LURRAREN SORRERA

Eguzki-sistemaren eraketa

1 BCE

Duela 4500 milioi urte inguru sortu zen izarrarteko gas eta hautsezko hodei trinko batetik.

Llurraren sorrera

2

Jatorrizko Lurra harri txikiagoen talkaren eta fusioaren ondorioz sortu zen, planetesimal izenekoen artean.

Ilargiaren eraketa

3

Zoberakinak hauts gorri beroko eraztun batean bihurtu zen, hartatik 3.000 kilometro diametro zuen bola bat sortuz. Lurra sortzen hasi zen, Marteren tamainako planeta erraldoi batek gure planetaren kontra jo zuen. Denborarekin, talka haren hondakinak trinkotu egin ziren eta satelite natural bat sortu zuten, Ilargia.

Planetaren bereiztea(Barne Geruza) 2

4

Nukleoa bi zatitan banatzen da; Kanpo nukleoa eta barne nukleoa. 3475km-ko lodiera du, burdinez eta nikelez osatuta dago. Kanpo nukleoak barne nukleoa inguratzen du; 3400km-ko sakonera du eta likidoa da. Barne nukleoa aldiz, 1220km-ko erradioa du eta solidoa da.

Planetaren bereiztea(Barne Geruza)

4

Lehen geruza lurrazala da, geruza fin bat, 12km-koa. Arrokaz osatuta dago.
Sakonago, lurrazala eta nukleoaren artean mantua dago. 2900km-ko sakonerara du. Peridotitaz (arroka igneoa) osatuta dago eta presioa 1,4ATM-koa.

Bonbardaketa berantiarra

5

Lurrak, Ilargiak eta barruko eguzki-sistemako beste gorputz batzuek asteroide handien inpaktu oso bortitzak jasan zituzten garaia izan zen.

Lehen bizimoduak

6

Lehen bizimoduak bakteria prokarioto simpleak izan ziren.

Oxidazio handia

7

Oso ingurumen-aldaketa garrantzitsua izan zen, eta ziurrenik Paleoproterozoikoaren hasieran gertatu zen, duela 2400 milioi urte inguru.

Lehen zelula eukariotoen agerpena

8

Lehen zelula eukariotoak organismo anaerobioetatik sortu ziren duela 1.400 milioi urte inguru.

Lehen organismo multizelularrak

9

Bakterioak eboluzionatzen hasi ziren eta aurkitutako lehenengo biziduna hauxia deitu zuten, ur azpian aurkitu egin zen.

Landareek lurra kolonizatzen dute

10

duela 700 m. Gainazala kolonizatzen hasi ziren landareak Ordobizikoko arroketan aurkitutako espora ñimiño batzuk ziren.

Ediacarako faunaren zelula anitzeko animaliak

11

Ediakarioko organismoak garai Ediakarikoan Lurrean bizi izan ziren forma tubularreko eta hosto formako antzinako bizi-forma sesileak (hostoa ez dagoenean zuahitzarekin lotuta) dira, konplexutasun biologikoko maila makrozelularraren barruan ezagutzen diren organismo multizelular konplexu zaharrenak irudikatzen dituztenak.

Kanbriar leherketa

12

542 milioi urte inguruko aldian, Kanbriar goiztiarrean, zelula anitzeko organismo makroskopiko konplexuen dibertsifikazioa izan zen.

Lehen ornodunen agerpena

13

Lehen ornoduna arrain bat izan zen honek itsasertzeko marearteko urak eta sakonera gutxikoak bizi ziren, Plakodermo (Placodermi) izeneko arraina uzte da lehena izan zela.

Lehen anfibioek lur lehorra kolonizatzen dute

14

Lehen anfibio-taldeak garai devonikoan garatu ziren, hegats lobulatuko arrainetatik eta biriketako egungo arrainetatik abiatuta. Urlehortar horiek hankak eta behatzak garatu zituzten, itsas hondoan arrastaka ibil zitezen.

Lehen narrastien agerpena:

15

Paleozoikoko bostgarren garaian (Karbonifero garaian) agertu ziren lehen aldiz.
Uretako bizitza utzi behar izan zuten, bertako bioma handiak basoak eta oihanak zirelako. Lurreko bizitzara ohitu beharra zuten, eboluzionatzen joan ziren lurrera egokitzeko.

Pangea

16

Aro paleozoikoaren amaieran eta aro mesozoikoaren hasieran egon zen superkontinentea izan zen, planetatik azaleratutako lur gehienak biltzen zituena.

Permia-Triasikoa iraungitzea

17

Permiko-Triasikoaren iraungitze masiboa duela 250 milioi urte inguru gertatutako iraungitze masiboa izan zen. Lurraren Historian gertatutako iraungipenik handiena izan da. Izaki guztien %99.5 hil egin ziren.

Ugaztunen agerpena

18

Duela 200 milioi urte inguru agertu ziren lehen ugaztunak: homeotermoak ziren, ilea zuten, hortz espezializatuak eta esnea ekoizten zuten.

Lehen ugaztunen agerpena

18

Agaztunak narrastietatik datoz, eta narrastiek eboluzionatu egin zuten, lehen egokitu ezin ziren nitxo ekologikoak aprobetxatzeko.

Angiospermen agerpena

19

Angiospermak latitude baxuetan sortu ziren (ekuatoretik gertu), duela 130 milioi urte inguru ondo banatuta zeuden, eta floristikoki nabarmenak bihurtu ziren duela 120 milioi urte.
Angiospermak edo loredun landareak dira Lurreko landarerik ugarienak eta askotarikoenak. Hainbat ugalketa-egokitzapen garatu zituzten.

Dinosauroen aroa

20

Lurrean egon zen bitartean kontinenteak mugitu egin ziren eta giroa aldatu egin zen ondorioz.

Lehen dinosauroak

21

Triasiko garaian dinosauroak sortu ziren Tecodontos izeneko talde batetik. Ezagutzen diren lehen dinosauroak haragijale bipedoak izan ziren.

Dinosauroak desagertzea

22

Dinosaurioei amaiera emateko, asteroide erraldoi bat izan zen arduraduna. Aldaketa klimatiko bat ere egon zen, sumendien erupzioen ondorioz. Azkenik, 12 kilometroko arroka batek Lurreko dinosaurioekin amaitu zuen.

Lehen hominidoen agerpena

23

Ardipithecus izena duena izan zen lehenengoa.

Atapuercako gizona (H. Antecessor)

24

Europako gizon primitibo zaharrena izan zen.

Homo generoaren agerpena

25

Lehenengo hominidoa homo habilisa izan zen.

Gizakiaren bilakaera

26

Giza eboluzioaren historia duela 7 milioi urte hasi zen, Homo sapiensak eta txinpantzeak banandu zirenean.

Giza espeziearen agerpena

27

Duela 200.000 urte inguru. hipotesi zientifiko onartuenak dion bezala giza espeziea Afrikan sortu zen, duela 200.000 urte inguru, milioika urteko eboluzio-prozesu baten ondoren.

Altamirako pinturak

28

Uste da altamirako pinturak inguru horretan bizi ziren homo sapiensek margotu zituztela, pinturek egin nahi zutena irudikatzen dutela esaten da, margotzen zituzten animaliak ondoren ehizatu nahi zutenak zirela