Σχέσεις Βυζαντίου-Ρωσίας 9ο-16ο αιώνα

1η Επαφή

Period: 838 to 842

Το 838/39 έως 840/842 οι Ρως έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με το Βυζάντιο με ναυτικές επιδρομές στην Άμαστρι της Παφλαγονίας και την Προποντίδα.

1η Μεγάλη Επιδρομή

Jun 18, 860

Στις 18 Ιουνίου 860 γίνεται η πρώτη μεγάλη επιδρομή των Ρως εναντίον της Κωνσταντινούπολης. Τα Πριγκιποννήσια λεηλατούνται ωστόσο οι επιδρομές αποκρούονται.

Πρώτοι Μεμονωμένοι Εκχριστιανισμοί Ρως

Period: 866 to 874

Μεταξύ 866/867 και 874 υπάρχουν μαρτυρίες για τους πρώτους μεμονωμένους εκχριστιανισμούς Ρως χάρη στην ιεραποστολική δράση και πολιτική του Πατριάρχη Φώτιου.

Άποψη Αυτοκράτορα Λέοντα Στ’ για τους Ρως

895

Περίπου το 895 οι Ρως αναφέρονται ως Σκύθες στα «Τακτικά» του αυτοκράτορα Λέοντα Στ’ του Σοφού που τους θεωρεί λιγότερο επικίνδυνους εχθρούς από τους Βούλγαρους ή τους Ούγγρους/Μαγυάρους.

2η Μεγάλη Επιδρομή και Υπογραφή Αρχικής Βυζαντινορωσικής Εμπορικής Συμφωνίας

907

Το 907 οι Ρως-Δρομίτες υπό τον Όλεγκ εμφανίζονται για δεύτερη φορά μπροστά στα τείχη της Κωνσταντινούπολης. Τελικά, υπογράφεται αρχική βυζαντινορωσική εμπορική συμφωνία, ενώ Ρως εγκαθίστανται για πρώτη φορά στην Κωνσταντινούπολη, και συγκεκριμένα στην συνοικία του Αγίου Μάμαντος.

1η Επίσημη Εμπορική Συνθήκη Βυζαντίου-Ρως

911

Το 911 υπογράφεται η πρώτη επίσημη εμπορική συνθήκη Βυζαντίου-Ρως, οι οποίοι αποκτούν φορολογικές ατέλειες. Έτσι θεμελιώνεται η εμπορική συνεργασία Βυζαντίου -Κιέβου (της πρωτεύουσας των Ρως).

Παροχή Βοήθειας στο Βυζάντιο από τους Ρώσους

912

Το 911/912, 700 Ρώσοι συμμετέχουν στην αποτυχημένη προσπάθεια των Βυζαντινών να καταλάβουν την αραβοκρατούμενη, από τη δεκαετία του 820, Κρήτη.

Παραβίαση της Συνθήκης του 911 και Καταστροφή Ρωσικού Στόλου

941

Το 941 παραβιάζεται η Συνθήκη του 911 και ακολουθεί νέα επίθεση των Ρως εναντίον της Κωνσταντινούπολης υπό τον Igor A’. Ωστόσο, το υγρό πυρ καταστρέφει τον ρωσικό στόλο στον Βόσπορο.

Συνεργασία σε Μάχες

Period: 949 to 968

Το 949, 629 Ρώσοι μισθοφόροι συμμετέχουν σε νέα αποτυχημένη προσπάθεια ανακατάληψης της Κρήτης. Ωστόσο, το 960/961 άγημα Ρώσων μισθοφόρων υπό τον στρατηγό τον Θρακησίων Νικηφόρο Παστιλά, ο οποίος σκοτώθηκε στις επιχειρήσεις, συμμετέχουν στην ανακατάληψη της Κρήτης από τους Άραβες. Το 967/968 ο γιος της Όλγας Σβιατοσλάβος Α’ με υποκίνηση του Νικηφόρου Φωκά, αυτοκράτορα πλέον, εισβάλει στη Βουλγαρία και Θράκη.

Επίσκεψη της Όλγας στην Κωνσταντινούπολη και ο Εκχριστιανισμός της

957

Το 945 (ή το 954/955), η Ρωσίδα πριγκίπισσα Όλγα, χήρα του Igor, επισκέπτεται την Κωνσταντινούπολη. Το 957 ασπάστηκε την Ορθοδοξία

Ανανέωση Εμπορικών Προνομίων

969

Το 969/970, ο Σβιατοσλάβος αρνείται να αποχωρήσει από τα εδάφη που είχε καταλάβει. Το επόμενο έτος, ο αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής, συγκρούεται με τον Ρώσο ηγεμόνα. Οι Ρως κατατροπώνονται, ο Σβιατοσλάβος υποχρεώνεται σε συνθηκολόγηση και συναντά τον Τσιμισκή στον ποταμό Ίστρο (Δούναβη). Οι Ρως αποχωρούν από τα εδάφη που είχαν καταλάβει, αφού ανανεώνουν τα εμπορικά τους προνόμια με την Κωνσταντινούπολη.

Σχηματισμός Βαραγγικής Φρουράς

987

Το 987, 988, 6000 «Βάραγγοι» στέλνονται από τον Βλαδίμηρο Α’ του Κιέβου ως ενίσχυση στον Βασίλειο Β’ τον Βουλγαροκτόνο στη σύγκρουσή του με τον κινηματία Βάρδα Φωκά. Τότε, σχηματίζεται ο πρώτος πυρήνας της βαραγγικής φρουράς στο Βυζάντιο.

Εκχριστιανισμός Ρώσων

988

Στο χρονικό διάστημα από το καλοκαίρι του 988, ως το φθινόπωρο του 989 (οι χρονολογίες από τις διάφορες πηγές διαφέρουν), οι Ρώσοι ασπάζονται επίσημα τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Η βυζαντινή «πορφυρογέννητη» πριγκίπισσα Άννα, αδελφή του Βασίλειου Β’ παντρεύεται τον Ρώσο ηγέτη Βλαδίμηρο Α’, εγγονό της Όλγας, που για να πετύχει επίσπευση του γάμου, κατέλαβε τη Χερσώνα στην Κριμαία, πιθανότατα με τη βοήθεια του μοναχού Αναστάσιου, ελληνικής καταγωγής, που ζούσε εκεί.

Άγιος Boris και Άγιος Gleb

1015

Ανάμεσα στο 1015-1020, πεθαίνει ο Βλαδίμηρος Α’ του Κιέβου. Οι δύο γιοι του Boris και Gleb, πρίγκιπες, δολοφονούνται. Η λατρεία των αγιοποιημένων μαρτύρων αδελφών, εξαπλώνεται στο Βυζάντιο.

Ανταμειβή Βαράγγων

1017

Το 1017, στη διάρκεια πολέμου των Βυζαντινών εναντίον των Βουλγάρων, οι «συμμαχούντες» Ρώσοι μισθοφόροι (Βάραγγοι) ανταμείβονται με το ένα τρίτο της λείας από την κατάληψη του Βουλγαρικού φρουρίου του Λαγγά.

Αποτυχημένη Εισβολή Ρώσων στο Βυζάντιο

1024

Το 1024-1025, υπήρξε νέα εισβολή των Ρώσων στο Βυζάντιο, επί ηγεμονίας Γιαροσλάβου Α’ του Σοφού, υπό τον συγγενή του Βλαδίμηρου Α’ «Χρυσόχειρα», στην Προποντίδα και το Β. Αιγαίο, η οποία αποτυγχάνει.

Άγιος Αντώνιος του Κιέβου

1035

Το 1035, ο Ρώσος μοναχός άγιος Αντώνιος του Κιέβου, εγκαθίσταται στην αγιορείτικη μονή Εσφιγμένου. Αργότερα, ίδρυσε το μοναστήρι του Σπηλαίου κοντά στο Κίεβο (Pecerskaja Lavra).

5η Ρωσική Επίθεση κατά της Κωνσταντινούπολης

1043

Μετά το 1043, ακολουθεί πέμπτη ρωσική επίθεση κατά της Κωνσταντινούπολης, υπό τον πρίγκιπα Βλαδίμηρο του Νόβγκοροντ, γιου του Γιαροσλάβου Α’. Και πάλι με τη χρήση του «υγρού πυρός» οι επιδρομείς αποκρούονται, ωστόσο συνεχίζουν τις επιθέσεις τους στην Κριμαία.

Υπογραφή Νέας Συνθήκης που θα ακολουθηθεί από Γάμο

1044

Το 1044-1046/47, το Βυζάντιο αναγκάζεται να υπογράψει νέα συνθήκη με τους Ρώσους, καταβάλλοντας φόρο υποτελείας. Επίσης, αναγκάζεται να αποδεχθεί τον γάμο της κόρης του Κωνσταντίνου Θ’ Μονομάχου με τον αδελφό του Βλαδίμηρου Vsevolod Α’. Ο γιος του ζεύγους, θα ονομαστεί Vladimir Monomakh (Βλαδίμηρος Β’ Κιέβου).

Πρώτος Ρώσος Μητροπολίτης

1052

Ο Ιλαρών, το 1051, γίνεται ο πρώτος Ρώσος μητροπολίτης Κιέβου.

Επιτυχίες Βαράγγων

Period: 1071 to 1123

Το 1071, Βάραγγοι Ρώσοι μετέχουν στο πλευρό των Βυζαντινών στην καταστροφική για το Βυζάντιο μάχη του Μαντζικέρτ, ενώ το 1077 Βάραγγοι και Ρώσοι, συμμετέχουν στη σύγκρουση του στασιαστή Νικηφόρου Βρυέννιου, με τον Μιχαήλ Ζ’ Δούκα. Επίσης, έχουν σημαντική συμβολή στις νίκες των Βυζαντινών του Αλέξιου Α’ Κομνηνού κατά των Νορμανδών στο Δυρράχιο
το 1081, των Πετσενέγγων,το 1091 και στην οριστική νίκη των Βυζαντινών (επί Ιωάννου Β’ Κομνηνού) κατά των Πετσενέγκων, στη βουλγαρική πόλη Βερόη, το 1123.

Νέος Μητροπολίτης Κιέβου

1104

Από το 1104 ως το 1121, ο ελληνικής καταγωγής Νικηφόρος, γίνεται μητροπολίτης Κιέβου.

Γάμος Αλέξιου Κομνηνού και Dobrodjeja

1122

Μεταξύ 1122-1125 (υπάρχει διαφωνία στις πηγές), ο συναυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός, νυμφεύεται τη Ρωσίδα πριγκίπισσα Dobrodjeja, η οποία παίρνει το όνομα Ειρήνη.

Προσπάθεια Ίδρυσης Νέας Ρωσικής Μητρόπολη στο Βλαντίμιρ

1165

Οι προσπάθειες του πρίγκιπα του Σούζνταλ και του Βλαντίμιρ Andrej Bogoljubskij να ιδρύσει νέα ρωσική μητρόπολη στο Βλαντίμιρ, θα τον φέρουν σε ρήξη με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Λουκά Χρυσοβέργη το 1165-1168.

Σημαντική Βοηθεια Ρώσων, Βαράγγων στη Μάχη του Zemun-Semlin

1167

Τον Ιούλιο του 1167, μισθοφόροι «Σκύθες» (Ρώσοι, Βάραγγοι), βοηθούν σημαντικά τον Μανουήλ Α’ Κομνηνό στη νίκη του επί των Ούγγρων /Μαγυάρων στη μάχη του Zemun-Semlin στην περιοχή του Σιρμίου.

Εξασφάλιση Προνομίων

1169

Το 1169, οι Ρώσοι εξασφαλίζουν προνόμια από τον Μανουήλ Α’ Κομνηνό, στη μονή Αγίου Παντελεήμονος στο Άγιο Όρος.

Σχέσεις της Αυτόνομης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών της Τραπεζούντας με τις Νότιες Ρωσικές Κτήσεις στην Ταυρική Χερσόνησο της Κριμαίας

1204

Μετά το 1204 και την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους σταυροφόρους, υπάρχουν αναφορές για σχέσεις της αυτόνομης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών της Τραπεζούντας με τις νότιες ρωσικές κτήσεις στην Ταυρική Χερσόνησο της Κριμαίας, ιδίως με τη Χερσώνα και τη Σουγδαία.

Αποκοπή Σχέσεων Βυζαντίου και Ρώσων

1223

Οι αλλεπάλληλες μογγολικές επιδρομές στο κράτος του Κιέβου, μετά το 1223 και η επιβολή του Χανάτου της «Χρυσής Ορδής», αποκόπτουν ουσιαστικά τις σχέσεις Βυζαντινών και Ρώσων.

Διορισμός Μητροπολιτών Κίεβου από το Βυζάντιο

Period: 1308 to 1450

Το 1308, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθανάσιος Α’, χρίει στην Κωνσταντινούπολη τον Πέτρο ως Ρώσο μητροπολίτη (1308-1326). Το 1325, ο Πέτρος μετέφερε την έδρα του στη Μόσχα. Ως τα μέσα του 15ου αιώνα, οι μητροπολίτες Κιέβου και «πασών των Ρωσιών», διορίζονταν από το Βυζάντιο.

Γάμος της Ρωσίδας Πριγκίπισσας Άννας και του Ιωάννη Η’ Παλαιολόγου

1413

Το 1413/1414, η Ρωσίδα πριγκίπισσα Άννα, παντρεύεται τον διάδοχο του Βυζαντινού θρόνου Ιωάννη Η’ Παλαιολόγο. Ωστόσο, το 1417 πεθαίνει από πανώλη.

Ένωση Εκκλησιών και Αιχμαλωτιση Μητροπολίτη Ισίδωρου

1439

Ο μονεμβασιώτικης καταγωγής μητροπολίτης «Κιέβου, Μόσχας και πασών των Ρωσιών», Ισίδωρος, υπογράφει στη Σύνοδο Φεράρας- Φλωρεντίας (1438-1439), την Ένωση των δύο Εκκλησιών. Κατά την επιστροφή του στη Μόσχα φυλακίζεται. Ωστόσο δραπετεύει και επιστρέφει στην Ιταλία. Τον Δεκέμβριο του 1452, επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη ως εκπρόσωπος της Καθολικής Δύσης. Αιχμαλωτίζεται κατά την άλωση της Πόλης, ωστόσο τελικά απελευθερώνεται και επιστρέφει στη Ρώμη.

Γάμος της Ζωής Παλαιολογίνα και του Ιβάν Γ’

1472

Το 1472, η Ζωή Παλαιολογίνα, παντρεύεται τον Ρώσο ηγεμόνα του κράτους της Μοσχοβίας Ιβάν Γ’.

Εμφάνιση Πεποίθησης: «Τρίτη Ρώμη».

1510

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης αρχίζουν οι προσπάθειες (π.χ. 1510 από τον μοναχό Φιλόθεο) να «περάσει» η άποψη ότι η Μόσχα-Ρωσία είναι η «Τρίτη Ρώμη».

«Τρίτη Ρώμη»

1589

Το 1589 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιερεμίας Β’, αναγνωρίζει την ίδρυση του Πατριαρχείου της Μόσχας και τον ρόλο της τελευταίας ως «Τρίτης Ρώμης».

Προσπάθεια «Δυτικοποίησης» της Ρωσίας

Period: 1672 to 1725

Στα χρόνια του Μεγάλου Πέτρου (1672-1725), έγινε μία προσπάθεια «δυτικοποίησης» της Ρωσίας, καθώς ο σπουδαίος Ρώσος ηγεμόνας, θεώρησε ότι έπρεπε η χώρα του να αξιοποιήσει τα τεχνολογικά επιτεύγματα της Δύσης. Ωστόσο, οι σχέσεις της Ρωσίας με την Ελλάδα, δεν έπαψαν να υπάρχουν, ακόμα και στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας.