II. Mundu Gerra (1939-1945)

AURREKARIAK: 1919-1936

1939

-1919: Versalleseko ituna eta Hitler Alemaniako alderdian sartzen da
-1922: Mussolini ministroen kontseiluko lehendakaria izendatzen dute
-1926: Hiroito Japoniako enperaodre izendatzen dute
-1929: Hondamendiaren hasiera, "crack" edo "crash"
-1931: Mantxuriako japoniar inbasioa
-1933: Hitler Alemaniako kantziler izendatzen dute
-1934: Hitler Führer izendatzen dute (Alemaniako buruzagi nagusia)
-1935-1936: Italiak Abisinia (gaur egungo Etiopia) konkistatzen du

AURREKARIAK: 1936-1939

1939

-1936: Renaniako krisia. Alemaniarrek Renania inbaditzen dute
-1936-1939: Espainiako gerra zibila
-1937: Japoniak Txinaren inbasioa ahazten du
-1938: Austria Alemniarekiko anexioa, Municheko ituna sinatzen da, Alemaniarren okupazioa Sudeetan (Mendikatea Europa erdialdean)
-1939: Alemaniak Txekoslovakian falta den zatia okupatzen du, Italiak Albaniaren inbasioa hasten du, Alemani eta Italiaren arteko altzairuzko ituna sinatzen da, Alemaniak eta SESB-k ez erasotzeko ituna sinatzen dute

TXIMISTA GERRA EDO BLITZKRIEGA: ALEMANIAK POLONIA INBADITZEN DU 1939ko irailaren 1ean

Sep 1, 1939

Gerraren lehen fasean Alemaniak arma baliabide handiak erabiliz erasoaldi azkarrak burutu zituen eta hainbat lurralde era nahiko errazean bereganatu zituen. Poloniako zati bat ere okupatu zuen.
Poloniaren inbasioak II. Mundu Gerraren hasiera ekarri zuen.

TXIMISTA GERRA EDO BLIETZKRIEG: PARIS OKUPATZEA 1940ko ekainean

1940

Alemaka ekainaren 14an sartu ziren Parisen, eta, laster, gobernuburu berriak (Pétain mariskala) armistizioa eskatu zuen, hilaern 22an sinatu zena.

TXIMISTA GERRA EDO BLITZKRIEGA: WESERÜBUNGO OPERAZIOA 1940ko apirilaren 9an

Apr 9, 1940

Alemaniak Danimarka, Norvegia, Herbehereak eta Belgika okupatu zituen.
Ondoren, frantziar ejertzitoa inguratu zuten hauen "Maginot lerro" indartsua zapuztuz eta armada frantziarra
eta britainiarra Dunkerke-n inguratuz.

TXIMISTA GERRA EDO BLITZKRIEG: HOLANDA ETA BELGIKA INBADITZEA 1940ko maiatzaren 10ean

May 10, 1940

Polonia inbaditu ondoren, Hitlerren hurrengo helburu nagusia Frantzia okupatzea izan zen. Aurrerapen azkar baten ondoren, bi herrialde neutral inbaditzen ditu: Belgika eta Herbehereak. Frantziar armada garaitua izan zen.

TXIMISTA GERRA EDO BLITZKRIEG: INGALATERRAKO BATAILA 1940ko uztailaren 10ean

Jul 10, 1940

Britainia Handia zen Alemaniaren hedatzerako oztopo izan zitekeen potentzia bakarra. Hitlerrek Ingalaterrako bataila egitea erabaki zuen: uhartea itsasotik ibaditea, aire bidezko eraso bat eginda. Abuztuan hasi zituzten Alemaniako hegazkinek lehenengo bonbardeaketa handiak helburu militarren eta hirien aurka. Britainiaren egazkinek erasoa etetea lortu zuten. Britainiarrek, Estatu Batuen laguntza jaso zuten. Hitlerren inbasioa eten eta amore eman behar izan zuen.

TXIMISTA GERRA EDO BLITZKRIEGA: BIZARGORRI OPERAZIOA 1941eko ekainaren 22an

Jun 22, 1941

SESB-en kontrako ofentsiban abiatu zen Armada gorriak Baltikoko herrialdeak okupatu zituelako. Bien arteko "ez-erasotzeko" akordioa apututa geratu zen eta berehalakoan Stalinek "aliatu"ekin hitzarmen berri bat sinatu zuen. Sobietarrek haien industriak Uralak mendikatearen bestaldera eramanez babestea lortu zuten eta kontraerasorako prest izan zuten.

OZEANO BAREKO GERRA: JAPONIAKO ERASOALDIA 1941eko abenduaren 7an

Dec 7, 1941

Japoniak potentzia koloniala izateko nahi handia zuen.
Estatu Batuek Txina babesten zuten eta azken honek oztopo bat suposatzen zuen Japoniarren hedatzearentzat (beste faktoreen artean jokoan zegoen Txinako merkatua nork izango zuen). AEB-k ezarritako petrolioaren blokeoaren ondoren, Pearl Harbour (Hawai) bonbardatu zuten japoniarrek Estatu Batuen gerrara satzea aurreratuz. AEB-k gerra deklaratu zion Japoniari eta ondores Italia eta Alemaniari.

OZEANO BAREKO GERRA: KORAL ITSASOKO GUDA 1942ko maiatzaren 4an

May 4, 1942

Japoniak aurrera egin zuen etengabe 1942ko erdialdera arte. Britainia Handiak, Herbehereak eta Frantziak Asian zituzten koloniak konkistatu eta Filipetaraino iritsi zen Japonia. Ginea Berria eta Australia ere okupatzen saiatu zen, baina Estatu Batuek bidea moztu zioten, Koral itsasoko eta Mindwayko batailetan.

OZEANO BAREKO GERRA: MIDWAYKO GUDUA 1942ko ekainaren 4an

Jun 4, 1942

Midwayko gudua Bigarren Mundu Gerran Ozeano Barean gertatu zen "aeronaval" gatazka bat izan zen. Bertan, AEBetako aireko indarrek Midwayko atoloia inbaditzeko ahalegin japoniarra gelditu zuten, lehenengoek base militar bat zutelako.

NAZIEN PORROTA: STALINGRADEKO GUDUA 1943ko otsailean

Aug 23, 1942

1942ko Abuztuaren 23an Luftwaffek (Alemaniako indar aereoak) Stalingrado bonbardeatu zuen, Errusian alemaniarren porrotaren hasieran ezarriz. Alemania Naziak eta Sobiet Batasunak odolez eta amorruz egin zioten aurre elkarri. Nazien aldetik Friedrich Von Paulus jenerala gogoratzen da alemaniarren Stalinradoko inbasioaren arduradun bezala. Armada gorriak SESB-a defendatu zuen modu eraginkorrean.

AFRIKAKO GERRA: EL ALAMEIN 1942ko azaroaren 8an

Nov 8, 1942

1942ko azaroan, Ameriketako Estatu Batuetako eta Erresuma Batuko tropak Casablancan (Maroko) lehorreratu ziren. Hilabete horretan bertan, italiar-alemaniar armada, Erwin Rommel mariskalaren agindupean, Alameingo guduan garaitua izan zen, Alexandriatik gertu.

OZEANO BAREKO GERRA: GUADALCANALGO KANPAINA 1943ko otsailean

1943

:
Japoniak porrot egin zuen guadalcanal gudan. Ozeano Barea aldeko gerraren inflekxio-puntua izan zen hori, hantxe hasi baitzen Japoniaren gainbehera, Hitlerrek Stalingraden errendizioa adierazi behar izan zuenekoaren antzera.

AFRIKAKO GERRA: IPAR AFRIKAKO KANPAINAREN AMAIERA 1943ko maiatzaren 16an

May 16, 1943

Rommelen Afrika Korps-en porrot militarra eman zen.

NAZIEN PORROTA: HUSKY OPERAZIOA 1943ko uztailaren 9an

Jul 9, 1943

Indar aliatuek Siziliako inbasioa egiten dute.
Inbasio hau, aliatu operazio garrantzitsuena izan zen, non, britaniar, kanadar eta esatubatuar indarrak inplikatuta egon ziren, armada italiar eta alemaniarrek ordezkatutako Ardatzeko armadari uhartea kentzeko.

OZEANO BAREKO GERRA: LEYTEKO BATAILA 1944ko urrian

1944

Estatu Batuek Mariana uharteak, eta Filipinak berrezkuratu zituzten, urte bereko urrian, Leyteko batailaren ondoren (bataila horretan aritu ziren estreinakoz kamikazeak, hots, pilotu suizida japoniarrak).

NAZIEN PORROTA: D EGUNA 1944ko ekainaren 6an

Jun 6, 1944

Mendebaldeko frontean, britainiarren eta esatubatuarren lehorreratzea gertatu zen, Frantzian, Normandian hain zuzen. Sobietarrek ekialdetik aurrera egiteak eta erresistentzia frantziarraren ekintzak faboratu zuten hori.

NAZIEN PORROTA: PARISKO ASKAPENA 1944ko abuztuaren 24an

Aug 24, 1944

Bigarren Mundu Gerran, aliatuak Parisen sartu ziren 1944ko abuztuan. Gudua, Frantziako Erresistentziaren matxinada batekin hasi zen, non, handik gutxira, Frantziako 2. dibisio blindatuko elementuak batu ziren, eta, neurri txikiagoan, AEBetako Infanteriako 4. dibisiokoak.

OZEANO BAREKO GERRA: IWO JIMA ETA OKINAWA ESTATUBATUARREN INBASIOA 1945eko irailean

1945

Estatubatuarrek Iwo Jimako eta Okinawako batailak irabazi zituzten arren, ez zuen ematen Japoniak laster emango zuenik amore.

NAZIEN PORROTA: JALTAKO KONFERENTZIA 1945eko otsailean

1945

Yaltako konferentzian (Ukraina) Stalin, Roosevelt eta Churchill bildu ziren, gerra amaitzeko akordioak diseinatzeko helburuarekin. Alemania USA, SESB, Erresuma Batua eta Frantziak administratutako lau okupazio-eremutan banatzea erabaki zen; kontuan hartu ziren beste gai batzuk kalte-ordainak, eta SESBek Ekialdeko Europan eragin-aeremu bat finkatzeko eskubidea izan ziren.

NAZIEN PORROTA: BERLINGO ERORKETA ETA HITLERREN SUIZIDIOA 1945eko apirilaren 30ean

Apr 30, 1945

Ekialdeko frontean, oste sobietarrek Hungaria eta Polonia asatu zituten, eta Austrian zein Txekoslovakian sartu ziren. Apirilaren 24an Berlineraino iritsi ziren. Aldi berean, aliatu britaniar eta estatubatuarrak, Eisenhowerrenn agindpean, Rin ibaiaren ezkerreko ertzetik sartuak ziren Hitlerrek bere buruaz beste egin zuen, apirilaren 30ean.

NAZIEN PORROTA: ALEMANIAREN AMORE EMATEA. BIGARREN MUNDU GERRAREN AMAIERA EUROPAN 1945eko maiatzaren 8an

May 8, 1945

Erresistzentzia italiarrak Mussolini atxilotu eta exekutatu zuen. Italiako iparraldea askatu zen horrela. Berlin maiatzaren 2an errenditu zen, Zukow mariskal errusiarraren aurrean. Hilaren 7an eta 8an, III. Reicharen baldintzarik gabeko errendizioa sinatu zen.

OZEANO BAREKO GERRA: HISROSHIMAKO ETA NAGASAKIKO BONBARDEAKETA ATOMIKOAK. BIGAREN MUNDU GERRAREN AMAIERA 1945eko abuztuaren 9an

Aug 9, 1945

Alemania Europan porrot egin bazuen ere, Ozeano Bareko gerra luzatzeko arriskua zegoen. Hori dela eta, AEBetako presidente berriak, Trumanek, 1945eko apirilaren zendutakko Roosevelt presidentearen ondorengoak, erabaki latza hartu zuen: bi bonba atomiko bota zituen, Hiroshima eta Nagasakiren aurka, hurrenez hurren. Irailaren 2an, Japoniak kapitulatu egin zuen. Amaituta zegoen gerra.

NAZIEN PORROTA: POTSDAMGO KONFERENTZIA 1945eko abuztuaren 22an

Aug 22, 1945

Konferentzia hau Alemaniako Potsdam hirian egin zen eta Europako mapa politikoa definitu zuen Bigarren Mundu Gerraren ondoren. Parte hartzaileak Sobietar Batasuna (Iósif Stalin), Erresuma Batua (Clement Attlee) eta Estatu Batuak (Harry S. Truman) izan ziren, Biagren Munsu Gerran Ardatzeko potentziak garaitu zituzten aliatuen artean boteretsuenak. Alemania okupatzen zuten potentziek esleituta zitutzen zonaldeen gerra-konponketak jasotzea erabaki zen.