-
Period: to
Ondorengotza gerra
https://youtu.be/hTRiVijXOKk?si=KuyOdckEtoVywZo4 Bideo hau aukeratu dut Ondorengotza Gerrari buruzko azalpen argia eta bisuala ematen duelako, gertakari nagusiak, haien arrazoiak eta ondorioak ulertzea erraz ikusten dela uste dut. Gainera irudiak, mapak eta marrazkiak, informazioa jasateko beste formatu batzuk dira eta interesgarriagoa bihurtzen du. -
Karlos artxidukea enperadore
Karlos, Austriako artxidukea, Habsburgo familiako kidea zen. 1711n, Erromatar Inperio Santuko enperadore bihurtu zen, bere anaia Jose I.a, Erromatar Inperio Santuko enperadorea zena, hil ondoren. Izan ere, oinordekotza inperialaren arabera, tronua anaia hurbilenari ematen zitzaion. Galtzaile izan arren, Karlosek ere Espainiako tronua lortu nahi zuen. Hori dela eta, Ondorengotzako Gerran borrokatu behar izan zuen, baina ez zuen lortu. -
Period: to
Utrechteko Ituna
Utrechteko Ituna Ondorengotza Gerrarekin amaitu zuen, eta Europako botere oreka osoa aldatu zuen. Felipe V.a Espainiako erregea bihurtu zen, eta itunak Espainia zenbait lurralde garrantzitsu entregatzea behartu zuen. Gibraltar eta Menorca, Britain Handiari eta Flandes, Milan, Napoli eta Sardinia Austriari eman behar zuen. Hori Kolpe handia izan zen Espainiarentzat, potentzia handia izateari utzi ziolako, baina monarkia zentralizatuagoa ren hasiera izan zen, Borboiak agintean zeuden. -
Luis XVI exekuzioa
Argazkian ikusten dugun gizona Luis XVI. da eta exekutatu egin zuten 1793ko urtarrilaren 21ean. Frantzia Iraultzaren garaian, traizioagatik kondenatu zuen eta heriotza zigorra ezarri zioten. 1792an monarkia abolitu ondoren, Luis XVI atxilotu eta epaitu egin zuten herriaren aurko konspiratzea leporatuta.Azkenean exekutatu egin zuten, eta horrekin monarkia absolutua amaitu egin zen eta Errepublika sendotu egin zen Frantzian. -
Trafalgarreko Gudua
Irudi hau aukeratu dut, argi ikusten duzulako itsasoaren erdian borrokan ari diren ontziak daudela, eta inguruan dagoen kea, ontzietan garai horietan kanoietatik datozenak direla sumatu daiteke. Trafalgarreko gudua 1805eko urriaren 21ean gertatu zen, itsas borroka bat izan zen. Britaniar, Espainiar eta Frantziar itsas armaden artean. Napoleonek Britain Handia inbaditu nahi zuelako eta horretarako Frantzia eta Espainiako itsas armadak britainiarren flota garaitu behar zuten. -
Fontainebleauko Ituna
Fontainebleauko Ituna (1807ko urriaren 27a) Espainiaren eta Frantziaren arteko akordioa izan zen. Frantziako tropak Espainiatik igarotzea ahalbidetu zuen, Portugal inbaditzeko. Gainera, itunak hiru zatitan banatzen zuen Portugal: iparraldea Carlos Luis Parmarentzat, erdialdeko eskualdea Britainia Handiarekin trukea egiteko, eta hegoaldea Manuel Godoy eta bere familiarentzat. -
Aranjuezko matxinada
Aranjuezko Matxinada Aranjuezen, Madril hurbil, herri-altxamendua izan zen. Jendea oso haserre zegoen Manuel Godoy-rekin, Carlos IV-ren lehen ministroa, bere erabaki txarrengatik eta ekonomia egoera txarrarengatik. Orduan, printze Fernando-ren (gerora Fernando VII) aldekoek altxamendua eragin zuten. Azkenik, Godoy atxilotu egin zuten eta Carlos IV-k bere semearen alde abdikatu behar izan zuen. Hau guztia Napoleonen inbasioaren eta Espainiako Independentzia Gerraren hasiera izan zen -
Period: to
Independentzia gerra
https://youtu.be/Cc8Kp2OyUBU?si=FcLXc9xN2G2fAfV9
Nik bideo hay aukeratu dut, Espainiko historia oso garrantzitsua den garaiko azalpen argi eta laburra eskaintzen duelako. Horrela, gerraren gertakariak, ondorio politiko eta sozialak, eta nola aldatu zuen eta zer eragin izan zuen Espainiako historiarako hobeto ulertzen laguntzen duelako. -
Cadizko Konstituzioa
Cadizeko Konstituzioa, "La Pepa" bezala ezagutua, Independentzia Gerraren garaian idatzi zen, herrialde gatazka handia zeudenean. Espainiako lehen konstituzio liberala zen eta liberalismoaren printzipioak jarri ziren, hala nola, nazioarteko subiranotasuna eta botere-banaketa. Hala ere, gerran gertatzen ari zenaren eta Fernando VII. erregea tronura itzuli eta absolutismoa berreskuratu zuenean, ez zen aplikatu, baina etorkizunean oso eragin handia izan zuen herrialdeko politikan. -
Fernando VII Espainia itzuli
https://youtu.be/EPQgp1LuZng?si=adMZ9pZi9l54dD65 Fernando VII .a Espainiara itzultzeari buruzko bideo hau aukeratu dut Fernando VII .a Espainiara itzultzeak ekarri zituen aldaketak eta gertatu zen guztia oso ondo azaltzen duelako. Adibidez, absolutismoa berrezarri zuela, 1812ko Konstituzioa indargabetu zuela eta liberalak eta frantsesak jazarri zituela. Aldaketa horiek eragin nabarmena izan zuten Espainiako politikan eta gizartean, eta barne-zurrunbiloak eta -gatazkak sortu ziren. -
Period: to
Seiurteko Absolutista
Seiurteko Absolutista Fernando VII.aren garaian izan zen, Espainiara itzuli ondoren absolutismoa berreskuratu zuenean. Garai honetan, oposizio handia zegoen liberalen eta absolutisten artean. Liberalek erreformak eta eskubide gehiago nahi zituzten, eta absolutistek, erregearen botere absolutua babesten zuten. Garai honetan gatazka politiko eta sozial asko egon ziren, eta 1820an Riegoren pronuntziamenduak amaitu zuen garaia, Hirurteko Liberalari hasiera eman zion. -
Period: to
Hirurteko liberala
Hiruteko liberala, Espainiako historia-garai bat izan zen, Seiurteko Absolutista-ren ondoren, gobernu konstituzional bat ezartzen saiatu ziren. Garai hau Rafael del Riego-ren pronuntziamenduarekin hasi zen, eta honek Fernando VII.a behartu zuen 1812ko Cadizko Konstituzioa zin egitera. Denbora honetan, erreforma liberalak bultzatu ziren eta erregearen botere absolutua mugatzen saiatu ziren. 1823an frantses armadak absolutismoa berrezarri zuen, liberalen eta absolutisten arteko gatazken hasiera. -
Period: to
Hamarkada Doilarra
Hamarkada Doilarra hamarkada deskribatzeko erabiltzen da, bereziki Espainian. Garai honetan, Espainiako ekonomia eta merkataritza nabarmen hobetu ziren, batez ere Amerikako koloniekiko harremanak berriro ezarri zirelako. Epe honetan, hainbat erreforma ekonomiko egin ziren eta trenbide sarea garatzen hasi zen, industria eta merkataritza suspertzeko.
Garai honek Espainiako garapen industrial eta komertzialaren oinarriak ezarri zituen, eta etorkizuneko aurrerapenak eta hazkundeak bultzatu zituen. -
Period: to
Lehenengo kartistaldia
Lehenengo Karlistaldia Espainiako Fernando VII.a hil ondoren hasi zen gatazka. Tronuaren ondorengotzaren inguruko liskarra izan zen, alde batetik, Isabel II.a eta haren aldeko liberalak, bestetik, Karlos Maria Isidro eta karlistak, absolutismoaren eta eskubide tradizionalen aldekoak.
Gatazka honek eskualde-osagai handia izan zuen, batez ere Euskal Herrian eta Nafarroan, non karlistek laguntza handia aurkitu zuten. Gerrak liberalen garaipena eta erregimen liberala sendotzea ekarri zuen Espainian. -
Trenbidea inauguratu
Argazki honetan ikusi dezakegu Joaquin Madrazok 1848an Espainian inauguratu zuen lehen trena. Bartzelona eta Mataro (Katalunia) arteko linea izan zen, eta trenbidearen hedapenaren hasiera herrialdean.Tren hori lurrunezko tren-makina batek bultzatua, 28 km inguru zeharkatzen zuen, eta aurrerapen handia izan zen garraioan, zaldiak eramaten zituzten gurdi tradizionalak baino azkarrago eta eraginkorrago ibiltzea ahalbidetu baitzuen. Gertaerak Espainiako modernizazioan eta azpiegituraren garapenean. -
La gloriosa
https://youtu.be/gH623JCEDNI?si=goO36fGrLu-yIi02 La Gloriosa, edo 1868ko Iraultza, irailaren 1868an Espainian izan zen altxamendu militar eta zibila izan zen. Mugimendu honek Isabel II.a erreginaren kargugabetzea eta Sexenio Demokratikoaren hasiera ekarri zuen. Iraultza erregimen monarkikoarekiko desadostasuna eta herrialdeko krisi ekonomikoa bultzatuta gertatu zen. Iraultza ondoren, Espainia errepublika bihurtu zen, lehen aldiz, eta hainbat erreforma politiko eta sozial ezarri ziren. -
Period: to
Lehen Errepublika
https://youtu.be/umIcJyuQvrI?si=1IoyRm7icFUDefFl Bideo hau aukeratu dut, istorioa benetako irudien bidez azaltzen duelako, eta pausoz pauso xehetasunekin azaltzen duelako. -
Konstituzioa
1876ko Espainiako Konstituzioa 1876ko ekainaren 30ean onartu zen, Alfontso XII.aren erregealdian. Konstituzio hau Antonio Cánovas del Castillo eta bere taldeak idatzi zuten, eta 1869ko Konstituzioa ordezkatu zuen, Espainiako Borbondarren Berrezarkuntzaren marko politikoa ezarriz.
Konstituzio honen puntu gako batzuk hauek dira:
- Soberania partekatua
- Sistema biezamerala
- Sufragio mugatua
- Askatasun indibidualak
Konstituzio hau egon zen 1923an Primo de Rivera estatu-kolpea gertatu zen arte. -
El Pardoko Ituna
1885eko El Pardoko Ituna, Espainiako bi alderdi nagusietako buruzagien arteko akordio politikoa izan zen. Itun hau 1885eko azaroaren 24an sinatu zen, Alfontso XII.a erregea hil aurretik. Akordioaren helburu nagusia egonkortasun politikoa bermatzea eta erregearen heriotzaren ondoren gatazkak saihestea zen. Bi alderdiak boterean modu baketsuan txandakatuko zirela adostu zen, "txanda baketsua" bezala ezagutu zena. Gobernuan txandakatze-sistema hori 1923ra arte mantendu zen.