton jeroglifikoak idazten hasi ziren.

Akad-eko erresumaren sorrera

2335 BCE

Akad-eko erresuma (K.a. 2335) sortu zen

Ur-eko erresumaren sorrera

2110 BCE

Ur-eko erresuma (K.a. 2110). Ur-eko erresumaren hiriburuak 200 000 biztanle baina gehiago izan zituen.

Baniloniaren sorrera

1800 BCE

Hammurabiren kodea

1750 BCE

Asiriar inperioaren sorrera

1300 BCE

Egiptoren batasuna

Jan 1, 3000

K.a. V. milurtekoan, Egiptoko lurralde osoan sakabanatuta bizi ziren .Aurrerago, K.a. 3000. urtean, Egipto Beherea eta Garaia elkartu zituen.