-
Α΄Βαλκανικός πόλεμος (Αρχές Οκτωβρίου 1912 – Μάιος 1913)
Αφορμή-Έναρξη του πολέμου
Οι Βαλκάνιοι σύμμαχοι απαιτούν από τον σουλτάνο να σέβεται τα δικαιώματα των χριστιανικών εθνοτήτων που ζούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία και να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις προς όφελός τους . Η άρνηση του σουλτάνου στάθηκε η αφορμή του πολέμου. Αμέσως ξεκίνησε η σύγκρουση, που ονομάστηκε Α΄ βαλκανικός πόλεμος.
Εικ.Χάρτης με τις μεταβολές των συνόρων κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (η πράσινη γραμμή δείχνει τα αρχικά οθωμανικά όρια). -
Βαλκανική Συμμαχία
Στο πλαίσιο της βαλκανικής συνεννόησης υπογράφτηκαν, την άνοιξη (Μάρτιος-Μάιος) του 1912, συνθήκες συμμαχίας ανάμεσα στη Σερβία, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και το Μαυροβούνιο. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, πρωθυπουργός της Ελλάδας, θεωρούσε ότι, αν ξεσπάσει ένοπλη σύγκρουση στα Βαλκάνια χωρίς ελληνική συμμετοχή, θα χανόταν για πάντα η δυνατότητα να υλοποιηθούν οι ελληνικές εθνικές διεκδικήσεις στη Μακεδονία και τη Θράκη.
(Εικ. Λαϊκή λιθογραφία της εποχής.) -
Period: to
Η Ελλάδα στους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13
Οι Βαλκανικοί πόλεμοι έλαβαν χώρα στα Βαλκάνια τα έτη 1912-1913. Τέσσερα βαλκανικά κράτη (Ελλάδα, Σερβία, Μαυροβούνιο, Βουλγαρία) συνασπίστηκαν εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο και αναδείχθηκαν νικητές. Αντιμέτωπη με τους Βαλκάνιους γείτονές της αλλά και το Οθωμανικό κράτος, η Βουλγαρία ηττήθηκε στον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο. Με τους Βαλκανικούς πολέμους η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχασε το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειάς της στην Ευρώπη. -
Μάχη του Σαρανταπόρου ή μάχη των στενών της Πόρτας
Η πρώτη πολεμική επιχείρηση της Ελλάδας στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Έλαβε χώρα στα Στενά του Σαρανταπόρου, στην επαρχία Ελασσόνας Λάρισας. Μετά την πρώτη σύγκρουση, οι τουρκικές δυνάμεις συμπτύχθηκαν προς τα Σέρβια. Οι Έλληνες πέτυχαν μια σημαντική νίκη. Στο ελληνικό βασίλειο η έκβαση της μάχης του Σαρανταπόρου προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό, καθώς ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη των Ελλήνων επί των Τούρκων από το 1821. Στην ουσία άνοιξε το δρόμο για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. -
Μάχη των Γιαννιτσών
.
Ήταν μια από τις σημαντικότερες του Α' Βαλκανικού Πολέμου. Ξεκίνησε στις 19 Οκτωβρίου 1912 . Ο ελληνικός στρατός επιτέθηκε από τα δυτικά κατά των τουρκικών δυνάμεων στα Γιαννιτσά και μετά από διήμερο σκληρό αγώνα αναδείχθηκε νικητής. Η νίκη στα Γιαννιτσά άνοιξε το δρόμο για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. -
Θεσσαλονίκη-Απελευθέρωση της πόλης
Το ενδεχόμενο να καταληφθεί η Θεσσαλονίκη από τους Βούλγαρους θα ήταν εξαιρετικά αρνητικό για την Ελλάδα. Έτσι, ο Βενιζέλος διέταξε τον διάδοχο Κωνσταντίνο, που έφερε αντιρρήσεις, να κινηθεί ταχύτατα προς τη Θεσσαλονίκη. Στις 26 Οκτ. 1912 ο ελληνικός στρατός έμπαινε στην πόλη. Η Ελλάδα επέκτεινε την κατεχόμενη έκτασή της και ενώθηκε με τον Σερβικό στρατό στα ΒΔ ενώ οι κύριες δυνάμεις της στράφηκαν ανατολικά προς την Καβάλα, φτάνοντας στην περιοχή του βουλγαρικού στρατού. -
Ναυμαχία της Έλλης
Η πρώτη κορυφαία σύγκρουση του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού με τον Οθωμανικό Στόλο συνέβη στην έξοδο των στενών των Δαρδανελλίων. Έληξε με νίκη του ελληνικού στόλου και εγκλεισμό του οθωμανικού εντός των Στενών. Ο ελλ. στόλος υπό τον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη αρχικά απελευθέρωσε τη Λήμνο και εγκατέστησε δυνάμεις στον όρμο του Μούδρου. Ακολούθησε η απελευθέρωση του Αγίου Όρους, των νησιών του Β. και Α. Αιγαίου (Θάσος, Σαμοθράκη, Ίμβρος, Τένεδος, Άγιος Ευστράτιος, Μυτιλήνη, Χίος). -
Ναυμαχία της Λήμνου
Ήταν η δεύτερη από τις δύο μεγάλες ναυμαχίες μεταξύ του Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού και του Οθωμανικού Στόλου κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο. Πραγματοποιήθηκε στην περιοχή της Λήμνου. Η ναυμαχία έληξε με νίκη του ελληνικού στόλου, η οποία είχε ως στρατηγικό αποτέλεσμα ο τουρκικός στόλος να μην επιχειρήσει ξανά έξω από τα Δαρδανέλλια κατά τη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν, αφήνοντας την κυριαρχία του Αιγαίου στην Ελληνικό στόλο. -
Ιωάννινα-Απελευθέρωση της πόλης
(Εικ. Ο Εσσάτ πασάς παραδίδει την πόλη των Ιωαννίνων, 21 Φεβρουαρίου 1913.)
Οι Ελληνες μπαίνουν στα Γιάννενα αμέσως μετά τη μάχη του Μπιζανίου (20 Φεβρουαρίου 1913). Η νίκη στο Μπιζάνι αποτέλεσε το κλειδί για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, καθώς και ολόκληρης της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου. -
Δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου Α΄
5/18 Μαρτίου 1913: Δολοφονείται ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ στη Θεσσαλονίκη από τον Αλέξανδρο Σχινά, ο οποίος τον πυροβόλησε από μικρή απόσταση. Τον διαδέχεται ο γιος του Κωνσταντίνος Α’. Πίσω από τη δολοφονία του Βασιλιά πιστεύεται ότι κρυβόταν η Γερμανία, αφού ο Γεώργιος δεν ήταν υποστηρικτής της. Η θεωρία αυτή στηρίζεται στο ότι οι Γερμανοί ήθελαν να ανεβεί στον ελληνικό θρόνο ο φιλικά προσκείμενος Κωνσταντίνος. -
Συνθήκη του Λονδίνου
Σηματοδοτεί τη λήξη του Α΄ βαλκανικού πολέμου. Οι Οθωμανοί εγκαταλείπουν όλες τις περιοχές ανατολικά της γραμμής Αίνου-Μηδείας. Οι Δυνάμεις θα καθόριζαν το μέλλον των νησιών του Β. και Α. Αιγαίου, της χερσονήσου του Αγίου Όρους και της Αλβανίας. Τα Δωδεκάνησα παρέμειναν υπό ιταλική κατοχή. Οι όροι δεν έγιναν δεκτοί από τους Οθωμανούς. Ανάμεσα στους συμμάχους ξεσπούν διαφωνίες, κυρίως για την Μακεδονία, μεταξύ Βουλγαρίας από τη μια πλευρά και Σερβίας & Ελλάδας από την άλλη. -
Β΄ βαλκανικός πόλεμος (Ιούνιος-Ιούλιος 1913)
Η Μακεδονία ελεγχόταν από τον ελληνικό στρατό αλλά μέρος της διεκδικούσε & η Βουλγαρία. Ελλάδα & Σερβία συμμάχησαν, για να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις της Βουλγαρίας. Τον Ιούνιο 1913 ο βουλγαρικός στρατός επιτέθηκε εναντίον ελληνικών & σερβικών θέσεων. Στον Β΄ βαλκανικό πόλεμο ο ελληνικός στρατός κατέλαβε την Α. Μακεδονία & τη Δ. Θράκη, ως την Αλεξανδρούπολη. Οι Σέρβοι σημείωσαν επιτυχίες στη Δ. Μακεδονία. Οι Ρουμάνοι εισέβαλαν στη Βουλγαρία & οι Τούρκοι ανακατέλαβαν την Αδριανούπολη. -
Μάχη Κιλκίς - Λαχανά ,19/21 Ιουνίου1913
Διεξήχθη μεταξύ ελληνικών & βουλγαρικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του Β' Βαλκανικού Πολέμου. Οι ελληνικές δυνάμεις απώθησαν τις βουλγαρικές, που σχεδίαζαν κατάληψη της Θεσσαλονίκης, και απελευθέρωσαν την περιοχή του Κιλκίς. Ακολούθησε η μάχη της Δοϊράνης μεταξύ ελληνικών & βουλγαρικών δυνάμεων στις 23 Ιουνίου 1913, στη νότια ακτή της ομώνυμης λίμνης, που κατέληξε σε νίκη των Ελλήνων, συμβάλλοντας στην συνέχιση της ελληνικής προέλασης βόρεια. -
Μάχη Κρέσνας-Ανακωχή
Εικ. Ιππήλατο πυροβολικό του Ελληνικού Στρατού, κατά τη διάβαση των στενών της Κρέσνας.
Οι Μάχες Κρέσνας - Σιμιτλή - Τζουμαγιάς αποτέλεσαν την τελευταία φάση της ελληνικής προέλασης στο βουλγαρικό έδαφος κατά τη διάρκεια του Β' Βαλκανικού Πολέμου. Η προς βορρά και κατά μήκος του ποταμού Στρυμόνα πορεία των ελληνικών δυνάμεων τερματίστηκε με την ανακωχή, αφού η Βουλγαρία είχε περιέλθει σε δυσμενή θέση σε όλα τα μέτωπα με τις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες (Ρουμανία, Σερβία, Οθωμανική Αυτοκρατορία). -
Συνθήκη του Βουκουρεστίου
Διαδρ.Χάρτης
Στην Ελλάδα περιήλθαν: το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας, Ν. Ήπειρος, Θάσος, Σαμοθράκη, Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία, Κρήτη. Τα εδάφη ονομάστηκαν Νέες Χώρες (Παλαιά Ελλάδα: η ελληνική επικράτεια πριν από τους βαλκανικούς πολέμους). Η χώρα διπλασίασε εδάφη & πληθυσμό. Οι Νέες Χώρες διέθεταν θετικές προοπτικές. Πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, η Καβάλα, η Μυτιλήνη, η Χίος, το Ηράκλειο ήταν ακμαία οικονομικά κέντρα. -
Αποτίμηση - Ο ρόλος του Βενιζέλου
Γιανουλόπουλος Γ., Η ευγενής μας τύφλωσις. «Η Ελλάδα, που εντάχθηκε τελευταία στο δίκτυο των διαβαλκανικών συμμαχιών το οποίο άρχισε να δημιουργείται με την υπογραφή μίας, ανάλογης προς τη σερβοβουλγαρική, συμμαχίας Μαυροβουνίου και Βουλγαρίας, πολύ λίγο θύμιζε τη χώρα που ηττήθηκε κατά κράτος στον πόλεμο του 1897. Με έναν νέο, χαρισματικό ...»