Algemene taalkunde

By chriguysens
  • Period: 6500 BCE to 2500 BCE

    Proto-Indo-Europose

  • 3200 BCE

    Somerisch spijkerschrift

  • 1100 BCE

    Proto-Germaans

  • Period: 750 BCE to 1 CE

    Germanen

  • 700 BCE

    Phrygisch als oertaal

  • 334

    Codex Argenteus

    Oudste Germaanse tekst, bijbelvertaling (Wulfila)
  • 406

    Invasie van de Franken

  • 500

    Franken

  • Period: 700 to 1150

    Oudnederlands

  • 776

    oudste Nl tekst (doopsbelofte)

  • 950

    Wachtendonckse Psalmen

    Westnederfrankische vertaling onder elke Latijnse regel
  • 1065

    Leidse Willeram

    vernederlandse versie door Hollandse scribent van Oostnederfrankisch hooglied van Williram
  • 1080

    Fleminsce

    Engels manuscripten
  • 1100

    Hebban olla vogala

  • Period: 1150 to 1500

    Middelnederlands

  • Period: 1150 to 1250

    vooral literaire teksten

    Van Veldeke, Hadewych, Hertog Jan
    - Vlaanderen: Frans
    - Limburg: Dietsch
  • 1200

    Latijn > Frans voor lokale administratie en handel

  • 1200

    Opkomst van steden

  • 1200

    vocabularia

    alfabetische gerangschikte Latijnse woorden en hun vertalingen in volkstaal
  • 1236

    Vlaamse statuten van gasthuis voor lepralijders in Gent

    rechten en plichten van de zieken
    vertaling van latijnse taal in volkstaal
  • Period: 1250 to 1450

    opkomst van steden en stedelijke patriciërs

    ambtelijke schrijftraditie als impuls voor groeiende eenheid van taal
  • 1270

    Vlaemsch

    Jacob van Maerlant
  • 1400

    Rederijkerskamers

    populariteit van literatuur
  • 1400

    Nood aan volkse eenheidstaal

  • Period: 1400 to 1500

    Nederlantsch

  • 1450

    overgang Middelnederlands naar Niewnederlands

  • Period: 1450 to 1500

    boekdrukkunst

    ruime verspreiding van boeken, nood aan uniformisering
  • 1497

    Hollands

    ter aanduiding van Nederlands // ontstaan van bovenregionale standaardtaal in Holland
  • 1500

    romain-flameng/walsch-vlaemsch

  • 1500

    Becanus: Diets > D'oudts

    taal van het aardparadijs
  • 1500

    Spelling: eigen dialect als norm

  • 1500

    Doorbraak van de volkstaal

  • Period: 1515 to 1555

    Karel V

  • 1548

    17 Verenigde Provincies

  • Period: 1550 to

    Nederduits

  • 1561

    Tetraglotten - Cornelis Kiliaen

    Latijn, Grieks, Frans, Nederlands
  • 1565

    Beeldenstorm

    < Spaanse bewind
  • 1568

    Rademaecker: 1ste grammatica van het NL

  • Period: 1568 to

    Tachtig oorlog

    Verdrag van Münster = erkenning van de onafhankelijke van de Republiek der Nederlanden
  • 1573

    Thesarus Theutonica linguae C. Kiliaen

  • Tweespraach van de Nederduitsche Letterkunst (De Eglantier / Spieghels)

  • val van Antwerpen

  • Ethymologicum Teutinicae linguae sive Dictionarium Tentonico-Latinum -- Kiliaen

  • John Webb: Chinese

    oudste beschaving

  • Begin van standaardisering van het Nederlands

  • Afrikaans

  • Period: to

    Vereenigde Oostindische Compagnie

  • Henry Hudson → kolonie op eiland Manna-hatte (VS)

  • Period: to

    West- Indische Compagnie

  • Berbice

    Mengtaal
    Guyana langs oevers Berbice-rivier: Nederlanders, Indianen, Negerslaven
    Lexicon: Zeeuws & West-Vlaamse + Afrikaanse en Indiaanse talen

  • Statenbijbel

  • Suriname: Engelse suikerplantages → pidgin = Sranan-tongo

  • Nieuw Amsterdam telt 7000 inwoners

  • Peter Stuyvesant moet Nieuw Amsterdam aan Engelsen overgeven

  • Suriname: Nl nemen plantages over → Nl als off taal+ Afro-Surinaamse creooltalen met Portugese invloed

  • Einde Spaans bewind

  • Period: to

    Oostenrijks bewind

  • Afrikaans: deflexie + vestiging van eigen taalsystem

  • Asiatick Society of Bengal

    lezing van jonge jurist van het Hoogerechtshof van de Britse Kroon Sir William Jones, Calcutta
  • Period: to

    Rasmus Christian Rask

    • Deense geleerde en filoloog
    • historische grammatica van het IJslands → vergelijking met levende Germaanse talen ! klanken
  • Period: to

    Franse periode

  • Engelsen in Zuid-Afrika: Engels > Afrikaans

  • Period: to

    Eerste poging NL verklarend woordenboek

    Nederduits Taalkundig Woordenboek

  • Multatuli: Keltisch

  • NL en VL migranten voor economische redenen in VS

  • Frans enige officiële taal in VL

    zonder protest

  • 1st off spelling voor noord en zuid Matthijs Siegenbeek

  • Period: to

    Taalbeleid Willem I: overgangsfase

    Frans in adm en gerecht
  • Period: to

    Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

    Noord en Zuid verenigd onder Willem I
  • Period: to

    Taalbeleid Willem I: vernederlandsingfase

  • Germaanse klankverschuiving

  • onafhankelijk België

  • Period: to

    Taalbeleid Willem I: terugdraaien v/d beslissingen

    herstel vrije gebruik Franse voor akten en gerecht

  • taalgebruik in Vlaanderen + Brussel = vrij

  • Period: to

    Grote Trek

    NL & VL ontevreden met Brits beleid
    → interne migratie naar het noorden : verspreiding van het Afrikaans ver van de kust

  • Willemsspelling (in VL)

  • 1ste Taal- en Letterkundig Congres in Gent

    Project WNT opstarten

  • Nederlandse migranten voor godsdienstige redenen

  • Woordenboek der Nederlandsche Taal - Matthias de Vries

    gezamenlijk werk van Vlamingen en Nederlanders

  • De Vries & Te Winkel: Grondbeginselen der Nederlandse spelling

  • Suriname: afschaffing slavernij

  • Opdracht van D.A. Thieme : Nieuw woordenboek der Nederlandsche taal (Van Dale)

  • Period: to

    eerste taalwetten

  • 1ste druk Van Dale

  • NL= taal voor het gerecht in VL

  • Wet van verner

    als de klemtoon op de lettergreep na de fricatief valt → extraklankverschuiving
    stemloze occlusief → stemhebbende fricatief

  • Ferdinand de Saussure: mémoire over PIE-klinkersystem

  • Suriname : invoering leerplicht + NL als schooltaal

  • VL & Bx: off documenten = Nl of tweetalig

  • vernederlandsing secundaire Rijksscholen

  • tweetalige munten en bankbijletten

  • tweetalige postzegels

  • Kollewijn (onze lastige spelling)

    • geen onderscheid tussen lange klanken met enkele & dubbele klinker
    • verdwijnen van naamvallen
    • -sch → s

  • Gelijkheidswet: langue flamande

  • Gelijksheidswet: erkenning v/h NL als off taal in België

  • gedeeltelijke vernederlandsing v/h katholieke, vrije onderwijs

  • Erkenning Afrikaans tweede officiële taal naast het Engels

  • ontdekking en ontcijfering van het Hittitisch in spijkerschrift

  • Wall: Fr / Vl: tweetalig → eentalig NL

  • Rijksuniversiteit Gent vernederlandst

  • Period: to

    taalwetten

  • Marchand: Niet zóó maar ó

  • Flaminganten = collaborateurs / toenemende pol spanningen tussen katholieken, liberalen en socialisten / taalkwestie = comm pblm

  • Verdrag betreffende de culturele en intellectuele betrekkingen tussen Nl en Be

  • zelfde spelling

  • Algemene Conferentie der Nederlandse taal

  • Woordenlijst van de Nederlandse taal = Groene Boekje

  • verandering zwaartepunt van economie → Nl vervangt Fr als prestige taal in VL

  • Afrikaans: taal met hogere functies

    rechtstaal, politiek, cultuurtaal
  • Period: to

    Taaladviseurs → normen = bovengewestelijke standaardtaal

  • taalgrens = 4 taalgebieden

    • Nl in Vl
    • Fr in Wallonië
    • Duitstalig in Oostkantons
    • tweetalig in Br
    • faciliteitgemeenten

  • Paardekooper Beknopte ABN-syntaksis

  • 3 gemeenschappen (cultuur) + basis voor 3 regio's

  • Onafhankelijkheid Suriname, off taal = NL ! Sranan blijft omgangstaal

  • verdrag inzake de Nederlandse taalunie

  • 3 gemeenschappen: cultuur, gezondheid en sociale diensten + 2 regio's: raad en regering

  • Definitieve emancipatie van Vlaanderen → ontwikkeling van Vlaamse norm

  • Taalunie

  • ANS = Algemene Nederlandse Spraakkunst

  • Period: to

    3rd regio: Br Hoofdstedelijk Gewest + gsch: onderwijs / regio: transport en openbare werken

  • grondwetsherziening → Federale staat