-
100
Akitaniako lehenbiziko lekukotasunak
K.a. I. mendetik, K.o. III. mendera arte- Non? Akitaniako eskualdeetako hilobietako harrietan- Zer? Hitz solteak: latinez deklinatutako eta erromatar alfabetoan idatzitako euskarazko hitzak- Inzkripzioetan -txo eta -ko euskal atzizkiak aurkitu zituzten: ILLURBERRIXO, ANDEREXO eta GISON. -
100
Lehenengo euskarazko hitzak
Ilurberrixo, andere, gison, andosus, bihoxus, harbelex, nescato, leherenn, borsei, harsi, oxson, ilunnosi, sembeco... -
Period: 100 to
Euskal literaturaren bilakaera historikoa
1 -
Dec 31, 1100
Hiztegia
panem "ogui"vinum "ardum"carnem "aragui" -
Dec 31, 1100
Bidaiarien lekukotasunak eta hiztegi txikiak: SANTIAGORAKO BIDEAn
- Frantziako erromes batek Santiagorako bidea egin zuen eta liburu bat idatzi zuen ikusitakoa jasoz. Bertan, Baskoniako biztanleen deskribapen ez oso atsegina egiten da eta euskarazko hiztegitxo bat sartu zuen, beste erromesentzat lagungarri izateko.- XII. mendeko erromes frantziarraren izena: Aimery Picaud.- Euskaraz egindako hiztegirik zaharrena da.
-
Dec 31, 1173
Nafarroako Monastegiak
- Noiz? Erdi Aroan- Hizkuntza ofiziala latina zen baina euskararen presentzia agirietan azaldu.Nafarroako monastegietakon agiritegiak euskal izenak zeuzkaten nabarmen.Adb.: Eneko Arçaia, Miguel Arguina...
-
Dec 31, 1200
Nafarroako Forua
Nafarroako Foruak nafar-erromanikoan idatzirik zeuden, baina gizarte euskaldun bati eman behar zitzaizkiotenez, euskal hitzak behin eta berriz azaltzen dira bertan.Adb.: açaguerrico, opil arinçada, echayaun, echandra -
Dec 31, 1280
Gonzalo de Berceo
XII - XIV. mendeetan- Hainbat testuetan euskerazko hitzak agertzen dira.Adb.: zatico -
Dec 31, 1415
Gorteko Gutuna
Erret Gorteko ofizial gehienak, euskaldunak izan ziren.Bertako funtzionarien arteko gutun bat euskaraz idatzi zuten.Adb.: Et jaunatiçula abarion ez naiz bildur ezten alla. -
Dec 17, 1475
Bernat Etxepare
Euskaraz lehen liburua idatzi zuen idazlea da. 1475.urtearen inguruan jaio zen Sarrasketan. 1545.urtean bere liburua argitaratu zuen Bordelen.“Liguage Vasconum Primitiae” Bi edizio izan zituen baina ale bakarra gorde da.Lanaren helburua, Erlijio lantzen,solastea,gozatzea eta kontatzea zen. Kartzelan egon zen , eta erretolebezela egin zuen -
Dec 31, 1500
Baladak
XIV eta XV mendeetan euskal lurraldeen arteko mugak defendatzeko gerra giroak sortuko du nolabaiteko tradizio literario bat, ahozko formekin lotua. Epikoak eta lirikoak ziren. Elkarrizketa da espresamoldea. -
Dec 17, 1506
Joannes Leizarraga
Idazle euskaldun hau, Lapurdin jaio zen 1506.urtean,eta 1601. urtean hil zen, Bastidan, 95 urte zituela. Bera, apaiz katolikoa zen, eta orduko Joana II Albreteko erregina protestante bihurtu zelarik, bera kalbinista bihurtu zen 1559.urtean. Pbeko kontzilioan erreginak Itun berriaren itzulpena egiteko eskatu zion. Lanak 1571.urtean argitaratu ziren Arroxelan. Lan hauek egiteko laguntzaileak behar izan zituen, eta beraz oso landua dago. -
Dec 31, 1537
Joan Zumarragako
- Non? Mexikotik Durangora idatzitako eskutitz batean- Gaia? Zumarragak Tabirako Muntxaraz dorrea gogorarazten duAdb.: Obatuco ta ondrabuco dogu munçarasco eseori.
-
Dec 17, 1548
Perez Lazarragakoa
1548 an Larrean jaio zen eta 1605. urteko apirilaren 11an hil zen. Larreako dorrearen jabea zen eta oñatiko familia batekoa kidea zen. Bere lana 2004. urtean Madrileko antigoaleko denda batean aurkitu arte ezezaguna zen. Gordeta zegoen Hego Euskal Herriko testurik zaharrena zen. Dianea eta koplak izena duen bere lanak eta artzain baten nobela da.1567. urtean idatzia. 45 koplek osatzen duten 102 orrialdeko nobela bat da. Arabako euskalkia erabiltzen dut. -
Errioxako lekukotasunak: EMILIANOAR GLOSAK
- Non? Donemiliagako Kukulako monastegian, latinez idatziriko prediku liburu batean- Nola? Liburuaren ertzetan, euskaraz idatzita latinezko testuaren itzulpenak. Bi esaldi:1. izioqui dugu2. guec ajutu ez dugu
