Gerra Hotza 1947-1991

  • Period: to

    1. Fasea: TENTSIO HANDIA

    Estatu Batuen eta Sobietar Batasunaren arteko tentsioak goia jo zuen, lehia ideologiko biziarekin eta karrera armamentista nuklearrarekin. Koreako Gerrak eta Kubako misilen krisiak gerra nuklear baten atarian jarri zuten mundua.
  • Berlinen blokeoa

    Gerra bukatutakoan Alemania lau potentzia irabazleen artean banatu zen. Eta SEBSak Berlin bloketau zuen lurralde kapitalistekin harremanak ez izateko.
  • Period: to

    Arabiar eta Israelien arteko lehenengo guda

    Holokaustoaren ondoren, NBEk eremu arabiarretan eta juduetan banatu zuen Palestina 1947an. 1948an, Israel ezarri zuten, eta arabiarren aurkako gerra piztu zuen. Juduek irabazi zuten, palestinarrak kanporatuz, eta estatu propiorik gabe geratu ziren.
  • Period: to

    Koreako gerra

    Bigarren Mundu Gerraren ondoren, Korea banatu egin zen iparraldean SESBek babestutako diktadura komunista baten eta hegoaldean estatubatuarren aldeko diktadura baten artean. 1950ean, Ipar Koreak Hego Korea inbaditu zuen, Koreako Gerra eraginez, 1953an amaitu zena milioi bat hildako baino gehiagorekin eta tentsio globalaren gorakadarekin.
  • Period: to

    2. Fasea: BIZIKIDETZA BAKETSUA

    Koexistentzia baketsua eta lehia teknologikoa izan zituen ezaugarri, baita lasterketa espaziala ere. Hala ere, goi-tentsioko gertaerak ere izan ziren, hala nola Berlingo Harresia eraikitzea eta Kubako misilen krisia.
  • Berlingo Harresia: Gerra Hotzaren ikonoa

    Mendebaldeko eta ekialdeko berlindarren bizi-kalitatean zegoen arrakalak mendebalderanzko migrazioa eragin zuen. Horri erantzunez, Kruschevek Berlingo Harresia eraikitzea agindu zuen 1961ean, sektore kapitalista eta komunista erabat bereiziz. Harresi hau dibisioaren ikono bihurtu zen Gerra Hotzean.
  • Bizikidetza Baketsuaren Aroa: Kruschev eta Kennedy

    Stalinen heriotzaren ondoren, Kruschevek Sobietar Batasuna gidatu zuen "elkarbizitza baketsuko" politika batekin. 1960an AEBetako presidente Kennedyrekin elkartu zenean, harreman ez hain etsaikor baterantz aldatu zen, eta bi potentzien arteko elkarbizitza-aldi baketsua ahalbidetu zuen, sobietarren proposamenaren arabera.
  • Kubako misilen krisia

    1962an, SESBri misilak eskatu zizkion AEBentzat. AEB Honek Misilen Krisia eragin zuen, Gerra Hotzean puntu kritiko bat ezarriz.
  • Period: to

    Vietnameko gerra

    Vietnamgo Gerrak (1962-1975) Ipar Vietnam (komunista) eta Hego Vietnam (Mendebaldeak lagunduta) aurrez aurre jarri zituen. Estatu Batuek uko egin zioten hauteskunde askeei komunismoaren beldur zirelako, eta horrek Vietcong sortu zuen Hegoaldean. Arma kimikoak eta bonbardaketa masiboak erabili arren, Vietcongeko barne oposizioak eta erresistentziak AEBen porrota ekarri zuten. AEB eta Vietnam bateratzea komunismoaren pean, ondorio humanitario eta ingurumen ondorio larriekin.
  • Period: to

    Telefono Gorria eta Salt akordioa

    Bake-politika bat ezarri zen "Telefono Gorriarekin" eta SALT akordioarekin, misilak mugatuz eta misilen aurkako defentsak debekatuz. Sobietar Batasunaren teknologia- eta gari-beharrak asetzeko, elkarren arteko merkataritza sustatu zen, nekazaritza-krisi baten ondorioz.
  • Period: to

    3. Fasea: DISTENTSIOA

    Distentsio garai bat izan zen, Estatu Batuen eta Sobietar Batasunaren arteko tentsioak murriztuz, armen kontrolerako itunek markatutakoa, hala nola Nuklear Ez Ugaltzeko Ituna eta SALT I. Akordioak. Hala ere, zeharkako gatazkek jarraitu zuten Vietnam eta Ekialde Ertaina bezalako eskualdeetan.
  • Period: to

    4. Fasea: BIGARREN GERRA HOTZA eta AMAIERA

    Sobietarrek Afganistanen egindako esku-hartzearen eta Reaganen azpiko armamentu-lasterketaren arteko lehia areagotu egin zen. Hala ere, Mikhail Gorbatxoven etorrerak eta glasnost eta perestroika politikek deseskalatzea ekarri zuten, 1989an Berlingo Harresiaren erorketarekin eta 1991n Sobietar Batasunaren desegitearekin amaituz.
  • Period: to

    Sobietarren aurrerakada

    Breznev buru zela, sobietarren eragina Indotxinan, Latinoamerikan eta Afrikan hedatu zen 1970eko hamarkadaren amaiera eta 1980ko hamarkadaren hasiera artean. Iraultza sandinista Nikaraguan 1979an eta erregimen marxisten ezarpena Etiopian, Angolan eta Mozambiken.
  • Period: to

    GORBACHOV-en GOBERNUA: Sobietarren atzerakada eta Gerra Hotzaren amaiera

    Gorbachoveko gobernuak Gerra Hotzaren amaiera ezarri zuen Sobietar Batasunean desarmerako eta irekierarako politikak abiaraztean. Horrek herri demokrazien kolapsoa eta 1989an Berlingo Harresia eraistea ekarri zuen. 1991n, Varsoviako Itunaren deuseztapenak eta zenbait errepublika sobietarren independentzia aldarrikapenak Sobietar Batasuna desegin zuten, Gerra Hotzari amaiera emanez.
  • AFGANISTANGO GERRA

    1979an, sobietarrek Afganistan inbaditu zuten, Estatu Batuek babestutako gerrilla islamikoen erresistentzia aurkituz. Gatazka honek Reagan doktrina bultzatu zuen, sobietarrek Hirugarren Munduan zuten eragina indargabetzea bilatzen zuena, Afganistan eta Nikaraguan fokalizatuz.