-
Jun 17, 1397
De unie van Kalmar
De Unie van Kalmar verenigde de drie Scandinavische koninkrijken Denemarken, Noorwegen en Zweden onder één monarch in 1397. Ze omvatte tevens IJsland, Groenland, de Faeröer, de Orkney-eilanden, de Shetlandeilanden, Sleeswijk, Holstein en Finland die bestuurd werden door een van de drie. De drie koninkrijken bleven echter als zelfstandige staten bestaan en waren alleen verbonden door hun gezamenlijke monarch. -
1521
De Zweeds onafhankelijkheidsoorlog
De Zweedse Onafhankelijkheidsoorlog was een oorlog die duur van 1521 tot aan 1523. Zweden scheidde zich af van de Unie van Kalmar, dit verliep succesvol. De bevrijdingsoorlog volgde na een zeventig jaar durend conflict tussen de Denen en Zweden Directe. De aanleiding voor de oorlog was een invasie van de Denen in Zweden. Hierna volgde het Stockholms bloedbad: tussen 4 november en 10 november 1520. In Stockholm werden 94 mensen, vooral edellieden en geestelijken, geëxecuteerd. -
Sep 1, 1524
Onafhankelijkheid verklaring Zweden
De opstand werd geleid door Gustaaf Wasa, die op 6 juni 1523 in Strängnäs door de Rijksdag tot koning van Zweden werd gekozen. In 1522 sloot de Hanzestad Lübeck zich aan bij de Zweden en in juni 1523 werd Stockholm door de Zweden ingenomen. In september van dat jaar werd ook Österland (Zweeds Finland) veroverd. Op 1 september 1524 werd het Verdrag van Malmö gesloten waarin de Zweedse onafhankelijkheid door Koninkrijk Denemarken en Noorwegen erkend werd. -
De Zweedse gouden eeuw
In de 17e en 18e eeuw vond er een Gouden Eeuw in Zweden plaats. Hun grondgebied werd gewelddadig uitgebreid. In die tijd was Zweden twee keer zo groot als nu en had naast Finland ook grote delen van de Baltische staten en delen van het Heilige Roomse Rijk der Duitse natie. Veel van deze gebieden gingen in de eeuw hierna verloren. Dit gebeurde vooral na de Zweedse Nederlaag in de grote Noordse oorlog in 1921.
Finland veranderde in 1809 door over te stappen naar een Russische tsaar. -
Veroveringen door Zweden
Zweden landde bij Wolgast op de Duitse Oostzeekust en versloeg de keizerlijke troepen. Zweden kreeg vervolgens Pommeren in september 1630 volledig onder controle. -
Zweden doet mee in de dertig jarige oorlog.
De opmars van keizer Ferdinand II in het lutherse noorden van het Duitse Rijk bedreigde de lutherse staat van het Zweedse koninkrijk. De Katholieke Liga liet de keizer in Wallenstein ontslaan en zijn leger verminderen. Dat zijn legers ook Duits katholiek gebied had geteisterd speelde een rol. En juist op dat cruciale moment mengde Zweden zich in oorlog, met stevige financiële steun van Frankrijk. -
De slag bij Breitenfeld
Gustaaf II Adolf overwint Tilly in de Slag bij Breitenfeld het keerpunt van de oorlog
Zweden nam Brandenburg's Frankfort en Landsberg in en dwong zo Brandenburg in hun kamp. De stad Maagdenburg verbond zich ook met Zweden. Tilly belegerde de stad met zijn leger en slachtte 25.000 inwoners af en verwoestte de stad. Heel Saksen liet hierop de keizer in de steek en voegde zich eveneens bij het lutherse kamp. Zo had Zweden de twee grootste Noord-Duitse lutherse staten aan zijn kant gekregen. -
De dood van de koning en verlies van Zweden.
De Zweden wonnen te Slag bij Lützen bij Leipzig maar de Zweedse koning sneuvelde er. Het wegvallen van deze strateeg remde Zweden af. Zweden won nog bij Oldendorf en te Pfaffenhofen maar verloor bij Steinau in 1633.
De keizerlijken en vooral Spanje met de Spanjaard Ferdinand van Oostenrijk, die vanuit Lombardije naar de Zuidelijke Nederlanden oprukte, overwonnen Zweden verpletterend bij Nördlingen in Noord-Beieren. Veel Zweedse eenheden raakten afgezonderd en werden afgeslacht. -
De vrede van Praag
Omdat beide partijen compleet uitgeput waren werd er vrede gesloten met Praag. Het Duitse Rijk bleef hetzelfde, maar Brandenburg verwierf Pommeren, en Keurvorstendom Saksen en Beieren breidde wat uit.
Zweden hield zo het lutheranisme in Noord-Duitsland en in Noord-Europa overeind. Zweden belette zo dat de Habsburgse prang tegen Frankrijk versterkt werd met Noord-Duitsland, vanwaaruit ook de Republiek bedreigd kon worden. Zweden bewees dus ook de Republiek een dienst. -
Begin slotfase dertigjarige oorlog
Beieren en haar keizer verzwakten. En dat leidde tot de zesde fase of slotfase van de Dertigjarige Oorlog. Keizer Ferdinand III werd zo zwak dat zelfs een Deens-Zweedse Oorlog hem tegen Zweden niet kon beschermen. Want Zweden viel Denemarken vanuit Noord-Duitsland aan en veroverde Jutland. Zweden was overduidelijk sterker dan Denemarken. Wel kon Denemarken op zijn westkust nog terugslaan. Maar Denemarken verloor op zijn zuidoostelijke kust tegen de Republiek en Zweden en moest vrede sluiten. -
Slotfase van de dertigjarige oorlog
De Republiek hielp hier zijn Zweedse bondgenoot en Denemarken verloor in de Vrede van Brömsebro van Zweden. De keizerlijken wilden deze afleiding gebruiken. Maar de Zweden keerden terug naar Noord-Duitsland en versloegen de keizerlijke onder Berlijn en dan in het Boheemse Jankov waarna ze zelfs tot vóór Wenen geraakten. De keizer behield wel Wenen, maar stond nu strategisch nergens meer. Na Rocroi in 1643 en Jankov in 1645 hadden noch Spanje noch hij ook maar een kans om ooit nog te winnen. -
De vrede van Westfalen
De Vrede van Westfalen was een serie van vredesverdragen die getekend werden in 1648. Deze verdragen beëindigden de Dertigjarige Oorlog in het Heilige Roomse Rijk, en de Tachtigjarige Oorlog tussen Spanje en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Door de Vrede van Westfalen verloor het huis van Habsburg zijn zeggenschap over de Duitse vorsten. Zweden verwierf gebiedsuitbreiding in het noorden van Duitsland en werd een van de belangrijkste staten waarmee de keizer rekening moest houden. -
Einde slotfase dertigjarige oorlog.
Het einde was er toen de Franse legers zich met de Zweden konden verenigen en tussen Ulm en Augsburg verpletterden wat er nog over was van de keizerlijke legers. Zweden nam in Praag ook nog de kasteelburcht in.
Het waren de drie laatste slagen die de Dertigjarige Oorlog beëindigden. Frankrijk, Zweden en de Republiek waren de overwinnaars. Het waren de Fransen die Spanje deden buigen, en Fransen en Zweden die de keizer kleinkregen. -
Einde Zweedse gouden eeuw.
Begin 18e was er weer een Noordse oorlog tussen Zweden en de Russische Tsaar. Zweden leed grote nederlagen. In 1721 moest het koninkrijk al zijn oostelijke bezittingen afstaan aan Rusland.
Zweden bleef een grootmacht. Zweden deed mee aan de Derde Coalitieoorlog tegen Frankrijk, maar toen het weigerde zich in 1809 aan te sluiten bij het Frans-Russische bondgenootschap, leidde dit tot de Finse Oorlog die Zweden verloor.
