-
Büyük Buhranın Etkileri – İlk Kriz
Türkiye’nin ihracat geliri tarım ürünlerine bağlıydı. Tek geliri tarım olan ve gelirin azalmasıyla bir sürü borcun altında ezilen Türkiye, devlet eliyle sanayileşmeye başladı. Bu şekilde sadece tarımdan değil, başka sektörlerden de gelir beklenebilirdi.1930 yılında kurulan Merkez bankasıyla faizleri ve kur dalgalanmalarını kontrol eder konuma geldi. Cumhuriyetin yaşadığı bu ilk kriz, devleti önemli adımlar atmaya ittiği için bir nevi ülkemiz adına gerçekleşen yararlı bir gelişmedir diyebiliriz. -
II. Dünya Savaşı Dönemi
Türkiye II. Dünya savaşına girmemesine rağmen, savaşın bütün kötü etkilerini hissetti. Tarımda çalışan genç nüfus askere alınınca ve harcamalar savunmaya kayınca ekonomik ilerleme bir anda durdu. Enflasyonun bu gelişmelerden sonra artması üzerine “Milli Koruma Kanunu” koyulmuştur. Bu kanun sanayi alanındaki ilerlemeyi bir miktar durdurmuştur. Bununla birlikte Türk Lirası ilk devalüasyonunu da yaşamıştır. 1,29 TL olan dolar kuru, %50’den fazla uygulanan devalüasyon ile 2,80 seviyelerine gelmiştir -
1954 Krizi
Kredili ithalat uygulamasına geçilmesinin ardından ticari nitelikli dış borçlar ödenemez hale geldi. Dış borç yükü ve kamu açıkları arttı. Plansız yatırımların da etkisiyle enflasyon yüzde 20’lere fırladı, ithalat güçlükleri de eklenince Türkiye ekonomisi krize girdi. -
1958 Krizi
1950’li yıllarda uygulanan dış sermayeye dayalı serbestleşme programı 1958 krizini hazırladı. 1958 yılında günü gelmiş 256 milyon $ borç vardı. Borç vardı ancak ödeyecek kaynak bulunmuyordu. Bundan sonra Türkiye IMF ile bir istikrar programı uyguladı ve %221 devalüasyona gidildi. İstenilen olmadı dış ticaret açığı kapanmadı aksine daha fazla büyüdür. Bununla birlikte Türkiye hayat pahalılığı en yüksek olan ikinci ülke oldu. -
1974 Krizi – OPEC Krizi
Petrol fiyatlarında ki artış bu dönemdeki krizin etkili sebeplerinden olmuştur. Kıbrıs sorunu yüzünden Türkiye’ye ekonomik ambargolar uygulanmaya başlanmıştır. Petrol fiyatları yükselirken, hükümetin petrole sübvansiyon vermesi tüketimini arttırmış bundan dolayı 303 milyar dolar bütce açığı verilmiştir . Döviz krizine giren ülke, yüksek faizle borçlar almaya başlamıştır. Bu kriz sonunda Türkiye-Irak Yumurtalık Boru Hattı döşenmiştir. -
1980 Krizi
1980 yılında OPEC ülkeleri petrol fiyatlarını ikinci kez %150 oranında arttırınca kriz meydana geldi. Kriz sonrası işsizlik yüzde 20’lere enflasyon ise yüzde 65’lere kadar yükseldi ve devalüasyona gitme kararı alındı. Devalüasyona gidilmesi sonucu Türk Lirası yaklaşık %48 düzeyinde değer kaybına uğradı. Sabit kurdan kontrollü dalgalı kur politikasına geçildi, yabancı sermaye girişi özendirildi. -
1986, 1991, 1994 ve 1999 Krizleri
Kamu harcamalarındaki anormal artışlar, darbeler, kamu sektörünün hızlı büyümesi ve bunun yanı sıra özel sektörün yerinde sayması, ülkede meydana gelen depremler, terör eylemlerinin artması ve de “Körfez Savaşı” bu krizlerin başlıca sebepleridir. Genelde aynı sebeplerden dolayı çıkmışlardır. Dış ticaret açığının çok olması, ihracatı arttırmak adına yapılan devalüasyonların yanı sıra yaşanılan depremler ve terörizmin baş göstermesi krizleri körüklemiştir. -
2001 Krizi – Yazar Kasa Krizi
Toplumun, devlete olan güvenini sarsan binlerce esnafın kepenk kapatmasına sebep olan krizdir. Aynı şekilde milyonlarca insanda işsiz kalmıştır. Türkiye’de yaşanan krizler listesinde en çok bilinen ve konuşulan krizdir. 13 banka ve bir çok aracı kurum iflas açıklamıştır. 9 Şubat’ta Çankaya Köşkü’nde yaşanan Anayasa kitapçığı tartışması krizi patlatmıştır. 3.5 milyar dolarlık net sermaye çıkışıyla döviz fiyatları ve faizler tırmanışa geçmiştir. -
2008 Krizi – Teğet Geçen Kriz
Finans kuruluşları mortgage sistemi içerisinde yüksek riskli krediler vermeye başladılar. İlk başlarda çok kazançlı olan sistem ve bu yüzden denetim azlığı yaşanan kredilerin ödenememesi finans dünyasında alarm vermeye başladı. Bu nedenle krizde olan Avrupa ile Türkiye arasında ticari ilişkiler azalmış, Türkiye’nin cari açığı artmış, eksi büyüme oranı, artan işsizlik ve yoksullukla beraber Türkiye’de krizden nasibini almıştır. Türkiye’de küresel krizden nasibini almıştır