-
Krigen vart slutt
Okkupasjonen av Noreg var slutt 8.mai 1945. Tyskarane trakk seg ut av landet. -
Fellesprogrammet
Fellesprogrammet var den felles politiske plattforma alle partia i Noreg gjekk til val på hausten 1945.
Sentrale element i programmet var at staten fekk hovudansavaret for å skape økonomisk vekst, for å gje folk betre levestandard og sosial tryggleik.
I tillegg var det å få bukt med arbeidsløysa, og å jamne ut levekåra viktige mål i fellesprogrammet. -
Beveridgeplanen - utviklinga av velferdsstaten
regjeringa henta inspirasjon frå den britistke beveridgeplanen, med mål om å innføre ei folketrygd. Dette var "startideane" til velferdsstaten vi har i dag -
NKP tek mandat på stortinget
Ved valet i 2945 får NKP 11,9% av stemmene, og 11 representantar på stortinget.
Årsaken til dette var i hovudsak deira aktive kamp mot nazismen
NKP mista mandata sine i 1949, etter at AP tok eit oppgjer med dei. -
Period: to
Skipsfarten sin gullalder
Ein konsekvens av at verdshandelen aukte. Reiarane bygde nye skip, t.d. oljetankarar - den norske handelsflåten vart firedobla.
Midt på 60-talet var det om lag 57 000 sjøfolk i Noreg, -
Period: to
Arbeidarpartiet sin gullalder
Ved stortingsvalet i 1945 fekk AP fleirtal, og hadde stortingsfleirtalet i 20 år, med unntak av 3 veker i 1963.
Heile perioden var Einar Gerhardsen partiformann og statsminister. -
Barnetrygd
I 1946 vart barnetrygda innført, noko som gav alle forsørgjarar med born under 15år ei måndleg pengestøtte. -
Marshallhjelp
I 1947 vedtok stortinget å ta i mot Marshallhjelp frå USA. Dette var eit amerikansk hjelpeprogram for å få Europeiske land på fote etter krigen, som igjen ville føre til at det vart fart på verdenshandelen.
For Noreg gjorde dette at vi fekk fart på industrien, mekanisering av jordbruket og vart meir med i verdshandelen ettet kvart. -
Nasjonalbudsjett
I 1947 utarbeida Arbeidarpartiet det årlege nasjonalbudsjettet. Dette gav oversikt over landets tilgang på råvarer, arbeidskraft, produksjonsmoglegheiter og markedsforhald.
Dette var for å få ein samanheng i forvalting av økonomien, og dei "reelle" tilstandane i landet. -
Langtidsprogrammet
Langtidsprogrammet var ei supplering til nasjonalbudsjettet. Dette skulle forutseie den økonomiske utviklinga i 4 år framover.
Innføringa av skattar, avgifter og statlege bevilgingar for å påverke etterspørsel og produksjon.
Dette gjaldt importvarer. Landbruksvarene vart subsidiert av staten for at dei skulle verte bellegare. -
Norsk NATO-medlemskap
Slutt på nøytralitetspolitikken - ein konsekvens av at Noreg. Avgjersla om NATO-medlemskap sat djupt inne, men på grunn av trugselen i aust - og erfaringa med at Noreg åleine ikkje var godt nok rusta i 1940 gjorde til at vi meldte oss inn i NATO, då hadde vi USA i ryggen - heile tida. -
Sjuketrygd og alderstrygd
Sjuketrygda vart obligatorisk for alle, behovsprøvinga av alderstrygd vart avvikla - altså alle fekk det.
Desse sosiale reformane var "verknadar" av velferdsstaten som var på frammarsj -
Mekaniseringa av jordbruket
1950-åra. Mekaniseringa av jordbruket, traktoren avløyste hesten, mjølkemaskiner avløyste hesten.
I tillegg vart det innført subsidier av landbruket, for å bremse nedlegginga av norske gardsbruk. -
Lovforslag om å gjere reguleringar permanente
Tidleg 1950-tal la Arbeidarpartiet fram lovforslag om å gjere reguleringar frå krigs og gjenreisingsåra permanente.
Dette var reguleringar som omhandla statleg styring av økonomien.
Lovforslaget vart trukke. -
Nordisk råd
I 1952 oppretta Sverige, Danmark, Island og Noreg Nordisk Råd.
Rådet vart oppretta for å drøfte saker av felles interesse. Dette rådet består av regjeringane og parlamentarikarane. Dei kan berre lage føringar og tilrdingar for medlemslanda, ikkje ta avgjerdslar.
Den fyrste leiaren i nordisk råd var Trygve Lie, som gjorde at Noreg hadde mykje påverknad til utforminga av Nordisk Råd. -
EFTA
I 1960 fekk Storbritannia, med seg dei skandinaviske landa, Austerrike, Sveits og Portugal - dei stifta frihandelsorganisasjonen European Free Treade Organisation. Dette var med å påverka handelen i Nord -Europa slik at den skaut fart.
EFTA-avtalen reduserte tollen på industrivarer, men ikkje landbruk og fiske.
Dette er ein slags forløpar til EØS-avtalen. -
Period: to
Kvinneopprøret
Fleire kvinner tok utdanning på 60-talet,
Feministrørslene begynte å bevegege på seg, og kritiserte mannsamfunnet
Ein kan seie at dette var ein verknad av ungdomsopprøret same tiåret, som bragte mykje samfunnskritikk på banen.
Ein av sakene som særleg engasjerte var abortsaken, dette kom særleg fram på kvinnedagen i 70-åra.
Lik løn for likt arbeid var også mykje i fokus.
Alt dette gjorde til at kvinner jamnt over vart meir sjølvstendige. -
Period: to
Antiautoritære opprør - 1960 og 70 åta
Den grøne bølgja og ungdomsopprør
Den grøne bølgja
- Rovdrift på naturen førte til den fyrste nasjonalparken i landet - Rondane.
- I 1970 fekk vi ny naturnevernlov, og lov mot vassregulering
- Miljøverndepartementet ,1972
Dette var konsekvensar av særleg unge som demonstrerte mot øydeleggjing av naturen.
Ungdomsopprøret
Ungdommen følte dei mangla rotfeste og mangla utfordringar. Derfor var det i 1960 åra starten på mykje uro blant ungommen.
Dette gav homofile blant anna fleire rettar. -
Period: to
Dei gylne 60-åra - gullalder for industrien
I byrjinga av 1970 arbeidde om lag 400 000 i industrien og bergverk i Noreg.
Mange hevda seg på eksportmarkedet, og det var særleg eksport av aluminium og ferrolegeringar.
Mange kvinner kom og ut i arbeidslivet i denne perioda - familiane skaffa seg hjelpemiddel som kjøleskåp, støvsugar etc.
Dette førte også til at det det vart færre barnefødslar.
Overflodssamfunnet auka. -
Norsk utviklingshjelp
Stortinget vedtok i 1952 å løyve pengar til eit fiskeriprosjekt i den indiske delstaten Kerala.
Dette var byrjinga på den norske U-hjelpa. I 1962 vart detta avløyst av norsk utviklingshjelp, som i dag heiter Norad. -
Arbeidarpartiet mistar makta
I 1963 mista Arbeidarpartiet makta i tre veker, då det var stor misnøye rundt industripolitikken deira. Høgrepolitikar John Lyng var statsminister. Dette førde til at dei borgarlege partia kom nærare kvarandre, til tross for at regjeringa vart styrta etter tre veker. -
Borgarleg fleirtal
I 1965 var det for fyrste gong borgarleg fleirtal på stortinget sidan 1945. Per Borten frå Senterpartiet vart statsminuster.
Regjeringa bestod av Høgre, Venstre, KrF, og SP. -
Folketrygdlova
"Den største sosialreforma i heile landet."
Bortenregjeringa vedtok folketrygdlova i 1966. Dette samordna dei gamle trygdene, samla i ei lov. Alle vart sikra; støtte i alderdommen, under sjukdom, om du vart ufør eller arbeidslaus.
Lova garanterte også hjelp til einslege forsørgjarar, gravide og skilde.
For å finansiere dette vart altså trygdeavgifta innført. -
Den nye sjukehuslova
Fylka fekk ansvar for bygging og drift av sjukehusa. Staten fekk likevel rekninga.
Dette var ein av årsakane til at skatteinntektene måtte aukast. -
Period: to
Likestilling på frammarsj
Abortlova kom, Gro Harlem Brundtland vart statsminister, odelslova kom i 1974 - jenter og gutar fekk lik rett til å ta over, barnehagelova kom i 1975, som gjorde det lettare for kvinner å få arbeid. Likestillingslova i 1978; den forbaud forskjellsbehandling pga kjønn.
Det vart også lov for homofile å inngå ekteskap.
Dette er alt verknadar av "demonstrantane" på 1970 og 80talet. Desse verknadane har ført til meir likestilling. Det er likevel ikkje 100% likestilling i dag. -
Lova om sjølvvald abort
i 1972 kom lova om sjølvbestemt abort fram til veke 12. Ein konnsekvens av at kvinnerørslene sitt stadige press på politikarane, samt eit "rush" til utlandet for abort. -
Nei til EF
I 1970 innleidde Borten-regeringa forhandlingar om norsk EF medlemsskap, men pga intern usemje gjekk regjeringa i oppløysing. AP danna ny regjering, og forhandla seg fram til medlemskap.
I 1972 var det ei folkerøysting, der det vart sagt NEI til EU.
Fleirtalet var på 53% -
Period: to
Det norske oljeeventyret
I 1970-åra vart Noreg ein oljenasjon og fekk kontroll over store havområde. Oljeinntektene gjorde det mogleg for arbeidarpartiregjeringane å styrke industri og skipsfart under den internasjonale økonomiske krisa. Samtidig vart det gjennomført reformer i arbeidslivet, skoleverket og landbruket. Kvinnene fekk rett til sjølvvald abort, og det kom ei likestillingslov mot kjønnsdiskriminering. Talet på industriarbeidarar gjekk kraftig ned, og storkonsern overtok stadig større delar av næringslivet. -
Period: to
Høgrebølgje i 1980-åra
Høgrebølgja i 1980-åra førte til framgang for Høgre og FrP. Høgre leidde to regjeringar frå 1981 til 1986, som gav skattelette og friare rom for marknadskreftene.
Willoch-perioden varte frå 1981-1986.
Dette er også perioden vi kallar jappetida, tida der mange investerte mykje i aksjar - nokre vart svært rike, og avstandane mellom folk flest aukte. Statlege monopol vart oppløyst, som førte til at private kom på marknaden.Willoch-regjeringa gjekk av i 1986 då FrP ikkje godtok auke i bensinavgifta. -
Sametinget
Det fyrste valde sametinget vart avhalde i 1989, to år etter samelova vart vedtake i Stortinget.
Samelova var lova vart vedtake for at samane skulle få sikre og utvikle sitt språk, kultur og samfunnsliv i Noreg.
Før dette hadde samane kjempa ein lang kamp mot staten for at dei skulle få ha sin livsstil, samt sine område i fred - dei tapte mange kampar, og samane var lenge undertrykte - før dei fekk samelova og sametinget. -
Nei til EU og EØS-medlemskap
Noreg søkte på nytt om EU-medlemsskap på tidleg 90-tal, og dette vart det igjen store ueingheiter om vi skulle verte medlem eller ikkje.
Det vart ny folkeavstemming i 1994, og NEI-sida vann endå ein gong. Blant anna fordi folk i distrikta var redd for å få reduserte overføringar, kvinnene var også redde for at velferdsstaten skulle verte ramma.
I tillegg skreiv vi i 92 under på EØS-avtalen, som sikra industri og tenesteytande yrke tilgang på marknaden. Landbruk og fiske var "værna." -
22. juli
Den 22.juli 2011 var det terroråttak på Noreg. Høgreekstremisten Anders Behring Breivik som fyrst sprengde rejeringskvartalet, deretter drap han 69 ungdommar på AUF sin sommarleir på Utøya Fordi han såg på dei som ein trugsel. Målet med åttaket var å protestere mot veksten av eit fleirkulturelt samfunn, og skulle være starten på eit krosstog mot Islam. Konsekvensane av terroråttaket var mykje fokus på openheit og demokrati. Det kom og fram at beredskapen i landet var for dårleg .
