8. gaia

Napoleonek boterea hartu Frantzian

1799 BCE

Napoleonen agindupeko diktadura batekin zen, bere printzipioetako asko Mendebaldeko Europan eta harantzago konkistatu zituen eremuetara eraman zituena

Luis XVI.ari burua moztu Parisen

1793 BCE

Bere izaera faltak, bere gortearen azpijokoek eta nobleen aurkakotasunak, beharrezko neurriak gauzatzea eragotzi zioten.

Frantziako Iraultza.

1789 BCE

Gizakiaren eta hiritarrearen eskubideen adierazpena egiten dute, AEBkoa eredu hartuta.
G. Washington, EEBBko lehen lehendakari

EEBB-k independentzia aldarrika tu

1776 BCE

Goethe: Werther gaztea

1774 BCE

nobela erdi-autobiografikoa eta Werther alemaniar literaturako Sturm und Drang mugimenduko lan garrantzitsua

Josulagunak Espainiatik kanporatu

1767 BCE

Josulagunak Frantziatik kanporatu

1764 BCE

Voltaire: Filosofia hiztegia

1764 BCE

Egileak "la Infamia" ren aurkako gerra-makina gisa sortu zuen.

Katalina II. Errusiako Enperatriza

1762 BCE

Errusiako enperatriza izan zen 34 urtez eta haren agintaldia despotismo onberaren adibideetako bat da

J.J. Rousseau: Emilio

1762 BCE

Rousseauk idatzitako gizakiaren izaerari buruzko tratatu filosofiko bat da, "Bere obra guztien artean onena eta garrantzitsuena" zela uste baitzuen.

J.J. Rousseau: Eloisa berria

1761 BCE

Jean-Jacques Rousseauren eleberri epistolar bat da, Cartas de dos amantes izenekoa.

Karlos III. Espainiako errege D´Alembert: Filosofia osagaiak Voltaire: Kandido

1759 BCE

Karlos III. ESpainako erregea: Argien mendeko erregea izan zen: Aranda, Jovellanos, Floridablanca eta Campomanes aholkularien laguntzarekin, Elizaren egituraren kontra egin zuen, nekazaritza eta merkataritza bultzatu zituen , eta finantzak indartu eta artea suspertu zuen. D´Alembert: Filosofia osagaiak:
Bere filosofiaren ezaugarri nagusiak tolerantzia orokorra eta erlijioaren eta metafisikaren esparruan duen eszeptizismoa izan ziren. Filosofia naturalean espezializatu zen.

Voltaire: Kandido

1759 BCE

Voltaire, idatzi lan honetan zure bizitzaren nondik norakoa. Arrazoi nabariengatik, ez da autobiografia bat. Hala ere, Candido heroiaren bilakaera psikologikoa aztertzen bada eta egilearen bilakaerarekin alderatzen bada, ondoriozta daiteke azken horrek filosofo gisa egindako ibilbidea islatzen duela liburuan, hala nola Mondain, bere lehen lana izan zena, non nahiko baikorra den, Candido, bere azken lana, non bere pesimismo moderatua erakusten duen.

Entziklopediaren lehen alea

1751 BCE

Diderotek idatzi zuen, jesuitekin polemika piztu zuena, eta, azkenik, 1751n, lehen liburukia aurkeztu zen. Argitalpen horrek oposizio handia eragin zuen Frantziako gizarteko sektore batzuetan, eta lanak polemika handien erdian jarraitu zuen.

Voltaire: Luis XV.aren mendea

1751 BCE

Voltairek zioen munduaren historian lau mende baino ez zituztela kontatu, giza handitasunaren benetako garaiak izan ziren eta geroaren eredu izan ziren lau aro.

Montesquieu: Legeen izpiritua

1748 BCE

https://www.youtube.com/watch?v=WYwHCOLf1Sc

Voltaire: Filosofia gutunak

1734 BCE

J.Swiften Gulliver-en bidaiak

1726 BCE

Jonathan Swift idazle eta klerigo irlandarraren prosazko satira bat da, non bere garaiko gizarte europarraren "bidaia kontakizunen" azpigenero literarioari eta giza izaerari iseka egiten dion. Swiften narrazio luzeko lanik ezagunena da, eta literatura unibertsaleko klasiko bat.

D. Defoe: Moll Flanders

1722 BCE

Defoek lan hau kazetari bezala lan egin ondoren idatzi zuen. Garai honetan politikan zituen inplikazioak gutxitzen ari ziren arren, liberal bezala zituen ikuspegiak, hala ere, nabarmenak dira Moll Flandersen historian.

Montesquieu: Gutun Pertsiarrak

1721 BCE

Gutun persiarrak eleberri epistolar satirikoa da. Liburu ironikoa da, laburra baina eduki sakonekoa, non protagonisten ekialdeko begiradaren bidez mendebaldeko usadio eta ohiturak kritikatzen diren, batzuetan umore beltza erabiliz eta etengabe Frantziako gortea barregarri utziz.

D. Defoe: Robinson Crusoe

1719 BCE

Robinson Crusoe Daniel Defoe idazle ingelesaren lanik ospetsuenetako bat da, 1719an argitaratua eta lehen eleberri ingelestzat hartua. Protagonistaren fikziozko autobiografia bat da, 28 urte Orinoco ibaiaren bokalean, Trinidad eta Venezuelako kostaldetik gertu dagoen uharte huts batean ematen dituen naufrago ingeles bat.

Frantziako Luis XIV. hil

1715 BCE

Luis XIV.a Austriako Luis XIII.a eta Anaren seme eta oinordekoa izan zen.
Frantziaren boterea eta eragina areagotu zituen Europan, hiru gerra handitan borrokatuz: Frantzia-Herbehereetako Gerra, Bederatzi Urteko Gerra eta Espainiako Ondorengotza Gerra.

Felipe V.ak Espainiako Erret- Akademiaren sorrera baimendu

1714 BCE

Felipe V.aren erregealdian eta Juan Manuel Fernández Pacheco y Zúñigaren ekimenez, Akademia Frantsesaren ereduan oinarrituta eta, bere lehen estatutuetan islatuta, espainieraren zerbitzura lan egiteko asmoz.

Ultrech-eko ituna: Espainiako Ondorengotza Gudaren bukaera

1713 BCE

1713 eta 1715 artean Espainiako Ondorengotza Gerran estatu antagonistek sinatutako itun multzo bat da, Herbehereetako Utrecht hirian eta Alemaniako Rastatt hirian.

Eskozia eta inglaterra

1707 BCE

1707ko Batasun Akta sinatzeak, Britainia Handiko Erresumaren sorrera dakar, honela, bi erresuma hauetako bakoitzaren parlamentuak deseginez eta Erresuma Batuko Parlamentua ezarriz, egoitza Westminster Jauregian duelarik