ARO MODERNOAREN DENBORA LERROA

Ceuta

1415

1415: Portugalek Ceuta konkistatu zuen Marokon Ceutako Gerran, Afrika iparraldean oinarri estrategikoa ezarriz.

Madeira

1419

1419: portugaldarrek Atlantikoko Madeira uhartea arakatu eta konkistatu zuten, itsas hedapenari ekinez.

Bojador lurmuturra

1434

Gil Eanesek Bojador lurmuturra bikoiztu du, beldurrak gaindituz eta hegoaldera merkataritza bideak zabalduz

Humanismoa (XIV-XVI) eta Humanismoaren garapena

1440

Erdi Aroan gertatutako aldaketak politiko, sozial, eta ekonomikoak izan ziren. Hauen ondorioz, humanismoa pentsamolde berri bat sartu zen munduan, XIV. mendean sortu eta XV.-XVI. mendeetan zabaltzen hasi zen. Thomas More, Erasmo, Antonio de Nebridja, Luis Vives, eta Isotta Nogarolar garrantzitzuak izan ziren Gainera, 1440an, akademiak eta unibertsitateak sortu ziren, eta Johannes Gutenbergek inprimategia sortu zuen, humanismoaren ideiak zabaltzeko dokumentu, paper eta liburu gehiago sortuz.

Cabo Verde

1446

1446: Portugalek Atlantikoko Cabo Verde uharteen kontrola hartzen du, esploraziorako funtsezko posizioak ziurtatuz.

Leonardo da Vinci

Period: 1452 to 1519

Leonardo da Vinci (1452-1519), Errenazimentuko irudia, pinturan, eskulturan, anatomian eta ingeniaritzan nabarmendu zen. "Azken Afaria" (1495-1498) eta "Mona Lisa" (1503-1506) maisulanak dira. Bere "David" eskultura eta bere ingeniaritza-diseinuak, hala nola makina hegalariak eta armak, bere jenioaren froga dira. Milanen (1482-1499) prototipo militarrak garatu zituen. Bere ondarea artea, zientzia eta teknologia barne hartzen ditu, eragin iraunkor bat utziz.

Bizantziar inperioaren erorketa

1453

Turkiarrek Konstantinopla konkistatu zuten eta gertaera horren ostean Bizantziar Inperioa desegin zen.
Ere, urte honetan zehar, hainbat aurrerapen egin ziren nabigazio tresnetan, hala nola, astrolabioak, harea-erlojuak, konpasak, eta kartografia hobetu zen, lur berrien aurkikuntzei esker bideak marrazten hasi behar izan zutelako.

Errege Katolikoak (1)

1469

1469an Isabel Gaztelakoa eta Filipe Aragoikoa ezkondu ziren

Errege Katolikoak (2)

1474

Elisabetek Gaztelako koroa lortu zuen 1474an

Erlijio-batasuna (1)

1478

Espainian, Errege Katolikoek erlijio batasuna ezarri nahi izan zuten. Inkisizioa sortu zuten 1478an. Herejeak jazartzeko eta epaitzeko sortutako eliz-erakunde bat izan zen. Espainian 1478tik ezaguna, Errege Katolikoen garaian, ortodoxia katolikoa mantendu nahi izan zuen. Eliz auzitegiak, galdeketak eta torturak erabili zituen ustezko herejeak, judaizatzaileak edo sorginak epaitzeko. Bere helburua ortodoxia zaintzea bazen ere, beldurra eta errepresioa ere sortu zituen gizartean.

Errege katolikoak (3)

1479

Fernandok Aragoiko koroa oinordetzan hartzen du, bi erregeak ezkondu zirenetik Gaztela eta Aragoiko erreinuak elkartuz, hau da, Fernando eta Elisabet.

Errege Katolikoak (4)

1479

Gaztelako eta Aragoiko bi koroak elkartzen direnean, errege katolikoek botere eta aberastasun gehiago lortzea erabakitzen dute gauza hauek eginez: lurrak eta boterea elizari hartuz, nobleei botere pixka bat hartuz eta pobreei zergak igotzeaz. herritarrak.

Errege katolikoak (5)

1479

Errege katolikoak hau guztia zortu zuten:
Ermandade santua sortu zuten Gaztelan
Armada profesionala eta iraunkorra sortu zuten.
Korrejidoreak izendatu zituzten beren politika udalerrietan aplikatzeko.
Kontseiluak sortu zituzten, monarkei gobernu-lanetan aholkuak emateko.
Garrantzitsuena Gaztelako Kontseilua izan zen, baina sortu ziren beste batzuk ere, hala nola Ordena Militarren Kontseilua, Ara- goikoa, Indietakoa eta Inkisizioarena.
Ogasuna berrantolatu zuten diru-sarrerak handitzeko.

Kongo ibaia

1482

1482: Portugaldarrek Kongo ibaia arakatzen dute, Afrika erdialdean harremanak ezarriz.

Esperantza oneko lurmuturra

1485

1488: Bartolomeu Diasek Itxaropen Onaren lurmuturra inguratu zuen, Asiarako itsas bideetarako bidea zabalduz.

India

1492

1492: Vasco de Gama Calicutera (India) iristen zen, ekialdeko lurralde aberatsetara bide zuzena irekiz.

Erlijio-batasuna (2)

1492

1492an, Errege Katolikoek juduak kristautasunera ez bihurtzeko agindua eman zuten. Konbertitu ez zirenek dirua, arropa, animaliak eta beste guztia utzi behar izan zuten. Neurri honek milaka pertsonari eragin zien, herrialdea utzi edo kristautasunera bihurtzera behartuz. Konbertsioa aukeratu zutenek, "conversos" izenez ezagutzen zirenek, Inkisizioaren susmoa eta jazarpena izan ohi zituzten. Kanporatzeak erlijio intolerantziaren pasarte esanguratsu bat markatu zuen Espainiako historian.

Lurralde-hedapena (1)

1492

1492an, Isabel I.a eta Fernando II.a errege katolikoek Iberiar penintsulako azken lurralde musulmana konkistatu zuten, Granada.

Kolonen lehen bidaia

Period: 1492 to 1493

1492-93: Kristobal Kolonek bere lehen bidaia egin zuen, Amerikara heldu eta Mundu Zahar eta Berriaren arteko harremana ezarriz, Bahamak eta Kuba ezagutuz.

Kolonen bigarren bidaia

Period: 1493 to 1496

Kolonek bere bigarren bidaiari ekin dio, Antillak arakatuz eta Hispaniola bezalako uharteetan koloniak ezarriz.

Lurralde-hedapena (2)

1496

1496an, Isabel I.a eta Fernando II.a errege katolikoek Kanarietako uharteen konkista amaitu zuten, Atlantikoko artxipelago bat. Ekintza honek Gaztelako uharteen kontrola sendotu zuen, aurreko liskarren eszenatoki izan baitziren. Kanariar Uharteen konkista Gaztelako Koroaren lurralde eta itsas hedapenaren parte da Errege Katolikoen garaian.

Lurralde-hedapena (3)

1497

1497an, Isabel I.a eta Fernando II.a errege katolikoek Melilla konkistatu zuten, Afrika iparraldeko hiria. Ekintza hau Gaztelako Koroak eskualdean izan zuen lurralde-hedapenaren parte izan zen. Melilla hartzea estrategikoa izan zen Gibraltar itsasartean zuen kokapen estrategikoa eta itsas kontrolerako zuen garrantziagatik. Konkistak Espainiaren presentzia indartu zuen Afrika iparraldean

Kolonen hirugarren bidaia

Period: 1498 to 1500

1498-1500: Kolonek hirugarren bidaia egiten du, Hego Amerikako kostaldea arakatu eta Orinoko ibaiaren bokalera iristen da.

Alonso de Ojeda - Amerikako Vespuzio

1499

Alonso de Ojedak eta Amerigo Vespuccik Hego Amerikako kostaldeak arakatzen dituzte, orain arte ezezaguna den kontinente baten existentzia aitortuz.

Brasil

1500

1500: Pedro Álvares Cabralek Brasil deskubritu zuen Indietara bide bat bilatzen ari zela, eta Portugalgo kolonizazioaren hasiera markatu zuen Amerikan.

Erlijio-batasuna (3)

1502

1502an, Espainiako Errege Katolikoek ediktu bat eman zuten musulmanak behartuta konbertitu edo kanporatzeko aginduz. Dekretu honek nabarmen eragin zion komunitate musulmanari, batez ere Granadaren errendizioaren ostean. Neurri horrek erlijio intolerantzia ezarri zuen, musulmanei kristautasunera bihurtzeko edo herrialdea uzteko aukera utziz. Konbertitu zirenek, "moriscos" izenez ezagutzen zirenek, mesfidantza eta diskriminazioa jasan zituzten.

Kolonen laugarren bidaia

Period: 1502 to 1504

Kolonek bere laugarren bidaia egin zuen, Erdialdeko Amerika arakatu eta Honduraseko kostaldeetara iritsiz.

Lurralde-hedapena (4)

1504

1504an, Errege Katolikoek, Isabel I.ak eta Fernando II.ak, Napoliko Erresuma finkatu zuten Aragoiko Koroarentzat. Ekintza hau lurralde hedapenaren eta nagusitasunaren sendotzearen estrategiaren barruan zegoen. Aragoiko Koroak, Fernandoren kontrolpean, jadanik bereganatu zuen eragina Italiako hegoaldean. Napoliko Erresumaren sendotzeak aragoiarren posizioa indartu zuen eskualdean

Lurralde-hedapena (5)

1509

1509an, Errege Katolikoek, Isabel I.ak eta Fernando II.ak, hedatzen jarraitu zuten Afrika iparraldean zehar, Oran hiria hartuz. Aurrerapen hori Gaztelako Koroaren politika hedatzailearen barruan zegoen, eskualdean duen presentzia sendotuz. Oran eta Afrika iparraldeko beste toki batzuen konkistak Espainiaren lurralde hedapenean lagundu zuen Errekonkistaren testuinguruan eta Mediterraneoko itsas kontrola bermatzeko estrategietan.

Lurralde-hedapena (6)

1512

1512an, Fernando II.ak Nafarroako Erresuma konkistatu zuen. Ekintza hau Errege Katolikoen, Isabel I.a eta Fernando II.a, Iberiar Penintsulako lurraldeen gaineko kontrola sendotzeko politika hedatzailearen barruan zegoen. Nafarroaren konkista Isabel I.a hil ondoren gertatu zen, eta Fernandok aukera aprobetxatu zuen Aragoiko Koroak eskualdean zuen eragina zabaltzeko.

Indietako Legeak

Period: 1512 to 1542

Errege Katolikoek Amerikako lurrak Gaztelako Koroaren esku utzi eta Espainiako legeak aplikatu zituzten. 1512an Indiako Legeak idatzi ziren bere arautzeko. Karlos I.ak Indietako Kontseilua sortu zuen 1542an. Lege Berriek lurraldeak eta araudiak berrantolatu zituzten 1542an.Bi erregeordetza zeuden: Espainia Berria eta Peru, erregeordeek gobernatuta. Gobernazioak ere ezarri ziren,funtzio administratibo eta judizialak zituzten gobernadoreen buru. Entzunaldiek Amerikako hirietan justizia egin zuten.

Nuñez de Balboak

1513

1513: Nuñez de Balboak Ozeano Barea aurkitu zuen Panamako istmoa zeharkatzean.

Carlos I

Period: 1516 to 1521

En 1516, Carlos I ascendió al trono español, gobernando con consejeros flamencos. Tras la muerte de su abuelo en 1519, Carlos fue elegido emperador como Carlos V en 1520. En España, enfrentó la Revuelta de las Comunidades (1520), que exigía su residencia en Castilla y el uso de recursos para el reino. Aunque hubo resistencia, Carlos logró sofocar las revueltas en 1521 y consolidó su poder.

Elizaren erreforma

1517

XVI mendean, Martin Luterok Elizaren erreforma mugimendua gidatu zuen, eta horrek eragin handia izan zuen kristau historian. Luterok, fraide alemaniarrak, bereziki zalantzan jarri zituen indulgenziak. 1517an Wittenberg elizako atean 95 Tesiak iltzatu zituen, indulgentzien salmenta kritikatuz, fedearen bidezko justifikazioa aldarrikatuz eta Bibliaren garrantzia azpimarratuz. Modu horretan, Aita Santuaren nagusitasuna zalantzan jarri zuen. Hau Erreforma Protestantearen hasiera markatu zuen.

Errege-erregina Katolikoak Amerikako koloniak

Period: 1518 to 1543

Errege-erregina Katolikoak Amerikako koloniak Valladolideko Gortean (1518) izapidetutako izapidearen ondoren Gaztelak hartu zuten. Lehen Indietako Legeak (1512) eta Kontseilua (1524) sortu zituzten, baina tratu zuzena gutxi bete zuten. Administrazioa Espainia Berria (1535) eta Peru (1543) bi erregeorderritan antolatu zuten. Gobernatzen zuen erregeordeek eskumenak zituzten, gobernazioa kapitaintzetan banatuz.

Fernando de Magallanes y Juan Sebastián

Period: 1519 to 1522

1519-22: Fernando Magallanes eta Juan Sebastián Elkanok munduaren lehen ingurazioa egin zuten, Lurra biribila dela frogatuz.

Mexikoko konkista

Period: 1519 to 1521

Mexikoko konkista 1519 eta 1521 artean egin zuten Hernán Cortések eta bere tropa espainiarrek Karlos I.a Espainiako erregearen izenean. Cortések, azteken agintearekin konforme ez zeuden hainbat indigenen laguntzarekin, hala nola tlaxkaltarrek, Moctezuma II.a buru zuen Azteken Inperioa garaitu zuen. 1521ean Tenochtitlán, Azteken hiriburua, harrapatzea azteken zibilizazioaren amaiera izan zen.

Elizaren Erreforma (2)

1520

1520an, Luterok funtsezko lanak idatzi zituen, hala nola "Alemaniako Nazioaren Noblezia Kristauari", kristau askatasuna azpimarratuz.

Elizaren Erreforma (3)

1521

1521eko Worms-eko Dietak Luteroren ideiak heretiko gisa berretsi zituen, baina uko egin zion atzera egiteari. Beranduago eskomunikatu zuten. Biblia alemanera itzuli zuen Eskrituretara zuzeneko sarbidea ahalbidetu zuen.
Erreformak tentsio politiko eta sozialak askatu zituen Europan, hainbat konfesio protestante sortu ziren eta kontinentearen historia erlijioso eta kulturalean aldaketa nabarmena ekarriz.

Hegemonia Europan eta katolizismoaren defentsa

Period: 1531 to 1648

La Reforma Protestante generó tensiones en el Imperio Romano. Carlos V, tras vencer en Mühlberg (1547), concedió libertad religiosa a los príncipes con la Paz de Augsburgo (1555). Felipe II enfrentó conflictos en Francia y los Países Bajos. La independencia de las Provincias Unidas intensificó la guerra de los Ochenta Años hasta 1648, con pérdidas comerciales y enfrentamientos con Inglaterra. La Armada Invencible, enviada por Felipe II contra Inglaterra en 1588, fue derrotada.

Peruren konkista

Period: 1532 to 1533

Peruren konkista 1532 eta 1533 artean egin zen Francisco Pizarrok eta bere espainiar tropek gidatuta. Pizarro, Inka Inperioaren barne zatiketak eta Cajamarcan Atahualpa enperadorea harrapatzea aprobetxatuz, Inka Inperioari men egin zion. 1532ko Cajamarcako guduak inken boterearen erorketari hasiera eman zion. Pizarrok 1533an Inken hiriburua, Cusco, hartu zuen. Peruren konkistak espainiar kolonizazioa eragin zuen eta ondorio garrantzitsuak izan zituen eskualdeko historian eta kulturan.

Jesusen konpainia (Jesuitak)

1540

Loiolako Inaziok ordena sortu zuen, Kontraerreformari lagunduz, fede katolikoaren misioekin, hezkuntzarekin eta defentsarekin.

Trentoko kontzeilua

Period: 1545 to 1562

Eliza Katolikoak Erreforma Protestanteari erantzuten dio, doktrinak berretsiz, arau liturgikoak ezarriz eta aita santuaren agintea indartuz.

Felipe II

Period: 1556 to 1580

En 1556, Carlos I abdicó en favor de su hijo Felipe II, quien recibió el título de Emperador y las tierras austriacas. Felipe II también heredó Portugal en 1580 y anexó sus territorios en África, Asia y América. Estableció su gobierno en Madrid, consolidando el poder en Castilla. Felipe II se convirtió en un monarca destacado, gobernando desde Madrid y liderando el apogeo del imperio español.

Espainia, XVI.

Period: 1557 to 1571

Espainiak, XVI.mendean, Frantziarekin gerrak egin zituen Italiako lurraldeengatik eta Otomandar Inperioarekin. Frantziarekiko bakea San Quentingo guduaren ondoren (1557) lortu zen. Otomandarren aurka, Espainiak, Veneziak eta Liga Santuak irabazi zuten Lepanton (1571). Gatazka hauek Inperioko lurralde-kontrolerako borroka eta erlijio-tentsioak islatzen zituzten.

Zientzia modernoaren hasiera

Period: 1564 to 1727

Zientzia modernoaren hasieran, Royal Society eta Académie des Sciences bezalako erakundeak nabarmendu ziren. Aurrerapen aipagarriak izan ziren Galileoren baieztapen heliozentrikoa, Keplerren lege planetarioak, Harveyren odol-zirkulazioa eta Torricelliren presio atmosferikoa. Cunitzek Keplerren teoriak sinplifikatu zituen, Boylek hutsa eta gasak arakatu zituen eta Newtonek grabitazio unibertsalaren legea formulatu zuen, optika eta matematika ardatz hartuta.

Hogeita Hamar Urteko Gerra

Period: 1568 to 1648

Botere katoliko eta protestanteen arteko gatazka, muga erlijiosoak sendotuz eta posizio katolikoa sendotuz.

Britainiar Inperio kolonialaren sorrera

1600

XVII.mendean, zehazki 1600 hamarkadan, Ingalaterrak garai hartan portugaldarrek eta holandarrek kontrolatzen zuten Asiako merkataritza irabazian parte hartu nahi izan zuen. Lehiatzeko, Ekialdeko Indietako Konpainia sortu zen 1600. urtean. Aldi berean, Ingalaterra Ipar Amerikako kolonizazioan sartu zen, iparraldean nekazaritza eta merkataritzara dedikatzen ziren puritanoekin koloniak ezarriz, eta hegoaldean jabego aristokratarekin. tabako-landaketa handiak esklaboak erabiliz.

Ingalaterrako parlamentarismoa

Period: 1603 to 1688

1603an, Stuart dinastiak Ingalaterra erabat gobernatu zuen, gatazka eta 1640ko Iraultza eragin zituen. Gerra Zibilak dinastia exekutatu eta Oliver Cromwellen diktadura ekarri zuen. Haren heriotzaren ondoren, Parlamentuak monarkia berrezarri zuen Jakue II.aren menpe, baina bere asmo absolutistek 1688ko Iraultza Loriatsua eta Eskubideen Agiria ekarri zituzten, botere monarkikoa Parlamentuaren alde mugatuz.

krisi ekonomikoa (1)

1609

Hispaniar monarkia krisi ekonomiko sakon batean murgildu zen, proposatutako erreformei erresistentzia sortuz. Neurrien artean, 1609an Felipe III.ak mairuak kanporatu zituen, eta ondorio ekonomiko eta demografiko negatiboak eragin zituen, batez ere Aragoiko Erresuman.

Propaganda Fide Kongregazioa

1622

Katolikoak ez diren eremuetan fedea zabaltzeko sortu zen, mundu mailako presentzia katolikoa indartuz.

krisi ekonomikoa (2)

Period: 1640 to 1668

1640ko hamarkadan, Katalunian, Portugalen eta beste eskualde batzuetan krisia piztu zen, Olivaresen erreformen aurka. Kataluniak Segalarien Matxinadan guztiz parte hartu ez bazuen ere, Portugalek Arma Erreformen Batasunak sortutako presio fiskala aprobetxatu eta, Europako beste potentzia batzuen laguntzarekin, independentzia lortu zuen 1668an.

Monarkia absolutua

Period: 1643 to 1715

Luis XIV.ak monarkia absolutua ezarri zuen, estatuaren botere guztia bere eskuetan bilduz. "Eguzki erregea" deitu zion bere buruari eta monarka absolutu baten eredu bihurtu zen. Egiteko: Administrazioa zentralizatzea Estatu Orokorrak bilduz eta ministroei ardura politikoak kenduz.
Noblezia kontrolatu zuen, Versaillesko gortera erakarri eta bere mesedeen menpe jarriz.
Administrazioa zentralizatzea tokiko erakundeen boterea murrizteko, legeak eta zergak bateratzeko

Burgesia holandarraren kontrol politikoa

1648

1648an, Espainiako monarkiarekiko independentzia lortu ondoren, Probintzia Batuek zazpi probintziak biltzen zituen errepublika ezarri zuten, bakoitza bere parlamentuarekin. Nazio mailan erabakiak hartzeko, probintziako ordezkariak Estatu Orokorretan bildu ziren. Gorputz honetan burgesia oparoa izan zen nagusi, batez ere Amsterdam bezalako hiri handietan, goi-klase komertzialen kontrol politikoan lagundu baitzuen.

Europako hegemonia berria

1659

1648an Westfaliako Bakea sinatu zen Hogeita Hamar Urteko Gerra amaitzeko, Espainiako Probintzia Batuen independentzia aitortuz.Bakea bilatu bazen ere,etsaiak jarraitu zuten 1659.urtera arte,Pirinioetako Bakea sinatu zen arte.Akordio honek Espainia Frantziari lurraldeak lagatzera behartu zuen. Gertaera hauek Europan Habsburgoren hegemonia gainbehera ekarri zuten,Frantzia potentzia nagusi berri gisa agertzea ahalbidetuz, eta Espainiak, Ameriketan inperioa mantendu arren,Europan eragina galdu zuen.

Habsburgoko Etxearen amaiera Espainiako tronuan

1700

Karlos II.a oinordekorik gabe hil ondoren, Felipe Borboia Espainiako tronuaren ondorengo izendatu zuten 1700ean. Hala ere, Karlos, Habsburgoko Etxeko artxidukea, izendapen horren aurka egin zen, Ondorengotza Gerra piztuz. Felipe Borboiak gerra irabazi zuen, Borboien dinastia Espainian sendotuz.

Aro Modernoaren amaiera

1789

Aro Modernoa XVIII.mendean amaitu zen Industria Iraultzarekin eta aldaketa sozial, politiko eta kultural garrantzitsuekin. 1789an, Frantziako Iraultzak antzinako erregimena auzitan jarri zuen, askatasuna, berdintasuna eta anaitasuna defendatuz. Garai honetan Ilustrazioaren eta mugimendu independentistaren gorakada ere izan zen Estatu Batuetan. Industria Iraultzak ekoizpena eta gizartea eraldatu zituen. Gertaera hauek Aro Modernoaren amaiera eman zuten, Aro Garaikideari bide emanez.