-
Dec 15, 1400
Arrantza
XV.mendea hasita euskal arrantzaleek baleak ehizatzen zituzten, honek, onura ekonomikoa ekarri zuen eta hurrengo mendeetan gende asko egin zen arrantzale. -
Period: Dec 15, 1545 to Dec 15, 1563
Trentoko Kontzilioa
Bertan adostu zen Elizak tokian tokiko hizkuntzetan erlijio gaiak sustatzen jarraitu zuela. Elizkizunetako atal batzuk (sermoiak,...) eta dotrina euskaraz ematen ziren gurean. Honen ondorioz, San Ignazio Loiolakoak sortu zuen Jesusen Lagundia (Jesuitak). Talde honek printzipio doktrinal nagusiak jasotzeaz aparte, modu berezian landu zituen irakaskuntza esparruko zereginak. Jesuiten eraginez hainbat ikastetxe eta unibertsitate sortu zen gure inguruan eta munduan zehar ere. Konpainia honek botere -
Joanes Etxeberri Sarakoa
-
Barrutia
-
Glorious Revolution
1688an, Glorious Revolution iraultza eman zen Erresuma Batuan. Ondorioz, monarkia parlamentario moderatua ezarri zen -
-
Period: to
Felipe V.aren erregealdia
Zentralizazio nahia eta despotismo ilustratuaren jarraitzaile, Ilustrazioaren ondorioz garatu ziren joerak. -
Period: to
Ilustrazioa
Deskartes: Arrazionalismoa gailendu zuen eta eraikitako kezka metodikoa bizitzaren arlo guztietara zabaldu.
Spinoza: Gizakia aske izateko daukan modu bakarra ezagutu nahi zuen. Determinismoan sinesten zuen eta beraz, demokrazia pentsamendu eta iritzi askatasunaren alde zegoen.
John Locke: Gizakia naturaz, askeak, berdinak eta berezko eskubideak dituztela defendatu zuen. Eskubide horiek defendatzeko biderik onena kontratu soziala eta gobernu zibila eratzea zela adierazi zuen. -
Absolutismoaren ideia
XVIII.mendean hasieran (1700), absolutismoaren ideia gaindituta zegoen. Izan ere, egoera politiko eta sozial errealari erantzuna emateko proiekturik ez zuen. Alde batetik, zientzialari eta pentsalari askok sinisten zuten monarkiaren oinarri sakratuak suntsituta zeudela. Bestetik, René Descartesen eta ostekoen idealismoak ere eragina izan zuen pentsamendu honen garapenean. -
Period: to
Espainiako ondorengotza gerra
Bukaeran, Felipe Boiboikoa errege.
Espainiako monarka aukeratzeko lehia. Ondoriotzat, 1707an, Nafarroak, Arabak, Gipuzkoak eta Bizkaiak foruak mantendu Felipe V.aren alde egiteagatik. -
-
-
Utrecheko hitzarmena
Hitzarmen honetan, Espainiak, zituen koloniak beste erresuma batzuen esku utzi behar izan zituen. Ondorioz, mugako portuek lehentasuna galdu euskal balezaleen katerako. Gainera, Espainiak Herbereetan zituen lurrak Germaniako inperioaren eskutara pasatu zen.
Erresuma Batuak, Espainia eta Frantziatik: Menorcako irla, Gibraltar, Hudson ibaiaren badia eta Ternua. Hauekin batera, Karibeko irlaren bat jaso zuen bertako esklabuen salerosketak egiteko baimenarekin. -
Mugak kostara eraman
Mugak kostara eraman zituen Felipe V.ak. Ondorioz, prezioak garestitu egin ziren. -
-
Euskaldunen monopolioa Venezuelan
Felipe V.ak zeinbait euskaldunei Venezuelan salerosketak egiteko baimena eman ondoren, Euskaldunen monopolioa hasi zen Venezuelan → Tabakoa, kakaoa erein zuten . Gainera, bertako bizitza politikoan eta militarrean eragina izan zuten. Bestalde, itsasoko garraioaren kontrola ere izan zuten hauek. -
Venezuelako egoera
Venezuelako biztanleen partetik matxinadak gertatu euskaldunen aurka eta hauen uztiapena eten. Caracaseko konpainiaren eraginez hainbat ekintza kultural sortu ziren: Euskalerriaren adiskideen elkartea. -
Period: to
Ilustrazioa
Immanuel Kant: materialismoaren eta positibismoaren oinarritutako filosofia eraiki zuen. Bere filosofiak, garaiko gertarera asko sustatu zituen. Esaterako, Frantziako Iraultza eta AEBetako kolonien independentzia.
Denis Diderot: Pentsamendu ilustratuaren ondorengo izan zen eta bere lanean adierazi zuen garaiko ezagutza.
Montesquieu, Voltaire, Rousseau: Momentuko pentsalari eta filosofo garrantzitsuenak ziren eta Parisen elkartu ziren absolutismoaren aurkako borroka sustatzeko. -
Jauntxokerien erabakiak
1766an Jauntxoek baserritarren zerealen prezioa merketzera derrigortu. Ondorioz, hainbat matxinada egon ziren Azpeitian, Tolosan, Bergaran, Donostian.. -
Zientziaren aldeko jarrerak
Peñafloridako kondeak, Narrosko markesak eta Manuel Ignacio Altunak, Karlos III.aren onespenaz, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako lurraldeetan artea, zientzia eta arte ederrak sustatzeko erakunde hau sortu zuten. -
Jesuitak Espainiatik bota
-
Aurrerapenak
Nekazaritza eta industria proiektuak bultzatu zituzten eta, denborarekin, kimika, minerologia eta burdingintza aztertzeko erakundea sortu zuten, Bergarako Erregeren Mintegian. Bertan aurkitu zuten, esaterako Elhuyar anaiek wolframioa. -
Period: to
Amerikako koloniek Independentzia Gerra berpiztu
-
Frantziako Iraultza
Liberalismoa bultzatu → Estatu nazionalaren ideia indartu berdintasunaren izenean.
Frantzian krisi ekonomikoa areagotu, ondorioz, gerrari ezin aurrera eraman. -
-
Napoleon Bonaparte
1799an Napoleon Bonapartek agintea hartu, Europako joko politiko-militarrak guztiz aldatuz, liberala baitzen Europa absolutistaren aurrean.
