-
Congres van Wenen
Tijdens het Congres van Wenen, dat na Napoleons eerste verbanning begon, overlegden de grote mogendheden Pruisen, Rusland, Oostenrijk, Frankrijk en Engeland over hoe Europa eruit zou moeten zien. Nooit mocht er weer één land een hegemoniale positie in kunnen nemen. Het was het begin van het Concert van Europa: een systeem dat zorgde voor een machtsevenwicht in Europa door de mogendheden even sterk te houden. Een relatieve periode van rust brak aan waarin Europa staatkundig werd hersteld. -
Period: to
De Lange Twintigste Eeuw
In deze tijdbalk geeft Tom Visser, leerling geschiedenis aan de Fontys hogeschool van Tilburg, een uitgebreid overzicht van de twintigste eeuw. -
Het Duitse Keizerrijk
Otto von Bismarck streefde naar Duitse éénwording onder Pruisen. Na een oorlog tegen Denemarken en nóg een oorlog tegen Oostenrijk moest hij enkel nog de zuidelijke Duitse staten inlijven. Die kans kreeg hij in de eerste moderne oorlog, de Frans-Duitse oorlog. Duitsland won de oorlog, en werd in 1871 een Keizerrijk. Frankrijk bleef, verbitterd over het verlies van Elzas-Lotharingen en de herstelbetalingen, vernederd achter met haar prestigeverlies. -
Bismarcks Concertsysteem
Otto von Bismarck zet de volgende verdragen achtereenvolgens op: Driekeizersbond, Tweebond, Driebond, en het Herverzekeringsverdrag: ook wel ''het concertysteem van Bismarck'' genoemd. Het doel was om de scheidsrechter uit te hangen in Europa, om zo het nieuwe Duitse Keizerrijk te behouden door nuttige allianties. Er ontstond echter een onhoudbare constructie van verdragen die elkaar tegenspraken. Bismarcks verdragen zijn mede-verantwoordelijk voor het alliantiesysteem. -
De Russisch-Franse Alliantie
Rusland, qua verdragen in de steek gelaten door Duitsland en teleurgesteld over het feit dat het Herverzekeringsverdrag niet werdt verlengd, was op zoek naar nieuwe bondgenoten. Deze vond het in het al even om bondgenoten verscholen gezeten Frankrijk. Rusland kreeg veel Franse kredieten te leen, waardoor haar industrialisatie een enorme boost kreeg en Rusland ook op militair gebied verbeteringen kon aanbrengen, zoals versnelde mobillisatie. -
Russisch-Japanse oorlog en de Entente Cordiale
De Japanse en Russische expantiepolitiek botsen op elkaar tijdens de Russisch-Japanse oorlog van 1904. De Russen onderschatten hun vijand zwaar. Een jaar later was er, met behulp van Roosevelt, vrede bereikt. Japan genoot nu een status als mogendheid. In 1904 kwam ook de Entente Cordiale tot stand; toenadering tussen Frankrijk en Engeland om over de koloniale geschillen te praten. Tevens was het een voorloper op de Triple Entente. -
Verdrag van Sint-Petersburg
In het verdrag van Sint-Petersburg werd besloten dat Rusland en Groot-Brittannië naast een passende verdeling over de centraal-Aziatische staten elkaar ook nog eens militaire steun zouden bieden bij een aanval: De Triple Entente was nu volledig : Bismarcks politiek had gefaald, en een systeem van twee Allianties was nu compleet, in het nadeel van Duitsland. -
The Great War: WOI
Door spanningen, onderlinge verdragen, nationaliteitenproblemen, breekt na de moord op kroonprins Frans Ferdinand ''de pleuris'' uit: Oostenrijk-Hongarije valt Servië binnen. De Russen weigeren een Duits ultimatum in te willigen: Duitsland verklaart oorlog aan de bondgenoten Rusland en Frankrijk (1894), en eisen van de Belgen doortocht door hun land om het Von Schlieffenplan te laten werken. De Belgen weigeren en bieden hardnekkig verzet. -
Engeland en België
De Britten houden zich aan een verdrag in 1839, waarin zij de Belgische grenzen garanderen, en verklaren Duitsland de oorlog. Het Von-Schlieffen plan mislukt door fel verzet van de Belgen en Fransen. België wordt het toneel van een vastgelopen oorlog, een oorlog waarin de vijanden zich ingraven in loopgraven. Antwerpen, Brugge en Oostende worden door de Duitsers veroverd. -
Keerpunt 1917
In Frankrijk komt Clemenceau aan de macht. Hij zweer door te vechten tot de overwinning. Duitsland kondigt een onbeperkte duikbootoorlog aan. Dit heeft ook effect op Amerikaanse schepen, en de Verenigde Staten van Woodrow Wilson verklaren de oorlog aan Duitsland. In Rusland breekt er een ware revolutie uit: de Tsaar abdiceert, en nadat een Provisorische regering is gevallen neemt de communist Lenin de leiding in Rusland. Hij roept op tot vrede, en sluit met Duitsland de vrede van Brest-Litovsk. -
De Ineenstorting van de Centralen
Ondanks enorme Duitse offensieven is de druk te groot: de Amerikanen komen op het hoogtepunt met 300.000 man per maand aan land. Wilson laat zijn 14 punten aan de wereld horen terwijl zijn soldaten de geallieerden de overwinning brengen. Ludendorff, een van de twee leiders van het militaire regime in Duitsland zorgt ervoor dat er een burgerregering komt in Duitsland om vrede te zoeken, zodat het Duitse leger intact blijft. Op 11 november gaat de wapenstilstand in. -
Het Verdrag van Versailles
Een enorm zware straf voor Duitsland, en in hun ogen geen rechtvaardige. De Fransen willen veiligheid, Engeland stabilliteit, de Amerikanen willen dat het zelfbeschikkingsrecht der volkeren in Oost-Europa wordt toegepast. Duitsland verliest Polen, OH, de Elzas, en Sudetenland. Het Rijnland dient als onderpand voor de torenhoge herstelbetalingen, het Duitse leger wordt gereduceerd, en het verliest al haar koloniën. De Duitsers praten over een 'diktat'. Het zal leiden tot revanchisme. -
De Fout van Wilson
Woodrow Wilson, een democraat, heeft Versailles ondertekend zonder ineenstemming van de Republikeinen. Deze accepteren Wilson's idee van Versailles en de Volkenbond niet, en na een beroerte kan Wilson zelf zich niet meer hard maken voor zijn doel. De Amerikaanse grensgarantie aan Frankrijk komt te vervallen. Ook de Engelsen trekken hun grensgarantie hierop in. -
Rührbezetting
De Duitsers leveren hun steenkoolquota niet aan Duitsland: de Fransen gooien het op de confrontatiepolitiek en zowel Franse als Belgische troepen bezetten het Ruhrgebied om de steenkolen zelf op te halen. De Duitse regering roept op tot passief verzet. Ze kunnen de stakenden alleen maar betalen door meer geld af te drukken. Hierdoor ontstaat een hyperinflatie, die de Duitse samenleving zwaar ontwricht. Internationaal zorgde dit voor Duitse sympathie. -
Het verdrag van Rapallo
In het Italiaanse Rapallo tekenen de Duitse regering en Rusland het verdrag van Rapallo. Het hield in dat Rusland afzag van Duitse herstelbetalingen, de twee landen elkaar economisch opnieuw zouden stimuleren en dat het Duitse leger mocht trainen op Russisch grondgebied (en het rode leger trainen). Het betekende de terugkeer van de machten Duitsland en de Sovjet-Unie op het wereldtoneel. -
Dawes-Plan
Duitsland bleek zeer veel moeite te hebben met het betalen van de herstelbetalingen zoals gepland stond in Versailles. Dit leidde tot spanningen zoals de Rührbezettin en de totale malaise van de Duitse economie die daarop volgde. Het Dawes-comite bracht uiteindelijk een plan waar beiden kanten zich in konden vinden: de Amerikanen zouden Duitsland leningen bieden, en de Duitsers moesten hun bankenstelsel en hun belastingssysteem hervormen, de geallieerden verlieten het Rührgebied. -
Ogenschijnlijke ontspanning: Locarno
Duitsland, België, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Polen en Tsjecho-Slowakije kwamen bijeen bij Locarno om enkele kwesties te bespreken. Het resultaat was er een van ontspanning:
Duitsland erkende haar westerlijke grenzen zoals aangegeven door Versailles, en zou de landen in het Oosten niet veroveren, maar door arbitrage proberen te verkrijgen. Dit verdrag was echter zeer afhankelijk van de Erfüllungspolitik van Stresseman. Een jaar later werd Duitsland lid van de volkenbond. -
De Grootste Oorlog : De Tweede Wereldoorlog
Vlak nadat Rusland en Duitsland het Molotov-Von Ribbentrop pact hebben getekend valt Duitsland Polen binnen. Groot-Brittannië en Frankrijk verklaren de oorlog aan Duitsland terwijl de Stalin en Hitler Polen verdelen. De Verenigde Staten benadrukken hun neutraliteit, de Duitse vloot wordt door de Britse luchtmacht gebombardeerd en de Russen vallen Finland binnen. -
De Grote Depressie
Door overspeculatie en de structuur van hoogconjuctuur crashte Wall Street in 1929. De Zwarte Donderdag was het begin van de grote depressie. Amerika, de grootste economie ter wereld was financieel ingestort. Dit had ook effect op Europa: leningen aan Duitsland werden ingetrokken, waardoor Duitsland opnieuw in de moeilijkheden kwam. Enorme onrust en armoede in Duitsland lokte het nationalisme uit, het nationalisme dat Hitler aan de macht zou helpen. -
De Inname van Mantsjoerije
Japan neemt Mantsjoerijje in, ten koste van China. De Volkenbond kondigt sancties aan, maar kan echter niks nuttigs uitvoeren. Het hele principe van de Volkenbond schudt op zijn grondvesten door verlies aan invloed en prestige. -
De Opkomst van Adolf Hitler
Adolf Hitler heeft heel zijn leven het verdrag van Versailles gehaat. Bijna net zo erg zoals hij de Joden haatten. Hij wil vernedering van Frankrijk, en de exterminatie van iedereen die hij minder acht. Door agressieve politiek en zijn buitengewone spreekvaardigheden weet hij de politiek na een langzame start te bestormen. Zijn NSDAP weet bij de verkiezingen in 1932 maar liefst 37% te behalen en wordt de grootste partij in Duitsland. Rijkskanselier is hij nog niet. -
Gleichschaltung
De conservatieven werken samen met Hitler in een coaltie in 1933. Zij denken hem de baas te zijn, en maken hem Kanselier. Na een Brand in de Rijksdag krijgt Hitler steeds meer macht: politieke misdadigers worden ter dood veroordeeld, burgerlijke vrijheden beperkt en de deelstaten worden door Hitlers mensen geregeerd. als hij dan ook nog buiten het Parlement om wetten kan maken is Duitsland in een totalitaire staat verandert: Nazi-Duitsland onder ''der Führer'' Adolf Hitler. -
Het Joodse Probleem
De Neurembergse wetten worden van kracht. De drie racistische, verwerpelijke wetten zorgden ervoor dat Joden niet meer met Duitsers mochten trouwen, en dat Joden hun burgerrechten verloren. De Jodenhaat nam onder Hitler walgelijke vormen aan. Het bedrijfsleven werdt geariseerd, en Hitler zou later nog verder gaan. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stierven zo'n zes miljoen joden dankzij de SA, SS en in de concentratiekampen. -
Alliantievorming : De Asmogendheden
In 1936 bekennen Italië onder Mussolini, nazi-Duitsland onder Hitler en het Japanse keizerrijk aan dat zij zich verenigen in een Alliantie. Dit is een grote klap voor hun ''tegenstanders'': Groot-Brittannië ziet zich op drie fronten bedreigd, en ook Rusland en Frankrijk zien nu het gevaar van deze enorme alliantie in. Toch zullen zij tot 1939 hun apppeasement-politiek toepassen om oorlog te voorkomen. -
Appeasement : Hoe ver kan Hitler gaan ?
Hitler ging steeds verder met zijn extreme politiek. Hij vond een partner in Mussolini, die zich steeds minder kon vinden in Frankrijk en Groot-Brittannië. Hitler komt dankzij Appeasement politiek weg met remillitarisatie van het Rijnland, ingrijpen in de Spaanse Burgeroorlog en de massale Duitse herbewapening. Op 13 maart 1928 annexeert hij Oostenrijk in ''één groot Duitsland''. -
Escalatie van 1940
In 1940 valt Duitsland België, Nederland, Denemarken, Noorwegen en Frankrijk binnen. In de laatste word de Vichy-regering in het zuiden geïnstalleerd, een feitelijke satteliet van Duitsland. Hitler durft Engeland niet te invaseren; het is het begin van ''The Battle of Britain'', een grootschalige luchtoorlog die Engeland uiteindelijk won. Terwijl Londen en Berlijn worden gebombardeerd komen Churchill en Roosevelt aan de macht. -
Rusland en Amerika
Hitler valt, tot de ietwat verassende onsteltenis van Stalin, de Sovjet-Unie aan. De reusachtige legers van Hitler worden gevolgd door de SS en de SA die beginnen met hun systematische uitroeiing van de Joden achter het front. De Japanners bombarderen de Amerikaanse vloot bij Pearl Harbor. Hitler verklaard de Verenigde Staten de oorlog. Het is nu een echte wereldoorlog. Moskou wordt niet ingenomen, nu begint er een massaal Russisch tegenoffensief. -
Deportaties en Belegeringen
De Duitsers beginnen met hun systematische deportaties, hoewel hier buiten de oorlogszone weinig over bekend is. Dit terwijl de slag in Afrika uiteindelijk wordt gewonnen door de geallieerden. Stalingrad wordt zeer zwaar belegerd, zowel op de grond als via de lucht. De Duitsers verliezen steeds meer terrein aan de Russen in het noorden. -
De val van Mussolini
De Duitsers verliezen in het Oosten steeds meer terrein aan de de reusachtige legers van de Russen. Achter de linies van het theater in Rusland wordt in Warschauw de gehele Joodse populatie leeggeruimd. Sicillië wordt door de geallieerden ingenomen : Mussolini wordt gearresteerd en Italië schaart zich aan de kant van de geallieerden. In Teheran maken Stalin, Roosevelt en Churchill afspraken over een massale landing aan de westkust van Europa. Ondertussen verliezen de Duitsers ook 27 duikboten. -
Russisch succes & de heropening aan het Westfront
Russisch succes: zij stoppen hun oorlog met Finland, annexeren de drie kleinere Baltische staten, Leningrad wordt ontzet en ze drijven de Duitsers uit de Balkan en tot diep in Polen. Op 6 juni invaseren de geallieerden Frankrijk via de Normandische kust. Ondanks enkele zeer grote tegenaanvallen van de Duitse kant worden Parijs bevrijd, en trekken de geallieerden nu aan twee kanten op richting Berlijn. -
Bevrijding van Europa
Op 27 januari wordt Auschwitz bevrijd. Terwijl de bommen Dresden in puin leggen overleggen Roosevelt, Stalin en Churchill in Jalta over de situatie na de oorlog. De geallieerden winnen steeds meer terrein, en op 21 april is Berlijn bereikt. Binnen twee weken daarna sterven Hitler (door zelfmoord) en Mussolini (opgehangen). In de zomer van 1945 wordt Nederland bevrijd, Duitsland en Berlijn worden verdeeld door de geallieerden. -
Het Einde van de Oorlog
Duitsland en Italië zijn verslagen, maar de Japanners willen doorvechten. Pas na twee atoombommen en een Russische aanvalsverklaring willen de Japanners, op de belofte dat de keizer onschendbaar blijft, vrede tekenen met de geallieerden. Later dat jaar wordt de VN opgericht, en starten de processen tegen de Nazi-processen, Velen, waaronder Hermann Göring en Amon Goeth worden geëxcecuteerd.
