-
Historia Aurrea (Sibilisazio Hasiera, Bizimodua)
Mesopotamiako biztanleek lan nagusia nekazaritza zen. Lan garrantzitsuena zerealak ziren. Herrietatik gertu zeuden baratzetan Fruta-arbolak: palmondoa, granadondoa, mizpira, arana eta mertxikondoa. Barazkiak: tipulak, baratxuriak, porruak, uhazak, zerbak, meloiak, kalabazak…)eta Landare usaina: azafraia, ezkaia... landatzen ziren.
Animaliak hazten zituzten, ardiak eta behiak batez ere, eta esneak, haragiak eta larruak garrantzi handia zuten ekonomian. Merkataritza egiten zuten (edo trukea ere). -
Sinesmenak eta Zientzia.
Mesopotamiarrak poleotizak ziren, hau da jainko askoetan sinesten zuten. Jainkoei tenpluetan sakrifizio asko eskaintzen zizkieten haien janariarekin. Apaizak ziren Jainkoetan arduratzen zirenak. Jai erlijioak ospatzen zituzten. Mitoak ere sortu zituzten adibidez, lurra eta pertsonen sorrera eta jainkoak izatea. Haien idazkera duela baino 500 urte gehiago sortu zen. Gizarte horretan izugarrizko garapena izan zuten matematikan (angeluak neurtzeko modua, luzera, azalera, bolumen eta pisu-unitatea. -
Antolamendu soziala eta politikoa
Mesopotamia teokrazia( teo hitza esan nahi duena da jainkoak bakarrik agintzen zuela bere poblazio gustiari) bat zen. Erregeak jainkoarengandik hartzen zuen boterea eta haren ordezkari zen Lurrean. Horregatik, gurtzaz eta administrazioaz arduratzen zen eta bera zen apaiz nagusia, armadaren burua, epaile gorena eta administrari absolutua.
Mesopotamian piramide modu batean zeuden kokatuta, goian potere gehiago zeukana eta behean ez zutenak ezerrez. Gohian jainkoa, jainkoaren behan awilu zirenak... -
Zientzia.2 Antolamendu soziala eta politikoa
Natur zientziak (animalien sailkapena, mineralen eta landareen propietateen azterketak), medikuntzak (gaixotasunen azterketa eta kirurgiaren garapenak…) eta astronomiak (planeten eta izarren aurkikuntza, Ilargian oinarritutako egutegiak antolatzea). Gainera, gurpila asmatu zuten eta eraikinetan arkua eta gangak erabiltzen lehenak izan ziren.
Mesopotamiako biztanleen antolamendu sozialak erlijioa onarriz zegoen, mundua jainkoak antolatzen zuten eta gizartea nola egituratu haiek erabakitzen zuten. -
Politikaren eboluzioa
Mesopotamiako zibilizazioa hasierako garaietan, hiri-estatuak landu gabeko lurrez bereizita zeuden eta beren artean ez zegoen arazorik. Etsai bakarrak beren herriak arpilatu nahi zituzten herri nomadak ziren. Baina hazten zihoazen neurrian, herriek lantzeko lur gehiago behar zuten eta, ondorioz, batez ere mugan zeuden lurrengatik, beren arteko gatazkak eta gerrak hasi ziren.
K.a. 2380 urte inguruan, Lugalzagesik, Umma, Ur, Uruk, Larsa eta Lagash herrien boterea hartu zuten, eta Sumer herrialdea- -
Politikaren eboluzioa 2
-lehen aldiz batzea lortu zuten.
Geroago, jatorri ezezaguneko pertsona batek, Sargonek, Kish herriko boterea hartu zuen eta lurralde osoa bere menpe eduki zuen. Hiri-estatu sumertarrak batuta geratu ziren eta horrela sortu zen historiako lehen inperioa, Akaden Inperioa zituen lurraldeak Mediterraneoa eta Turkiaraino hedatu ziren.
Akaden inperioaren goieneko unea Naram-Sin-en (K.a. 2254-2218) erregetzan lortu zen, baina, hura hil eta gero, barruko arazo batzuk, (konspirazioak, independentziaren). -
Politikaren eboluzioa-Mesopotamiako artea
Hiri-estatu batzuetako agintariek (Lagasheko Gudea, Urukeko Utu-hegal, Urko Ur-namu etab.) gutiak botatzea lortu zuten. K.a. 2120 urterako, Ur-Namuk III. Ur dinastia sortu zuen, eta garai horretan lehenengo zigurata eraiki zuen.
Arkitekturan, tenpluak eta jauregiak eraikitzen zituzten. Ikuskizunetarako, kiroletarako eta horrelakoetarako eraikinik, aldiz, ez zegoen, jarduera horiek jauregiko bizimoduarekin edo bizimodu erlijiosoarekin lotuta baitzeuden. Tenpluak adreiluz egiten ziren eta harresiz -
Mesopotamiako artea
- eta harresiz bidez inguratzen ziren, herriko gainerako guneetatik babesteko eta gune sakratuak adierazteko. Hasieran, lurraren gainean eraikin ziren, baina, gero, oinarri gisa terraza moduko bat jartzen zitzaien eraikinei. Horrela, zigurat (horrela deitzen zenntenpluak garai orretan) edo tenpluaren dorreak sortu ziren: elkarren gainean mailakatuta terraza moduko batzuk ezartzen ziren, eskaileren bidez komunikatzen zirenak, eta azken mailan kapera txiki bat izaten zuten. Jauregiak tenpluen ia-.