INDUSTRIA IRAULTZAKO ASMAKIZUNIK GARRANTZITSUENAK/PRINCIPALES INVENTOS DE LA REVOLUCIÓN INDUSTRIAL

Spinning Jenny

1764

1764an James Hargreavesek Spinning Jenny izeneko iruteko makina asmatu zuen. Zortzi egurrez osatutako talde bat habe batean finkatzen zen. Habe hori gurpilaren aldetik bastidore horizontal baten gainean kulunkatzen zen, eta operadoreak balantza zezakeen alde batetik bestera hariaren gainean, hari horri lodiera egokia emateko. Gaur egun ez da jatorrizko forma erabiltzen.

Lurrun-makina

1768

1768an, James Wattek lurrun-makina baten lehen modeloa eraiki zuen. Kanpoko errekuntzako motorra da, eta ur-lurrunaren energia lan mekaniko edo zinetiko bihurtzen du. Eginkizun garrantzitsua izan zuen makinak eta aparatuak mugitzeko. Lurrun-makina klasikoa ez da asko erabiltzen gaur egun.

Mule Jenny

1779

Samuel Cromptonek asmatu zuen 1779an, eta energia hidraulikoz funtzionatzen zuen; makina horrek haria sortzen zuen, edozein ehun-motatarako egokia zena. Hasieran, kotoia birarazteko erabili zuten. Gaur egungo ehungintza ez da oso ohikoa.

Globo aerostatikoa

1783

1783an, Josephek eta Jacques Montgolfierrek lehen globo aerostatikoa eraiki zuten, aire beroa igo egiten delako printzipioan oinarrituta. Aldi berean, Jacques Charlesek hidrogenoa aukeratu zuen, aireak baino dentsitate txikiagoa baitu eta ez baitu berotu beharrik. Existitzen jarraitzen dute eta gaur egun erabiltzen dira.

Lente bifokalak

1784

Benjamín Franklinek lente bifokalak sortzen ditu. Franklinek bi kristalak moztu eta armazoi berean jarri zituen, lentea goitik eta behetik ikusteko. Gaur egun badaude.

Ehun mekanikoa

1785

Ehun mekanikoa Edmund Cartwright asmatzaile britainiarrak asmatu zuen, eta 1785ean patentatu zuen haren diseinua. Irazki batez eta bilbe batez osatuta dagoen makina da. Bilbea anezka baten eta batan baten mugimenduaren bidez lotzen da. Industrian erabiltzen jarraitzen dute.

Lurrun-ontzia

1787

1787an, John Fitch-ek lurrun-motorraren lehen erabilera ezarri zuen garraioetan, baina ez zen oso errentagarria izan bidaiari faltagatik. Robert Fultonek ideia berarekin lortu zuen arrakasta komertziala bi hamarkada geroago. Gaur egun ez da ohikoa, baina ekitaldietarako gorde dira.

Pila elektrikoa

1800

Alessandro Voltak pila horiek sortu zituen. Pila zaharrak ordezkatu dituzten egungo pilen aurrekaritzat hartzen dira. Urarekin eta gatzarekin bustitako zilarrezko, zinkezko eta kartoizko diskoak dira, txandaka jarrita. Kable baten bidez mutur bat beste batekin lotzean, korronte elektrikoa sortzen da.

Lurrun-tren-makina

1814

Lurrun-tren-makina ur-lurrunaren ekintzak bultzatutako tren-makina da. Lehen tren-makina Richard Trevithick-ek eraiki zuen, baina arrakastatsua George Stephenson ingeniari britainiarrak eraiki zuen 1814an. Diesel tren-makinek eta tren-makina elektrikoek ordezkatu zituzten, baina oraindik ere helburu turistikoekin erabiltzen dira.

Dinamita

1866

Alfred Nobel izan zen asmatzailea, dinamita oso intentsitate handiko lehergailua da, nitroglizerinaz osatua. Dinamita gaur egun ere erabiltzen da, batez ere eraikuntzan eta meatzaritzan.

Telefonoa

1876

Alexander Graham Bellek asmatu zuen telefonoa 1876an. Seinale elektrikoen bidez soinuak kable bidez transmititzen zituen tresna izan zen. Asmakizun garrantzitsuenetako bat izan da, eta gaur egun leku guztietan erabiltzen da, baina askoz modernoagoa.

Bonbilla

1879

Thomas Edison, eskuarki, goritasun-bonbillaren asmatzailetzat jotzen den arren, 1809an, Humphry Davyk arku argitsu bat sortu zuen pila baten poloen artean ikatz-zerrenda fin bat erabiliz, bonbillarako funtsezkoa. Edisonek ideia hori hobetu zuen, iraupen luzeko bonbilla garatuz. Gaur egun ere maiz erabiltzen dira.

Automobila

1885

1885ean, Karl Benz-ek triziklo-formako barne-errekuntzako lehen autoa garatu zuen. Lau aldiko motor txiki bat zuen, horizontal zilindrikoa, eta karburagailua eta ur bidezko hozketa zituen. Eredu zaharrak ez dira erabiltzen.

Hegazkina

1889

AEBko Wright anaiek lehen hegazkina asmatu zuten. 1903ko abenduaren 17an lehen aldiz egin zuten hegan.
Planeagailua 12 zaldiko indarra eta bi propela zituen petrolio-motorrarekin eraiki zuten. Bi hego nagusi zituen bata bestearen gainean kokatuta. Biek planeatzaileari bultzada ematen laguntzen zuten.

Irratia

1894

Irratia audio-seinaleak irrati-uhinen bidez bidaltzean oinarritzen den komunikabidea da, Nikola Tesla eta Guglielmo Marconiren arteko patente-eztabaidak sortu zituen, nahiz eta Tesla benetako asmatzailetzat jotzen den. Gaur egun badaude, baina erabilera murriztu egiten da denborarekin.