-
1488
portugal bereikt kaap de goede hoop
ik 1450 ontdekte ze de goudkust -
1492
Columbus ontdekt "Indie""
spanje lijkt eerder te zijn, maar rond 1500 blijkt het een nieuwe wereld (amerika te zijn) -
1498
Vasco da Gama bereikt india
daarna indonesie en china en japan -
Period: 1500 to
de tijd van ontdekkers en hervormers
Hoofdstuk 5 -
1522
Nieuwe route naar indie door spanje
om zuid amerika heen, daarna was de eerst rondreis om de aarde -
1530
Portugal koloniseerd brazilie
hier worden slaven naar gebracht -
1559
Filips II vertrok naar madrid
centrale politiek ,maakte edelen en gewesten boos. Ook de vervolgingen van protestanten en hoge belastingen -
1566
Eerste beelden storm
nadat Parma geloofsvervolgingen matigden raasde er een beeldenstorm door NL, dit maakte filips erg boos en verving haar voor Alfa die iedereen uitmoorden. -
1568
Van oranje vormde een leger en begon de 80 jarige oorlog
DE NL OPSTAND!! Hij was de stadhouder en werd de leider van de nl opstand -
Apr 1, 1572
geuzen namen den briel in
-
1579
Unie van Utrecht
nadat flips geen geld meer had voor de soldaten en zij in 1576 plunderend het land doorgingen, sloot een groot deel van nl zich bij de opstand aan. en in 1581 besloot de unie van utrecht filips niet meer als vorst te erkennen. -
eerste engelse amerikaanse kolonie
eerste blijvende wast virginia 1607 tho -
East India Company
kwamen eerst niet in india om de heersen maar om handel te drijven.
Maar toen in de 18e eeuw het gezag vann de mogols verzwakte kon de EIC haar macht uitbreidde -
Period: to
de tijd van regenten en vorsten
Hoofdstuk 6 -
Period: to
De Wetenschappelijke Revolutie
IN DE 17E EEUW:
- o.a. het onstaan van een nieuw wereld beeld (1609 werd er bewijs geleverd dat de aarde om de zon draait, en een telescoop gebouwd (galileo galileï))
- nieuwe wetenschappelijke methode (zelf nadenken en experimenteren -> ontwikkelingen in technologie)
- leidde tot optimisme en bereidde de verlichting van de 18e eeuw voor Newton!! in 1687 bewegingswetten
Overheden stopten geld in onderzoek en brachten wetenschappers samen, -
Period: to
De gouden eeuw
bloeitijd van nederland en het welvarendste land van europa.
Amsterdam was de stapelplaats van eu. Eerst antwerpen, maar door de val in 1585 niet meer. Rijke kooplieden vluchtte naar amsterdam en namen geld, contacten en deskundigheid mee (o.a. belangrijk voor de oprichting v/d VOC) Ook de landbouw beleefde gouden tijden (door o.a. de internationale handel) en ook cultureel en wetenschappelijk NL: de geestelijke vrijheid was erg groot, gewetensvrijheid, algemene tolerantie -
oprichting VOC
kreeg alleenrecht (alle kleine compagnieen werden 1).
eerste bedrijf ter wereld waar aandelen in het bedrijf bleven zitten. en het bedrijf werd geleid door aparte bestuurders.
een multinational, en de grootste europese onderneming in Azie in de 17e eeuw! -
Pilgrim Fathers gingen naar Amerika
groep engelse calvinisten die de kerkvorming niet ver genoeg vonden gaan. Zouden de basis van het democratie in de VS hebben gelegd -
oprichting WIC
veel kleiner dan VOC -
spanje erkende de nieuwe staat
einde van de 80 jarige oorlog.
bij de vrede van münster.
de republiek der 7 nederlanden -
Period: to
Karel II veroverde bijna de hele N-A kust
schonk veel aan bondgenoten en uiteindelijk 13 engelse kolonies tussen canada en florida -
monopolie voor Royal African Company
slaven etc. -
Period: to
de tijd van pruiken en revoluties
Hoofdstuk 7, ookwel de eeuw van de verlichting genoemd -
Period: to
De verlichting (18e eeuw)
kennis & verstand zou de mensheid helpen om vanuit 'de duisternis' (domheid, ontwetendheid intolerantie) naar 'het licht (kennis, inzicht, verdraagzaamheid) te komen.
Optimisme: mogelijkheid om met rede alles te begrijpen en verbeteren
rationalisme niet alleen op wetenschap (wetenschappelijke revolutie) maar ook op de maatschappij en menselijk leven toegepast worden gevolgen: revoluties, betere opvoeding, abolitionisme, representatieve democratie & kritiek op absolutisme (verlicht absolutisme) -
Period: to
verlichte denkers
naast Voltaire (deïst, 10% zelf nadenken), Locke (amerikaanse revolutie, mensenrechten, rechtstaat, vervangende bestuurders) Rousseau (volkssouvereiniteit,) en Montesquieu (trias politica)
was er ook Adam Smith:
econoom, hij vond dat mensen van nature naar eigen voordeel streven. Wet van vraag & aanbod. Ok slavernij was voor de conomie slecht (loon prikkeld meer) -
Voltaire: boek prees de constitutionele monarchie GB
FR zag dit als kritiek en liet het openbaar verbranden, Voltaire vluchtte. FR was het land van de verlichting maar ook van onvrijheid.
Het bestuur voor de democratische revoluties wordt het 'ancien regime' genoemd. Na Lodewijck de 16de kwamen andere Lodewijcks aan de macht die verandering tegen probeerde te houden.
Er was nog steeds een standen maatschappij en de bourgeoisie (rijke burgerij) had niets te vertellen. -
Period: to
Verlicht koning in Pruisen
Frederick de Grote was de succesvolste vertegenwoordiger van het verlicht absolutisme. Hij zag zichzeld niet als dienaar van God maar als 1ste dienaar van de staat. Hij verbood martelen, en stond godsdienst- en persvrijheid toe, wel had hij en veel andere edelen (met horigen) nog absolute macht. Hij had de Pruisische edelen (junker) nodig. -
Montesquieu -> boek over trias politica (+ Locke & Rousseau))
Deze gescheiden machten zouden elkaar in evenwicht houden en corruptie, machtsmisbruik en en onderdrukking voorkomen
Meer politieke ideeen: Locke: koningen en regeringen krijgen hun macht niet van god, maar van de burgers. Er moesten mensen rechten en een rechtstaat komen en burgers mochten bestuurders zo nodig vervangen. Rousseu: het hoogste gezag was afkomstig van het volk, moest ook gezag uit hun naam beoefenen (volkssoevereiniteit), de algemene wil. Belangrijker dat individuele belangen -
Period: to
industriële revolutie
oorzaken:
bevolkingsgroei -> landbouwrevolutie, bescherming britse rijk, koloniaal bezit (investeringen, grondstoffen, afzetgebieden) gevolgen
groeiende steden, industrieel kapitalisme, grote klasse industriearbeiders, nationaal inkomen nam toe VK had een grote voorsprong, maar dit nam af, door concurrentie -
FR filosofen begonnen aan de encyclopedie
in de 18e eeuw meenden ontwikkelde mensen dat kennis en verstand de mensheid hielp vanuit de duisternis het licht te komen. Er was optimisme dat met rationalisme en verstand de wereld beter maakten.
De wetenschappelijke revolutie uit de 17e eeuw werd voortgebouwt naar de verlichting van de 18de eeuw.
Er ontstonden ook genootschappen -
Willem V wordt stadhouder
volgde zijn vader op en ging nog meer dan in de 17e eeuw op een vost lijken. Het werd erfelijk verklaart en op huize ten bosch groeide de hofhouding op vorstelijke allure. De sociale verhoudingen waren voor vele nadelig en de bloeitijd van NL was voorbij. De overheid had veel schulden, maar regenten werden steeds rijker, maar door terwijl de republiek op een monarchie begon te lijken, beleven die schulden maar groeien. -
Rousseu: alle mensen zijn van nature gelijk
Hij behoorde tot de groeiende groep verlichte denkers, die vonden dat de bestaande ongelijkheden in strijd met de rede waren.
De 18e eeuw vol met ongelijkheid.
Voltaire vond dat maar 10% van de bevolking zelf kon nadenken en dat het dus maar goed was dat ze zich konden laten leiden door het gezag van de adel of de heer. Het was geen probleem dat ze arm en achtelijk bleven Voltaire -> deist (god de wereld gemaakt maar bemoeide niet) en fel bestrijder van godsdienstige bekrompenheid en bijgeloof. -
koloniën in verzet tegen britten
no taxotion without representation
werd geweigerd en er kwam opstand -
Verdrag van Allahad
begin v/h britse rijk in India
de EIC lieten de bangalen na een opstand op de troon, maar hadden wel de macht, recht op belasting en tapten hiermee de welvaart van India af (grote inkomstenbron) De eeuw hierna breidde het britse rijk alleen maar uit, -
Period: to
amerikaanse revolutie
Hoogtepunt 1776 4 juli!! (onafhankelijkheidsverklaring)
-> john Locke
Eindigde met vaststelling grondwet (grondrechten) -
de stoommachine werd gebouwd
eerst gebruikt om water weg te pompen maar bleek later ook erg bruikbaar in veel industrieën.
Hiervoor had je veel steenkool (daarmee werd het aangedreven) en ijzer (waarvan ze gemaakt zijn) nodig. (maakte ook de stoomtrein mogelijk) -
Period: to
democratische beweging
in 1786 -> pamflet -> startsein en gewapende patriotten verjoegen regenten
in 1787 ->vluchtte patriotten naar FR door het pruisische leger nadat deze patriotten hielpen in frankrijk kwamen ze in 1795 terug voor de bataafse revolutie -
Bastille werd verover
hierna begon FR revolutie
doordat de statengeneraal bla bla bla elke stand maar 1 stem bla bla bla in 1781 nam de nationale vergadering de grondwet aan -
Period: to
tereur door FR
Robespierre, guillotine, bla bla bla
toen hij dood was werd de volksinvloed terug gedrongen -
Period: to
Bataafse revolutie
Het FR leger en de patriotten vielen NL binnen en de staten-generaal riep de bataafse republiek uit
-> mensenrechten, godsdienstvrijheid, scheiding kerk en staat, volksvertegenwoordigers, eenheidsstaat (algemeen mannenkiesrecht) FR was al een eenheidsstaat en vond dat NL dat ook moest worden In 1805 maakte Napoleon een eind aan de bataafse republiek -
staatsgreep Napoleon
illegaal -
de productiemethode veranderde (industriële revolutie)
rond 1800 vond er mechanisatie plaats. Dit ging gepaard met schaalvergroting waardoor er industrie ontstond.
Deze ingrijpende verandering van productie methode wordt de industriele revolutie genoemd.
De industrialisatie begon in de UK en werd later verspreid bij het onstaan van deze revolutie speelde ondernemers (import, bedrijven) en uitvinders (mechanisatie) een grote rol. ook de britse koloniale overheersing (grondstoffen en later handel) was erg belangrijk. -
Nieuwe politiek-maatschappelijle stromingen (latere 18e eeuw)
Liberalisme:
vrijheid!! aanhangers van de verlichting en wilde grondwet en een markt economie
Nationalisme:
natiestaat
Conservatisme:
vrijheid en gelijkheid is gevaarlijk,
Socialisme:
van de arbeiders,
- reformisme gamatigd en voor parlemantaire democratie
en in 1919 viel het socialisme definitief uiteen in de sociale democratie en het communisme -
Period: to
de tijd v/d burgers en stoommachines
Begin moderne tijd. -
Period: to
sociale kwestie (19e eeuw)
het probleem van erg slechte werk en leefomstandigheden vann arbeiders leiden tot wetten dei zwakke groepen gingen beschermen
werd ook kleiner door emancipatiebewegingen en vakbonden -
kroning Napoleon
-
Moskou nederlaag Napoleon
-
Slag bij Waterloo
eindelijk vrede in europa -
congres van wenen
afspraken over de naoorlogse orde in europa,
- Belgie bij NL
- FR kreeg koning
- Nl werd monarchie de laatste stadhouder werd koning In verzet onstonden er nieuwe politiek-maatschappelijke stromingen -
Period: to
Democratisering in bijna heel EU
-
de eerste spoorlijn
Tussen de textielstad Manchester en de havenstad Liverpool.
Maakte grootschalig transport van goederen en grondstoffen mogelijk. 20 jaar later hat de UK een dicht spoornet tussen alle grote steden.
De treinenbouw bevorderde de machine-industrie, de steenkool- en ijzerwinning, de handel en de groei van steden! -
reform bill
hervorming kiesrecht
industriesteden meer zetels -> ondernemers meer politieke invloed -
einde franse monarchie (revolutiejaar!)
na franse opstand ookin NL en wordt de nieuwe grondwet geschreven in Duitsland gaf de absolute koning hierna toe aan de liberalen en pruisen had vanaf 1850 een grondwet -
meer dan de helft v/d Britten woonde i/d stad
door de industriele revolutie ontstond er een nieuwe soort samenleving: de industriele samenleving.
=grootste deel van de samenleving woont in de stad en industrie en diensten zijn de belangrijkste middelen van bestaan. boeren, landarbeiders en ambachtslieden verhuiste massaal naar de steden. Zo ontstond er een grote klasse industriearbeiders. -
opstand Mogols
lange tijd regeerde de britten en de naam van de mogol maar na de opstand verbanden ze de mogol en kwam het onder britse regering gezag.
dit was rampzalig voor de bevolking Ook een deel van van de indiase soldaten kwam in opstand: veel moorden. de britten vergrote toen het britse aandeel i het brits indische leger.
eerst was het oke door inheemse vorsten en ambtenaren en opleidings ambtenarencorps De oorzaak v/d opstand was dat de britten religieuze en sociale gebruiken afwees -
amerikaanse burgeroorlog
splitsing zuidelijke en noordelijke staten over abolitionisme maar daarna vond emancipatie ook in het zuiden plaats
5 JAAR -
eerste voorstel van vrouwenkiesrecht
begin beweging feminisme
kreeg na 1900 veeeel aanhang, maar al tijdens de verlichting werd er gepleid voor emancipatie voor vrouwen
na 1870 werd het een politiek-maatschappelijke stroming
veeeeel discriminatie -
confessionele een emancipatiebeweging
on 1848 kregen ze in NL godsdienstvrijheid, maar wel achtergesteld (katholieken).
Ze begonnen de schoolstrijd om bijzonder onderwijs financieel gelijk te stellen aan normaal onderwijs -
Period: to
Modern imperialisme
grote koloniale rijken ontstonden (nationalisme) verklaringen:
industriele revolutie versnelde het, (militair overwicht)
meer behoefte aan kolonies (grondstoffen)
agressief nationalisme
transport revolutie -
kinderwetje van van houten
-
Conferentie van berlijn
werd afrika verdeeld onder europese landen
eerste genocides -
NL kiesrecht wordt uitgebreid
in 1917 mannenkiesrecht
1919 vrouwenkiesrecht -
eerste verzorgingsstaat (DE)
-
gesproken van een 2de industriële revolutie
veranderde zo veel:
- Duitsland en de VS namen de leidende rol van de UK over.
- Ijzer werd vaker vervangen door staal (rond 1900 de 1ste wolkenkrabbers van gemaakt)
- komst elektriciteit
- de chemische industrie: plastics, medicijnen, kunstmest
-> de voedselproductie stijgde
- nieuwe voedingsmiddelenproductie (blikvoedsel, margarine)
-bedrijven groeide (meer arbeiders, systematisch gebruik maken v/d wetenschap) (wilde meer winst en van concurrentie winnen -> profiteerde de industrialisatie)