Literatura idatzia baino lehenago

Erromesaldiak

Dec 4, 1100

Santiago bidean hainbat bidaiari euskal lurretara heldu ziren. Aimery Picaud izeneko erromes frantsesak Santiagora egindako bidaian gida bat idatzi zien. Gida horretan euskarazko hiztegitxo bat sartu zuen, beste erromesentzat lagungarri izango zelakoan. Egundaino ezaguntzen dugun euskarazko hiztegirik zaharrena da.

Gonzalo de Berceo

Period: Dec 4, 1100 to Dec 4, 1300

Gonzalo de Berceoren lanetan aurkitzen dugu euskara. Honek garai honetan euskara nahiko zabalduta zegoela esan nahi du. Beraz, euskera Gonzalo de Berceoren lanetan agertzen bazen garrantzi eta zabalera handia zuela esan nahi du.

Euskera papeletan ageri Erdia Aroan

Dec 4, 1173

Nafarroako monastegietan Erdi Aroko euskararen oihartzunak ageri dira paperetan. Irantzu edo Leireko agirietan euskal izenak esku beteka bildu dira, monasterioaren lur-sailetan eta zerbitzarienak dira gehienbat. Baina euskerak X. mendean oihartzun handia izan arren hizkuntza ofiziala lantina zen.

Tradiziozko baladen ezaugarriak

Dec 4, 1300

-Baladen tradizioa:
Lurraldeen arteko mugak defendatzeko gerra giroak sortu ziren.
Ahozko formekin zeuden lotuta epika sailean.Gertaeren kontaketan zegoen oinarrituta, hau da, gertaera historikoak, asmaketak, sentimenduen adierazpenak eta elkarrizketak. Memorian geratzeko metrika eta errima erabiltzen du.

Euskararen lehengo aztarnak

Dec 4, 1400

Arnold Von Harff eromesak hiztegi txiki bat idatzi zuen.

Eredu epikoak

Period: Dec 4, 1400 to Dec 4, 1500

Eredu epikoak hasi ziren XV eta XVI. mendeetan. Kantak Gudu-gertakariak, buruzagi eta jauntxoen ekintza eta bizi-
giroa, bandokide edo ahaide zaharren kantuak, heresiak edo erlijizkoak ziren, Adibidez: Atherratzeko andrea, Milia Lasturkoaren heresia…

Erret Gortea

Dec 4, 1415

Erret Gorteako ofizialak sarritan euskaldunak ziren. Orain urte batzuk aurkitu zen funtzionarien arteko gutun bat euskaraz

Joan Zumarragak

Dec 4, 1537

Mexikotik Durangora idatzitako eskutitzean,Tirabirako Muntxaraz dorrea gogoratzen du, Joan Zumarragokoak.

Lehenengo hastapenak

Dec 4, 1545

Euskal literaturaren benetako hastapena XVI.mendean hasi sen, 1545. urtean zehazki. Bernat Etxeparek argitartatu zuen linguae vasconum primitiae. Baina euskara XVI.urtea baino lehenago hitz egiten zen.
KITANIAKO LEHENBIZIKO LEKUKOTASUNAK.
Naiz eta Euskal Herria orain espainiako iparrean egon, lehen akitanian kokatzen zen. Bertan aurkitu ziren lehen euskal hitzak.
Julio Cesarek aipatu zuen euskara lehen aldiz akitanian zegoenean . Euskara galian zegoen, bertan 3 estatu edo probintzia zeuden(Belg

Epiko-lirikoa

Dec 4, 1700

Eredu epiko-lirikoak agertu ziren. Herri-poesian gehienbat, elkarrizketen bidez. Gaia amodioa zen. Hainbat baliabe erabiltzen zituen, Naturaren aipamenak, errepikapena edo anafora modukoak. Adibidez moduan ditugu Intxauspeko alaba edo txori erresiñula.

Akitaniako lehenbiziko lekukotasuna

Mar 2, 2022

Erdi aroan euskararen kokaleku asko aurki ditzakego, 900.urtean kokaleku asko edoki zituen. Errioxan eta Gaztelan(Burgos) euskaraz mintzatzen zen. Euskaraz idatzitako lehen esaldiak agertu ziren. Donemiliaga kukulako(Errioxa) monastegian aurkitu ziren latinez idatzitako liburu baten,