-
pakt Ribbentrop-Mołotow
umowa międzynarodowa z 23 sierpnia 1939 roku, będąca formalnie paktem o nieagresji pomiędzy III Rzeszą Niemiecką i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, która zgodnie z tajnym protokołem dodatkowym, stanowiącym załącznik do oficjalnego dokumentu umowy, dotyczyła rozbioru terytoriów lub rozporządzenia niepodległością suwerennych państw: Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii i Rumunii. -
zawarcie sojuszu Polski z Anglią
-
atak Niemiec na Polske
Wojna wybuchła 1 września 1939 po ataku III Rzeszy Niemieckiej w porozumieniu z ZSRR. Pierwszy etap wojny, nazywany wojną obronną Polski lub tradycyjnie w piśmiennictwie kampanią wrześniową, rozpoczął o godzinie 4:40 nalot na Wieluń, przeprowadzony przez eskadrę 4 Floty Powietrznej feldmarszałka Wolframa von Richthofena, a zaraz po nim ostrzał Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte przez pancernik Schleswig-Holstein i agresja wzdłuż całej granicy niemiecko-polskiej zgodnie z dyrektywami -
przystąpienie do walki Francji i Angli
Formalnie wojna nabrała charakteru światowego z chwilą wypowiedzenia jej Niemcom przez Wielką Brytanię i Francję 3 września 1939. -
przystąpenie do wojny ZPA
-
przystąpienie do wojny Kanady
-
Period: to
obrona Lwowa
Obrona Lwowa 1939 – działania zbrojne prowadzone w dniach 12-22 września 1939 r. podczas wojny obronnej 1939 r. mające doprowadzić do obrony miasta przed wojskami niemieckimi, a następnie sowieckimi. -
atak Armi Czerwonej na Polske
17 września bez określonego w prawie międzynarodowym wypowiedzenia wojny zaatakowała Polskę również Armia Czerwona. Atak ten złamał polsko-sowiecki pakt o nieagresji z 1932 roku, który miał obowiązywać do 1945 roku, jednak nie wywołał ze strony rządu polskiego wypowiedzenia wojny. ZSRR w nocie przedstawionej w nocy 17 września 1939 – już w chwili rozpoczęcia agresji – ambasadorowi RP w Moskwie Wacławowi Grzybowskiemu stwierdził jednostronnie zaprzestanie istnienia państwa polskiego. Ambasador od -
rząd polski ewakuował się na terytorium sojuszniczej Rumunii
Na wieść o agresji ZSRR rząd polski ewakuował się w nocy 17 września na terytorium sojuszniczej Rumunii. Wbrew porozumieniu polsko-rumuńskiemu o swobodnym prawie przejazdu (fr. droit de passage), pod naciskiem niemiecko-sowieckim i przy porozumieniu Rumunów z rządem francuskim, rząd polski został bez uprzedzenia internowany. -
Traktat o granicach i przyjaźni III Rzesza-ZSRR
umowa międzynarodowa zawarta w Moskwie pomiędzy III Rzeszą Niemiecką i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich 28 września 1939 po kapitulacji Warszawy, u schyłku działań wojennych w konsekwencji agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę. Nazywany także II paktem Ribbentrop - Mołotow, ponieważ został podpisany przez te same osoby co pakt pierwszy (Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow) oraz miał taki sam charakter stanowiąc jego bezpośrednią kontynuację. Jedynie mała treść ustaleń tego t -
przekazanie władzy Władysławowi Raczkiewiczowi
0 września prezydent Ignacy Mościcki, korzystając z prerogatyw konstytucji o możliwości wyznaczenia następcy w czasie wojny, wydał dekret o przekazaniu władzy Władysławowi Raczkiewiczowi, co zapoczątkowało działalność Rządu RP na uchodźstwie. -
bitwa pod Kockiem
bitwa kampanii wrześniowej, stoczona od 2 do 6 października 1939 pomiędzy oddziałami polskiej Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" gen. Kleeberga a niemieckimi oddziałami XIV Korpusu Zmotoryzowanego gen. von Wietersheima. Taktycznie bitwa była zwycięska dla Polaków, jednak strategicznie wygrali Niemcy. Była to ostatnia bitwa kampanii wrześniowej stoczona przez regularne wojsko. -
Period: to
Wojna zimowa
Wojna zimowa (wojna radziecko-fińska 1939-1940, fiń. talvisota, ros. Зимняя война) – konflikt zbrojny pomiędzy ZSRR a Finlandią, toczący się w okresie od 30 listopada 1939 do 13 marca 1940 roku. Wojna zimowa odsłoniła wszystkie słabe punkty Armii Czerwonej, która poniosła bardzo wysokie straty. Agresja ZSRR spotkała się z międzynarodowym potępieniem, w wyniku którego ZSRR został wykluczony z Ligi Narodów. Finlandia, pomimo utraty części terytorium, zdołała jednak obronić swoją niezależność. -
Niemcy zaatakowali Holandię, Belgię i Luksemburg
10 maja 1940 Niemcy zaatakowali Holandię, Belgię i Luksemburg (Fall Gelb). Opanowanie przez spadochroniarzy mostów i lotnisk holenderskich pozwoliło armii niemieckiej na zajęcie tego kraju w ciągu sześciu dni. -
Period: to
Niemcy przerwali front francuski
W dniach 12-15 maja Niemcy przerwali front francuski w rejonie Sedanu i ruszyli na zachód. 20 maja dotarli do kanału La Manche pod Abbeville, odcinając lewe skrzydło wojsk alianckich. 28 maja armia belgijska skapitulowała. -
Period: to
ewakuacja wojsk brytyjskich (operacja „Dynamo”)
Od 26 maja do 4 czerwca w rejonie Dunkierki odbywała się ewakuacja wojsk brytyjskich (operacja „Dynamo”). Plaże pozostawiono wypełnione sprzętem, ale ludzi zdołano wywieźć na Wyspy Brytyjskie. -
włochy wypowiadają francji wojne
-
nowym premierem Francji został marszałek Philippe Pétain
16 czerwca nowym premierem Francji został marszałek Philippe Pétain, który następnego dnia poprosił Berlin o zawieszenie broni. Dzień później BBC nadało odezwę gen. Charles’a de Gaulle’a wzywającą do dalszej walki. Zapoczątkowało to działalność Komitetu Wolnej Francji. -
francuzi sygnalizują zawieszenie broni
22 czerwca pod Compiègne, w tej samej salonce kolejowej, w której podpisano rozejm kończący I wojnę światową, Francuzi sygnowali zawieszenie broni. Północna Francja wraz z Paryżem dostała się pod okupację niemiecką, Alzację i Lotaryngię przyłączono do III Rzeszy, południowa zaś część kraju stała się kolaborującym z Niemcami Państwem Francuskim ze 100-tysięczną armią i rządem Petaina-Lavala, ulokowanym w słynnym kurorcie Vichy. Państwo to istniało do 1942 roku, kiedy całe jego terytorium zaanekto -
Period: to
bitwa o anglie
8 sierpnia 1940 atakiem Luftwaffe na lotniska RAF rozpoczęła się powietrzna bitwa o Anglię, trwająca do 31 października. Celem Niemców było osiągnięcie dominacji w powietrzu oraz osłabienie potencjału militarnego wroga, co miało być wstępem do morskiej inwazji na Wyspy Brytyjskie (operacja „Lew Morski”). Oprócz ataków na cele czysto wojskowe, Luftwaffe podjęła także szeroko zakrojoną kampanię nalotów wymierzonych przeciwko ludności cywilnej, mających złamać morale brytyjskiego społeczeństwa. Wsk -
Period: to
kampania Bałkańska
28 października 1940 roku Włochy zaatakowały Grecję. Wojska włoskie zostały jednak szybko powstrzymane i odrzucone, a w grudniu oddziały greckie wkroczyły do południowej Albanii. Szerokiego poparcia Grekom udzielili Brytyjczycy, wysyłając swoje siły ekspedycyjne. Obecność Brytyjczyków w Grecji i niepomyślny rozwój sytuacji politycznej w Jugosławii doprowadził do niemieckiej inwazji na oba te kraje (6 kwietnia 1941 roku). Oprócz Włoch do ataku przyłączyły się również Węgry i Bułgaria. Już 12 kwie -
III rzesza atakuje ZSRR
22 czerwca 1941 roku III Rzesza wypowiedziała wojnę[6] i dokonała zbrojnej agresji na ZSRR, co otworzyło po raz pierwszy od października 1939 front wschodni II wojny światowej. Historiografia sowiecka, a następnie rosyjska określa wojnę niemiecko-sowiecką jako Wielką Wojnę Ojczyźnianą[7]. W działaniach wojennych sojusznikami Rzeszy były Rumunia, Finlandia, Węgry, Włochy oraz oddziały ochotników z Belgii, Holandii, Francji i Hiszpanii. W pierwszych miesiącach wojny Armia Czerwona ponosiła olbrzym -
Niemcy, uderzając na południu Rosji
Wiosną 1942 roku Niemcy, uderzając na południu Rosji w kierunku Wołgi i roponośnych terenów Kaukazu, doszli do Stalingradu. Bitwa stalingradzka skończyła się jednak klęską niemieckiej 6 Armii feldmarszałka Friedricha Paulusa. Nie tylko nie zdołała ona opanować miasta (bronionego przez 62 Armię Wasilija Czujkowa), ale sama została otoczona i zmuszona do poddania się 2 lutego 1943 roku. Idąc za ciosem, Sowieci wyparli Niemców aż na wschodnią Ukrainę. Ich dalsze postępy powstrzymała dopiero marcowa -
Sowieci wyparli Niemców aż na wschodnią Ukrainę
Bitwa stalingradzka skończyła się jednak klęską niemieckiej 6 Armii feldmarszałka Friedricha Paulusa. Nie tylko nie zdołała ona opanować miasta (bronionego przez 62 Armię Wasilija Czujkowa), ale sama została otoczona i zmuszona do poddania się 2 lutego 1943 roku. Idąc za ciosem, Sowieci wyparli Niemców aż na wschodnią Ukrainę. Ich dalsze postępy powstrzymała dopiero marcowa porażka pod Charkowem, która spowodowała tymczasową stabilizację frontu. -
Period: to
bitwa na Łuku Kurskim
Bitwa na Łuku Kurskim[5] (niem. Schlacht bei Kursk lub Unternehmen Zitadelle, ros. Курская битва lub Битва на Курской дуге) – bitwa rozegrana w dniach 5 lipca – 23 sierpnia 1943 roku pomiędzy siłami niemieckimi a radzieckimi, powszechnie uważana za największą bitwę pancerną II wojny światowej, a także w historii świata. Zakończyła się przegraną Niemców i przejściem Armii Czerwonej do kontrofensywy, dzięki której wyzwolono Orzeł i Biełgorod (5 sierpnia), a następnie Charków (23 sierpnia). -
alianci dokonują inwazji na Sycylie
Po pokonaniu sił niemiecko-włoskich w północnej Afryce, alianci dokonali inwazji na Sycylię 10 lipca 1943 (operacja „Husky”), Lądowania nastąpiły w bardzo niesprzyjających warunkach, przy silnym wietrze, który z jednej strony utrudnił operację desantową, ale równocześnie umożliwił zaskoczenie obrońców. Miejsce desantu wyznaczono w południowej i wschodniej części wyspy. Wojska brytyjskie stworzyły wschodnie skrzydło frontu, a amerykańskie jego zachodnią część. W ramach inwazji przeprowadzono też -
operację Slapstick i "Avalanche"
Operacja Slapstick – była jednym z działań kampanii włoskiej w czasie II wojny światowej i została przeprowadzona w dniu 9 września 1943 roku. Celem operacji było zajęcie – przy pomocy desantu od strony morza 1 Brytyjskiej Dywizji Spadochronowej – miasta Tarent, ważnej bazy Włoskiej Marynarki Wojennej. W związku z tym, że rząd włoski ogłosił dzień wcześniej kapitulację wobec sił Sprzymierzonych, a w południowych regionach Półwyspu Apenińskiego prawie nie było Niemców, oddziały brytyjskie nie mu -
operacja „Baytown”
odbyła się 3 września 1943 roku. Polegała na lądowaniu XIII. Korpusu Armijnego z 8 armii brytyjskiej w Kalabrii w rejonie miasta Reggio di Calabria. 3 września o godz. 5:00 5 Dywizja brytyjska i 1 Dywizja kanadyjska (ze składu 8 Armii) wylądowały na pustej plaży wolnej od min i zasieków. Przed zapadnięciem zmroku posunęły się już o 8 km w głąb lądu. 10 września Bernard Law Montgomery dotarł z z 8 Armią brytyjską do linii Pizzo – Catanzaro i nawiązał łączność z oddziałami 5 Armii amerykańskiej. -
operacja „Overlord”.
aliancka inwazja we Francji, trwająca od 6 czerwca do końca sierpnia 1944 roku, która stanowiła początkową fazę działań wojennych na froncie zachodnim (1944-1945) podczas II wojny światowej. Rozpoczęła się lądowaniem w Normandii, będącym największą operacją morsko-desantową w dziejach świata, której celem było przełamanie Wału Atlantyckiego. Po zdobyciu i skonsolidowaniu przyczółków przez aliantów oraz przesunięciu przez Niemców w rejon inwazji posiłków nastąpił okres względnej równowagi sił i -
ofensywa strategiczną na Białorusi
22 czerwca, w trzecią rocznicę inwazji Niemiec na ZSRR, rozpoczęli ofensywę strategiczną na Białorusi, zakończoną rozbiciem niemieckiej Grupy Armii „Środek”. Dzięki temu w lipcu sforsowali Bug i wyszli na linię Wisły. 1 sierpnia wybuchło powstanie warszawskie, zainicjowane przez Armię Krajową w celu opanowania stolicy Polski przed nadejściem Armii Czerwonej. Po 63 dniach walki upadło, nie doczekawszy się pomocy ze strony radzieckiej. -
Period: to
powstanie warszawskie
Od 1 sierpnia do 2 października 1944 trwało największe wystąpienie zbrojne ruchu oporu w Europie – powstanie warszawskie, w którym, poza AK, udział wzięły także oddziały innych organizacji zbrojnych, takich jak NSZ, AL oraz ochotnicy z 1. Armii Wojska Polskiego. Jego celem było wyzwolenie stolicy i utworzenie rządu niepodległej Polski. Rosjanie, których armia zbliżała się do Warszawy, nie udzielili powstańcom pomocy. Stalin był przeciwny utworzeniu władz niepodległej Polski, -
Period: to
powstanie warszawskie
wystąpienie zbrojne przeciwko okupującym Warszawę wojskom niemieckim, zorganizowane przez Armię Krajową w ramach akcji „Burza”, połączone z ujawnieniem się i oficjalną działalnością najwyższych struktur Polskiego Państwa Podziemnego. Powstanie warszawskie było wymierzone militarnie przeciw Niemcom, a politycznie przeciw ZSRR oraz podporządkowanym mu polskim komunistom. Dowództwo AK planowało samodzielnie wyzwolić stolicę jeszcze przed wkroczeniem Armii Czerwonej, licząc, że uda się w ten sposó -
powstanie paryskie
19 sierpnia w Paryżu wybuchło powstanie, któremu przyszły z odsieczą czołgi gen. Leclerca. 25 sierpnia, po czteroletniej okupacji, miasto zostało wyzwolone. Trzy dni później padł garnizon Marsylii. Pierwszy tydzień września przyniósł również wyzwolenie Calais, Rouen, Lyonu oraz znacznej części Belgii z Antwerpią i Brukselą. -
operacja „Market Garden”
17 września rozpoczęła się aliancka operacja „Market Garden”. Miała ona na celu uchwycenie mostów na wielkich przeszkodach wodnych w Holandii i otwarcie drogi do przemysłowego serca Niemiec, Zagłębia Ruhry, co zdaniem jej pomysłodawcy Bernarda Montgomery’ego dawało szansę zakończenia wojny przed końcem 1944 roku. Operacja zakończyła się jednak niepowodzeniem, o czym zadecydowała klęska brytyjskich spadochroniarzy pod Arnhem. Porażka ta oraz nadmiernie rozciągnięte linie zaopatrzeniowe aliantów s -
Operacja wiślańsko-odrzańska
operacja zaczepna Armii Czerwonej w ramach ofensywy przeciwko wojskom hitlerowskich Niemiec, przeprowadzona od 12 stycznia 1945 roku z linii Wisły i zakończona w lutym na linii Odry. -
Oblężenie Budapesztu
działanie wojenne przeprowadzone w stolicy Węgier – Budapeszcie – w czasie operacji budapeszteńskiej w końcowym okresie II wojny światowej.w lutym 1945 roku po długotrwałych walkach padł Budapeszt. -
Period: to
bitwa o Berlin
Bitwa w Berlinie rozpoczęła się 20 kwietnia, a zakończyła się rano 2 maja 1945 roku. Pierwsze przygotowania obronne w okolicach Berlina rozpoczęto 20 marca, kiedy nowo mianowany dowódca Grupy Armii "Wisła" gen. Gotthard Heinrici trafnie przewidział, że główne radzieckie natarcie zostanie wyprowadzone nad rzeką Odrą. Zanim główna bitwa w Berlinie się rozpoczęła, Rosjanie zamierzali okrążyć Berlin w wyniku stoczonych bitew o wzgórza Seelow i pod Halbe. 20 kwietnia 1945 roku 1. Front Białoruski ma -
kapitulacja Niemiec. Koniec wojny w Europie
7 maja Niemcy w jednym ze szkolnych budynków we francuskim Reims skapitulowali na froncie zachodnim przed przedstawicielami armii USA i Wspólnoty Brytyjskiej. Dzień później w Berlinie podpisali również akt kapitulacji w obecności Sowietów. Tym samym II wojna światowa w Europie oficjalnie dobiegła końca,
