02-02 Ordenagailuen Historia: Denbora lerroa sortzen

Enigma II. Mundu Gerran:

Period: Jan 1, 1918 to Jan 1, 1918

Bigarren mundu gerrak bultzada erabakigarria eman zion ordenagailuen garapenari. Alemaniar armadak ENIGMA (1918) modeloa eraiki zuen, mezu enkriptatuen transmisio makina bat beraien tropen arteko transmisioak ziurtatzen zituenak.

Z1

Jan 1, 1938

1938.urtean Konrad Zusek sortua. Programaz kontrolatutako lehen konputagailua izango da. Zulatutako zinta batetik aginduak (instrukzioak) irakurtzen zituen kalkulagailu mekaniko baten antzerakoa izango da. Zoritzarrez 43an suntsitu zuten 2. Mundu Gerraren ondorioz.

Z1 Bigarren mundu gerra

Period: Jan 1, 1939 to Jan 1, 1944

1939 eta 1944. urteen artean Howard H. Aiken (Harvard Unibertsitatea) eta bere lan taldeak, IBMek finantzatuta, maila handian produzitu zen errele elektromekanikoekin sortutako lehen konputagailua egin zuten. Eta Harward Mark1, kalkulagailuak produzitzen hasi ziren.

Alan Turing COLOSSUS asmatu

Period: Jan 1, 1943 to Jan 1, 1943

Aliatuen erantzuna London iparraldean egoitza sekretu bat eraikitzea izan zen eta bertan zientzialari talde bat jarri zuten lanean Alan Turing(1912-1954) matematikariaren gidaritzapean. Helburua alemanen kodea deszifratzea zen eta horretarako COLOSSUS makina eraiki zuten 1943. urtean. Konputagailu elektromekaniko bat bere barnean elementu elektronikoak zituena. Azkenean Turingen taldeak lortu zuen alemanen kodea deszifratzea.

ENIAC

1946

Bigarren mundu gerra garaian , Pennsylvaniako Unibertsitateko J.W. Mauchly eta J.P. Eckert-ek ENIAC eraiki zuten, denetarako erabiltzeko lehen ordenagailua. Jende aurrean 1946.ean aurkeztua, 25m luze eta 2,5m altueran neurtzen zituen.

Transistoreak Bigarren belaunaldian

Jan 1, 1948

Informatika eta elektronikan gertakaririk handienetarikoa egoera solidoko transistorearen asmakizuna izan zen 1948. urtean. Lan honegatik asmatzaileek Fisikako Nobel Saria jaso zuten 1956.ean. Gailu honek ordenagailuen bigarren belaunaldia ekarriko du.
Belaunaldi honetan, huts balbulak transistoreengatik ordezkatzen dira. Ordenagailu komertzial txikiagoak eta fidagarriagoak eraikitzen dira transistoreak, triodoak, erresistentziak.

UNIVAC

Period: 1951 to 1951

1. urtera arte balbulaz eraikitako ordenagailuak bakarrik erabilpen militarrerako sortu ziren, baina urte horretan hasi zen helburu komertzialak zituen lehen ordenagailuaren fabrikazioa: UNIVAC (universal automatic computer) eta baita J.W. Mauchly eta J.P. Eckert-ek sortua. AEB ko gobernuak errolda kudeatzeko erabili zuen eta hauteskundeetako emaitzak aurreikusteko. UNIVACeri erantzunez, IBMek ordenagailu multzo bat sortu zuen IBM 701, eta 18 egin ziren 1953 eta 1957 urte bitartean.

ZIRKUITU INTEGRATUA

Jan 1, 1959

1. urtean, Jack S. Kilby (1923-2005) ,Texas Instruments enpresako ikerlariak, lehen chip edo zirkuitu integratua fabrikatu zuen. Zirkuitu integratu bat transistore kopuru handi batez osaturik dago eta honek ordenagailuen tamaina izugarri txikitzea ekarriko zuen.

ZUNTZ OPTIKOAK

Period: Jan 1, 1962 to Jan 1, 1965

N.S. Kapanyk Zuntz Optikoa asmatu zuen, beira zuntzaren barrutik argia distortsiorik gabe garraiatu daitekeela frogatuz.
1962 eta 1965 urte bitartean lehen komunikaziorako sateliteak jaurti ziren.

IBM

Jan 1, 1966

1. urtean IBM konpaniak hirugarren belaunaldiko lehen ordenagailua merkaturatu zuen: IBM 360. Belaunaldi honetan Disko magnetikoak erabiltzen hasi ziren, zinta magnetikoekin konparatuz azkarragoak dira eta informazio gehiago gorde dezakete. Disko hauek gaur egunerarte heldu dira, adibidez ezagutzen ditugun HDD-Disko Gogorrak.

Mikrokonposatzailea

Jan 1, 1971

Intel: 1971. urtean mikroprozesatzailea (Intel 4004) sortzen du eta honek ordenagailuak askoz ere txikiagoak egiteko aukera dakar. Mikroprozesatzailea kalkulurako eta informazioaren trataerarako elementu zentrala izango da.

Microsoft sorpena

Jan 1, 1976

1. urtean Microsoft sortu zuten Paul Allen (1953) eta Bill Gatesek (1955).

Apple Computer konpania sortu

Jan 1, 1977

70ko hamarkada erdialdera, ekipo hobeak eta programazio lengoai berriekin informatika industria moduan finkatzen da Hardware eta Software enpresak berriak agertuz. Honela, 1977.urtean Stephen Wozniak (1950) eta Steve Jobs-ek (1955-2011) Apple Computer konpania sortu zuten ordenagailu pertsonalak fabrikatzeko.

Lehen ordenagailua (IBM pc)

Jan 1, 1981

1. urtean IBMek plazaratu zuen lehen PCa (IBM PC) gaur egun ezagutzen ditugun moduan, Intelen 8086 mikroprozesadorea zutelarik barruan. IBMek Microsofti agindu labur eta errazekin edozein erabiltzailek PCa erabiltzeko sistema eragile bat eskatu zion, eta honela jaio zen MS-DOS (MicroSoft Disk Operative System)

Internet

Jan 1, 1990

Internet: 1990.urtean WorldWideWeb (nabigatzailea) eta lehen zerbitzaria sortu ziren. 1991.ean aurkeztu WWWa.
Gaur egun oraindik Internet garatzen jarraitzen da. Mundu mailan konektaturik dauden ordenagailuen artean datuak eta baliabideak partekatzeko aukera ematen duen sareen sarea.

Windows

Jan 1, 1990

1. urtetik aurrera, Windows ingurune grafikoa (GUI), ordenagailu guztien oinarrizko euskarria bihurtzen da eta bere bertsioak gaur egunerarte heldu dira:

Windows 95

Period: 1995 to 1995

1995 urtean sortu egin zen-

Windows 7

2009

Windows 7 (2009) urtean sortu egin zen.

Windows 8

2012

2012 urtean Windows 8 sortu egin zen

Windows 10

2015

Windows 10 (2015) sortu egin zen.

Windows 11

2021

Windows 11 (2021) sortu egin zen.